Ιταλικοί λαοί (6)

Γλωσσικές περιοχές της ιταλικής χερσονήσου

κατά την Εποχή του Σιδήρου

Φαλίσκοι: Ένας από τους λεγόμενους Πρωτο-Ιταλικούς λαούς, αριοευρωπαϊκής καταγωγής, που διείσδυσαν στην Ιταλική χερσόνησο γύρω στο 1200 π.Χ. (βλ. λήμμα Ιταλικοί λαοί), μαζί με τους Λατίνους. Οι Φαλίσκοι θα εγκατασταθούν στην περιοχή δυτικά από τον ποταμό Τίβερη (βλ. Χάρτη), στην περιοχή που αργότερα θα γίνει γνωστή ως Ετρουρία, χώρα των Ετρούσκων, ενώ οι Λατίνοι θα εγκατασταθούν ανατολικά από τον Τίβερη, στην περιοχή που αργότερα θα γίνει γνωστή ως Λάτιον (Λατιν. Latium, σημερ. Lazio).

Οι Φαλίσκοι ομιλούσαν μια ιδιαίτερη γλώσσα, την Φαλισκική (Faliscan), στενά συγγενική με την Λατινική. Οι δυο αυτές γλώσσες αποτελούσαν τον λεγόμενο Λατινο-Φαλισκικό κλάδο των αρχαίων Ιταλικών γλωσσών. Τα αρχαιότερα μνημεία της γλώσσας των Φαλίσκων, για την γραφή της οποίας χρησιμοποιήθηκε ένα αλφάβητο που προήλθε από το ελληνικό (βλ. Εικόνα), αποτελούν κάποιες επιγραφές, χρονολογούμενες γύρω στο 600 π.Χ.

Φαλισκικό αλφάβητο

Μεταξύ του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ. οι Φαλίσκοι θα δεχθούν ισχυρές πολιτιστικές επιδράσεις από τους Ετρούσκους.

Σπουδαιότερη πόλη των Φαλίσκων ήταν οι Φαλέριοι, Falerii Veteris (από την οποία ονομάσθηκαν Φαλίσκοι, σημερ. Cività Castellana), γύρω στα 40 χλμ. βορείως της Ρώμης, ενώ άλλα σημαντικά τους κέντρα ήσαν οι πόλεις Narce και Capena. Οι Φαλίσκοι και η πόλη τους Φαλέριοι, θα υποταχθούν στην Ρώμη το 394 π.Χ. αμέσως μετά την κατάκτηση της περίφημης Ετρουσκικής πόλης των Βηΐων (Veii, μετά από δεκαετή πόλεμο, 406-396 π.Χ. και διαμάχη που κράτησε σχεδόν έναν αιώνα 483-396 π.Χ.).

Φαλισκική επιγραφή (διαβάζεται από δεξιά προς αριστερά) χαραγμένη σε κύπελλο: [foied.uino.pipafo.cra.carefo = σήμερα θα πίνω κρασί, αύριο (δεν θα έχω) τίποτε]

Λατιν. hodie vinum bibam, cras carebo.

Η πόλη θα καταστραφεί σκόπιμα το 241 π.Χ. (μετά την λήξη του Α΄ Καρχηδονιακού πολέμου) από τους Ρωμαίους, οι οποίοι μετέφεραν τους εναπομείναντες κατοίκους σε μια νέα πόλη γύρω στα 5 χλμ. μακριά από την παλιά, το Φαλίσκον (Στράβων, Ε΄ ΙΙ. 9), ενώ κατασχέθηκε και προσαρτήθηκε στην Ρώμη το μισό της περιοχής τους.

Οι Φαλίσκοι βαθμιαία θα αφομοιωθούν από τους Ρωμαίους και θα εξαφανισθούν, όπως και η γλώσσα τους, πιθανόν τον 1ο αιώνα π.Χ. (βλ. για λεπτομέρειες C.A.H. Vol. IV σελ. 729-730 και D.Q. Mallory (ed.): «Encyclopedia of Indo-European Culture», σελ. 314-319).
*

(Από το "Λεξικό των Λαών του Αρχαίου Κόσμου" του Δ. Ε. Ευαγγελίδη, λήμμα Φαλίσκοι)