Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα, ραγιάδες έχεις, μάννα γη, σκυφτούς για το χαράτσι, κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα, των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι…
(Κωστής Παλαμάς)

Τρίτη 31 Δεκεμβρίου 2013

Ανασκόπηση αναρτήσεων 2013


Ανασκόπηση αναρτήσεων 2013

Επιλέξαμε 12 αναρτήσεις, μια από κάθε μήνα του χρόνου που πέρασε, για να θυμηθούμε διάφορα κείμενα αυτού του ιστολογίου, με κριτήριο το αυξημένο ενδιαφέρον που έδειξαν γι' αυτά οι αναγνώστες.
ΔΕΕ 
Ιανουάριος
σάββατο, 12 Ιανουαρίου 2013
Οι ξενόφερτες «Μέτσκες»

Οι ξενόφερτες «Μέτσκες» 
και η αλλοίωση της τοπικής 
πολιτιστικής μας ταυτότητας

Πριν μερικές μέρες η Έδεσσα ρυπάνθηκε και πάλι αισθητικά και ηχητικά από τα καμώματα ορισμένων μασκοφόρων ενός περίεργου φορέα, ο οποίος εμφανίζεται ως συνεχιστής κάποιων ανύπαρκτων τοπικών (;) παραδόσεων. Αναφέρομαι, όπως θα έγινε αντιληπτό, στον σύλλογο «Μέτσκες» (=αρκούδες), στον οποίο πρωταγωνιστούν κάποια άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως «μακεντόντσι», μιας υπό κατασκευήν, εδώ και μερικά χρόνια, ψευτομειονότητας στον βορειοελλαδικό χώρο. Το άσχημο στην περίπτωση είναι ότι έχουν παρασύρει και έχουν εγγράψει στον εν λόγω σύλλογο και ορισμένους καλοπροαίρετους ή αφελείς συμπολίτες μας, οι οποίοι πιστεύουν ότι συμμετέχοντας συμβάλλουν στην διατήρηση της παράδοσης! Θεωρώ λοιπόν ότι είναι καιρός να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα ώστε να διαλυθούν οι όποιες παρανοήσεις, ώστε να αναλάβει ο καθένας τις ευθύνες του...

[Η συνέχεια εδώ: http://ethnologic.blogspot.gr/2013/01/blog-post.html]


Φεβρουάριος
τρίτη, 26 Φεβρουαρίου 2013 
Το φοβικό "ελληνικό" ΥΠΕΞ

Είναι παλιά η διαπίστωση ότι το Υπουργείο Εξωτερικών έχει μεταβληθεί εδώ και δεκαετίες σε άντρο ανθελληνικών μεθοδεύσεων με πρωταγωνιστές τους διάφορους πολιτικάντηδες που έχουν παρελάσει από εκεί παριστάνοντας την "πολιτική ηγεσία" του. Οι ίδιοι έχουν εμφυσήσει ένα πνεύμα εθνικής μειοδοσίας και φοβικής αντιμετώπισης των ανθελληνικών ενεργειών από άλλες χώρες εις βάρος της πατρίδας μας και των εθνικών μας συμφερόντων. Οι χαρακτηρισμοί που του έχουν αποδοθεί κατά καιρούς (Υπουργείο Εξωτερικών τεμενάδων, Ανθελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών κλπ) απεικονίζει μια θλιβερή κατάσταση που κάποιοι εξαιρετικοί Έλληνες διπλωμάτες δεν μπόρεσαν να αντιστρέψουν δυστυχώς. Το κείμενο που ακολουθεί περιγράφει κάποιες πτυχές αυτής της απαράδεκτης κατάστασης. 
ΔΕΕ 

Το φοβικό "ελληνικό" ΥΠΕΞ 

Άδοξα έληξε για τον πρώτο, η δικαστική διαμάχη μεταξύ του πρώην πρόξενου Θεόδωρου Οικονόμου-Καμαρινού με το Υπουργείο Εξωτερικών. Η δικαστική απόφαση που εξέδωσε το δικαστήριο ήταν εις βάρος του Θ. Καμαρινού ο οποίος μετά από αυτό παραιτήθηκε από το διπλωματικό σώμα. Ως γνωστόν, οι αλβανικές αρχές και οι εθνικιστικοί κύκλοι της Αλβανίας είχαν ενοχληθεί βαθύτατα όταν ο πρώην – πλέον – Έλληνας διπλωμάτης… τόλμησε να αναφερθεί σε ελληνική μειονότητα στην Κορυτσά. Το γεγονός είχε συμβεί κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Γενικού Προξενου Κορυτσάς. Το ΥΠΕΞ για να μην τους κακοκαρδίσει, τον είχε σκανδαλωδώς παραπέμψει στη δικαιοσύνη για… παράβαση καθήκοντος.
[Η συνέχεια εδώ: 

Μάρτιος
Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2013
Η Έδεσσα στο στόχαστρο των Σκοπιανών!


Η Έδεσσα στο στόχαστρο των Σκοπιανών!
Του Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη

Η Έδεσσα και η περιοχή της έχουν μπει εδώ και καιρό στο στόχαστρο των Σκοπιανών και των κάθε λογής ιθαγενών φερεφώνων τους. Τα τελευταία χρόνια επιχειρούν συστηματικά να μεταλλάξουν την πολιτιστική κληρονομιά και τις παραδόσεις των ντόπιων γηγενών Ελλήνων μέσω της αλλοίωσης του ιδιώματος, των χορών, της μουσικής, των τοπικών ενδυμασιών και των εθίμων, όπως έχουμε αναλύσει σε προηγούμενο άρθρο μας με τίτλο "Η πολιτιστική γενοκτονία εις βάρος των ντόπιων Μακεδόνων Ελλήνων"http://ethnologic.blogspot.gr/2012/09/blog-post_14.html.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα και απόδειξη των προαναφερθεισών μεθοδεύσεων υπήρξε η εισαγωγή στην Έδεσσα ξενόφερτων εθίμων, όπως οι διαβόητες "Μέτσκες" στις οποίες είχα επίσης αναφερθεί ("Οι ξενόφερτες «Μέτσκες» και η αλλοίωση της πολιτιστικής μας ταυτότητας" http://ethnologic.blogspot.gr/2013/01/blog-post.html), τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα εισαγόμενο "έθιμο" με προέλευση την πόλη Πρίλεπ των Σκοπίων, όπου κάθε χρόνο γίνονται εκδηλώσεις δήθεν "λαογραφικού" περιεχομένου που προωθούνται από ένα κρατικό σκοπιανό Ίδρυμα (Institute on Old Slavic Culture). Πριν στεγνώσει το μελάνι από την δημοσίευση του εν λόγω άρθρου σε τοπική εφημερίδα, με την ανοχή των τοπικών αρχών και την στήριξη Δημοτικής Επιχείρησης, εμφανίστηκαν οι "αρκουδιάρηδες του Πρίλεπ" να συμμετέχουν στο καρναβάλι της Έδεσσας με πινακίδες στην κυριλλική γραφή που δήλωναν την ταυτότητά τους.

[Η συνέχεια εδώ: http://ethnologic.blogspot.gr/2013/03/blog-post_29.html]


Απρίλιος
Σάββατο, 20 απριλίου 2013

Κύπρος: «The party is over»


Ένα κείμενο-άποψη για το πως έφτασε η Κύπρος στην οικονομική κρίση και μάλιστα γραμμένο στην κυπριακή διάλεκτο, κάνει θραύση στο διαδίκτυο. Αξίζει όχι μόνον να διαβαστεί, αλλά να μελετηθεί και να προβληματίσει.  Όσοι γνωρίζουν καλά ελληνικά θα το καταλάβουν. Για τους υπόλοιπους, λυπάμαι...
ΔΕΕ
Κύπρος: «The party is over»


Εδώ τζιε πάρα πολλά χρόνια, ΟΛΟΙ οι πιο κάτω εκάμναμεν ένα μεγάλο ΠΑΡΤΥ, το οποίον είχαμε την ψευδαίσθηση ότι εν θα ετέλειωνεν ποττέ:

Εβάλλαμε εμείς τζιε οι ξένοι (Ρώσσοι, Καλαμαράδες, Εγγλέζοι κ.λπ.) τις καταθέσεις μας στις 2 μεγάλες τράπεζες μας, Τράπεζα Κύπρου (ΤΚ) τζιε Λαϊκή Τράπεζα (ΛΤ) έναντι ενός εξωπραγματικά ψηλού επιτοκίου που εν υπήρχε πουθενά στην Ευρωζώνη.

Εμείς εψηφίζαμεν τα Διοικητικά Συμβούλια (ΔΣ) των 2 τραπεζών ΤΚ τζιε ΛΤ.

Τα ΔΣ που εμείς εψηφίζαμε επαίρναν εμαζεύκαν τούτην ούλλην την απίστευτην ρευστότητα, δεν εξέραν τι να την κάμουν, τζιε εκάμναν super risky investments για να δείχνουν super κέρδη. Επίαν στην Ελλάδα, επίαν στην Ρωσσία, επίαν στην Σερβία, επίαν στην Ρουμανίαν, επίαν στην Αγγλία, εν έμεινε καντούνι της Ευρώπης που εν επίαν οι γκουρού τραπεζίτες μας, εκ Καϊμακλίου τζιε Άι Δεμέτη ορμώμενοι, για να το παίξουν “expert bankers” ανά την Ευρώπην.


Μάιος

σάββατο, 18 μαΐου 2013 

Η Ρουμανία διεκδικεί τους βλαχόφωνους Έλληνες!


Η Ρουμανία διεκδικεί τους βλαχόφωνους Έλληνες!

Αποστομωτική απάντηση της Παγκόσμιας Βλάχικης Αμφικτιονίας
με επιστολή της, στην Πρεσβεία της Ρουμανίας στην Αθήνα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΒΛΑΧΙΚΗ ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ

Μέτσοβο 15/5/2013
Αρ. Πρωτ: 10


Εξοχότατε κύριε Πρέσβυ,
Σε συνέχεια προσφάτου υιοθετήσεως από το Ρουμανικό Κοινοβούλιο τροποποιήσεως επί του άρθρου 1 του νόμου 299/13.11.2007, η Παγκόσμια Βλαχική Αμφικτιονία, ως ανώτερο αιρετό συλλογικό όργανο που εκπροσωπεί τις ανά την υφήλιο ενώσεις και συλλόγους των Ελλήνων Βλάχων κι ελληνικής καταγωγής βλαχόφωνων της Διασποράς, επισημαίνει τα εξής:

[Η συνέχεια εδώ: http://ethnologic.blogspot.gr/2013/05/blog-post_18.html]

Ιούνιος
δευτέρα, 3 ιουνίου 2013
Περί μειονοτήτων, ιθαγενών και Σκοπιανολογίας

Περί μειονοτήτων, ιθαγενών 
και Σκοπιανολογίας
Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης

Αγαπητή «αιγαιάτισσα» (θα μου επιτρέψετε να σας προσφωνήσω έτσι, αντί του κακόηχου και βάρβαρου «μπελομόρσκα»),
Επιστρέφοντας χθες στην Έδεσσα ενημερώθηκα ότι αναρτήσατε ένα κείμενο με τίτλο «Παραπληροφόρηση!» που απευθυνόταν σε εμένα προσωπικά. Ομολογώ ότι προβληματίστηκα, όταν είδα την ημερομηνία δημοσίευσης που ήταν η 1η Απριλίου, εάν έπρεπε να σας απαντήσω, σκεφτόμενος μήπως πρόκειται για κάποιο πρωταπριλιάτικο αστείο, αλλά διαβάζοντας την ανάρτηση διαπίστωσα ότι αυτά που γράφετε τα ισχυρίζεστε στα σοβαρά. Στο κείμενό σας μου καταμαρτυρείτε τα εξής εκπληκτικά:

«Ο κ. Ευαγγελιδης ως συνήθως, επιδίδετε στην παραπληροφόρηση!
Καμιά οργάνωση στην Έδεσσα δεν προσπαθεί να «δημιουργήσει μειονότητα» διότι είναι αδύνατο να είναι κάποιος ιθαγενής στον τόπο του και ταυτόχρονα να θεωρείται «μειονότητα». Δεν είμαστε μειονότητα κανενός έθνους η κράτους εκτός ελληνικών συνόρων, αλλά ιθαγενής λαός που ζει στην προγονική και ιστορική πατρίδα του. Θα μπορούσαν ποτέ οι γηγενείς Ελληνοκύπριοι να θεωρηθούν «ελληνική μειονότητα» στον τόπο τους, την Κύπρο? Σε καμία περίπτωση! 

Ιούλιος

δευτέρα, 1 ιουλίου 2013


Καλό Καλοκαίρι!


Καλό Καλοκαίρι!

Φίλες και Φίλοι: Όπως ξαναγράψαμε, ο Ιούλιος σηματοδοτεί παραδοσιακά την επίσημη έναρξη της περιόδου των θερινών διακοπών στην Ελλάδα. Η ιστοσελίδα μας θα ακολουθήσει αυτήν την παράδοση με απουσία δύο μηνών περίπου. Ευχόμαστε στους φίλους και αναγνώστες μας να περάσουν ένα ευχάριστο καλοκαίρι και να προετοιμαστούν για έναν χειμώνα κάπως καλύτερο (ας ελπίσουμε) από τον προηγούμενο...

ΔΕΕ
Αύγουστος

παρασκευή, 30 αυγούστου 2013
Η περίπτωση της Συρίας: μια γεωπολιτική ανατροπή

Αυτές τις μέρες παίζεται ένα απίστευτο γεωπολιτικό παίγνιο στην "γειτονιά" μας, που οι επιπτώσεις του θα είναι ανυπολόγιστες και πιθανότατα μη ελέγξιμες από τους εμπνευστές του, όπως συνέβη συχνά στο παρελθόν. Ας ευχηθούμε ότι η χώρα μας θα επηρεαστεί όσο το δυνατόν λιγότερο αν και όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα, δύσκολο να μείνεις ανέπαφος. Θεωρώ ότι όλοι μας πρέπει να είμαστε ενημερωμένοι για το διακύβευμα και κυρίως να κρατάμε κλειστά τα αυτιά μας στα παπαγαλάκια των αμερικανικών συμφερόντων. Η εξαιρετική ανάλυση του φίλου και εκλεκτού Συνέλληνα, Στρατηγού ε.α. Ιωάννη Παρίση, από τους σημαντικότερους στρατηγικούς αναλυτές της χώρας μας, κατά την γνώμη μου, πιστεύω ότι πρέπει να διαβαστεί με προσοχή από τον καθένα μας.
ΔΕΕ
Η περίπτωση της Συρίας: 
μια γεωπολιτική ανατροπή

Δρ. Ιωάννης Παρίσης
(Το άρθρο αυτό προέρχεται κυρίως από το βιβλίο μου Η ΚΑΘ’ ΗΜΑΣ ΘΑΛΑΣΣΑ, Εκδόσεις Λιβάνη, Απρ. 2013)
Αυτό που κατ’ ευφημισμό μάλλον απεκλήθη «Αραβική άνοιξη», εξελίχθηκε στη Συρία κατά τρόπο τελείως διαφορετικό από τις άλλες αραβικές χώρες. Μάλλον δεν υπήρξε καθόλου «άνοιξη», αλλά η χώρα πέρασε κατευθείαν σε έναν βαρύ «χειμώνα». Τα αντικρουόμενα συμφέροντα της ΕΕ και των ΗΠΑ με εκείνα της Ρωσίας και της Κίνας δεν επέτρεψαν την οποιαδήποτε δυναμική παρέμβαση των Ηνωμένων Εθνών. Τα πράγματα περιπλέχθηκαν ακόμη περισσότερο εξαιτίας της υποστήριξης που παρέχει το Ιράν προς το καθεστώς Άσαντ, που οφείλεται, φαινομενικά τουλάχιστον, στο κοινό σιιτικό δόγμα-άξονα. Αυτό προκαλεί ανησυχίες στο Ισραήλ, ενώ ενδιαφέρον, για τα δικά τους διαφορετικά συμφέροντα, προβάλλουν η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία.

Σεπτέμβριος

δευτέρα, 30 σεπτεμβρίου 2013

Το Σιωνιστικό Κίνημα και η Κύπρος

Το Σιωνιστικό Κίνημα 
και η Κύπρος

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ

Στα τέλη του 19ου αιώνα αναδύθηκε στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη το Εβραϊκό εθνικό κίνημα το οποίο διασυνδέθηκε από την αρχή με το σκοπό της δημιουργίας εβραϊκής εθνικής εστίας στην Παλαιστίνη, ως μόνιμη λύση στο «Εβραϊκό Πρόβλημα» στην Ευρώπη, και το οποίο έγινε ευρέως γνωστό με το όνομα «Σιωνιστικό Κίνημα».

Το όνομα αυτό προέρχεται από την εβραϊκή λέξη «Σιών», η οποία αποτελεί την ονομασία ενός βουνού πλησίον των Ιεροσολύμων και σταδιακώς η λέξη ταυτίστηκε με την ίδια την πόλη. Στην εβραϊκή ιστορία η λέξη έλαβε συμβολικό χαρακτήρα δηλώνοντας τον πόθο των εβραίων να επιστρέψουν στην προγονική γη, κάθε φορά που εξαναγκάζοντο σε εξορία από τα εδάφη τους.

Το κίνημα αυτό θεσμοθετήθηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας, όπου πραγματοποιήθηκε το πρώτο συνέδριο το 1897 και ιδρύθηκε η Διεθνής Σιωνιστική Οργάνωση. Εμπνευστής και αργότερα ηγετική μορφή του κινήματος υπήρξε ο Αυστρο-Ουγγρικής καταγωγής Θήοντορ Χερτζλ (1860-1904), ο οποίος εξελέγη πρώτος πρόεδρος του Οργανισμού. Η δράση του υπήρξε καταλυτική για τη μετέπειτα δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. Το όραμά του το περιέγραψε στο βιβλίο «Το Εβραϊκό Κράτος» το οποίο εξεδόθη το 1896.

Η Κύπρος, λόγω της γειτνίασης με την Παλαιστίνη, άρχισε να μπαίνει στους σιωνιστικούς σχεδιασμούς πρώτα ως βρετανική περιοχή που θα μπορούσε να ανταλλαγεί με την υπό οθωμανική κατοχή τότε Παλαιστίνη και αργότερα ως ασφαλής προορισμός εποικισμού από Εβραίους, προτού μετακινηθούν στον τελικό προορισμό που ήταν η Παλαιστίνη. Εις αμφότερες τις περιπτώσεις οι σχεδιασμοί προσέκρουσαν στην κατηγορητική άρνηση των Βρετανών, οι οποίοι ιεραρχούσαν το νησί ψηλά στο γεωστρατηγικό τους σχεδιασμό στην περιοχή, λόγω του δόγματος συγκράτησης της Ρωσίας μακριά από τα θερμά ύδατα της Μεσογείου και λόγω της εγγύτητας της Κύπρου προς τη Διώρυγα του Σουέζ. Ένας άλλος λόγος που αποδυνάμωνε αυτή την ιδέα ήταν η έλλειψη υποστήριξης της από την πλειοψηφία των Εβραίων που συμμετείχαν στα σιωνιστικά συνέδρια, με αποτέλεσμα τόσο η ιδέα όσο και εγχείρημα εποικισμού της Κύπρου να περιοριστούν σε ένα μικρό κύκλο εβραίων σιωνιστών και να μην τύχουν ευρείας αποδοχής και υποστήριξης.

Οκτώβριος

σάββατο, 19 οκτωβρίου 2013

Τι ήταν ο "Μακεδονικός Αγών": Ομιλία Δ. Ε. Ευαγγελίδη
Χωριό Καρυδιά Έδεσσας: 
Εγκαίνια Μουσείου Άγρα-Μίγκα

Ομιλία Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη
στα εγκαίνια του Μουσείου
Σάββατο, 19 Οκτωβρίου 2013

Τι ήταν ο «Μακεδονικός αγών»;
Ένας συνοπτικός ορισμός είναι ο ακόλουθος:
«Η προσπάθεια απελευθέρωσης της Μακεδονίας από τον ζυγό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και η Ένωσή της με τις ήδη απελευθερωμένες περιοχές της νοτιότερης Ελλάδος». Με διαφορετικά λόγια θα μπορούσαμε να τον περιγράψουμε και ως την συνέχεια της εθνεγερσίας του 1821 για την εθνική ολοκλήρωση του ελληνισμού. Και τούτο διότι οι Μακεδόνες συντονίστηκαν αμέσως με την Επανάσταση, οι δε σφαγές της Χαλκιδικής και το ολοκαύτωμα το 1822 της γειτονικής μας Νάουσας (όπου 25 παλληκάρια από την Καρυδιά έπεσαν ηρωϊκά μπροστά στον ναό του Αγ. Δημητρίου) μας γεμίζουν μεν θλίψη, αλλά παράλληλα μας απαγορεύουν να παραβλέψουμε ή ακόμη χειρότερα, να λησμονήσουμε, την συμμετοχή και προσφορά των Μακεδόνων Ελλήνων στους εθνικούς αγώνες.
Στο σημείο αυτό θα μου επιτρέψετε ένα σχόλιο: Συχνά ακούω ή διαβάζω, δυστυχώς ακόμη και σε σχολικά εγχειρίδια, για τον «μακεδονικό αγώνα του 1904-1908»! Απαντώντας στους επιπόλαιους αυτούς (για να το θέσω ευγενικά), θέλω τους ενημερώσω ότι ο Μακεδονικός Αγώνας υπήρξε μια αργόσυρτη, οδυνηρή και πολυαίμακτη διαδικασία που κορυφώθηκε την περίοδο 1904-1908 και αυτή είναι η ιστορική πραγματικότητα.
Ας θυμηθούμε λοιπόν κάποια γεγονότα-ορόσημα που σφράγισαν την πορεία του: 



Νοέμβριος

παρασκευή, 29 νοεμβρίου 2013

Γκρεκάνικα,τα κατωιταλιώτικα ελληνικά

Γκρεκάνικα, 
τα κατωιταλιώτικα ελληνικά

Τα γκρεκάνικα ή γκρίκο όπως είναι γνωστά τα κατωιταλιώτικα ελληνικά μιλιούνται από τις ελληνόφωνες κοινότητες των Γκρεκάνων στα δύο άκρα της ιταλικής μπότας,στην Απουλία και την Καλαβρία.Προέρχονται είτε από τα δωρικά που μιλιούνταν στις εκεί ελληνικές αποικίες στη Μεγάλη Ελλάδα είτε ,σύμφωνα με μια άλλη άποψη,από τη μεσαιωνική ελληνική.Έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την ιταλική γλώσσα αφού παρέμειναν αποκομμένα από τον ελληνικό κορμό για μεγάλο χρονικό διάστημα και εξελίχτηκαν ανεξάρτητα. Γράφονται στο λατινικό αλφάβητο αλλά και στο ελληνικό.

Προέλευση 
Σχετικά με την προέλευση των γκρεκάνικων έχουν διατυπωθεί δύο κύριες θεωρίες: Η πρώτη διατυπώθηκε πρώτα από τον Γερμανό γλωσσολόγο Ροντς, ο οποίος υποστήριξε ότι τα κατωιταλιώτικα είναι απευθείας απόγονος των δωρικών ελληνικών που μιλιούνταν στη Μεγάλη Ελλάδα,αφού παρουσιάζουν πολλούς δωρισμούς που δεν συναντώνται σε καμία άλλη διάλεκτο της ελληνικής πλην βέβαια της τσακωνικής στην Πελοπόννησο.Η άποψη αυτή γίνεται δεκτή από τους περισσότερους 'Ελληνες γλωσσολόγους.
Η δεύτερη άποψη ξεκίνησε και είναι δημοφιλής στην Ιταλία και σύμφωνα με αυτή τα γκρεκάνικα είναι απόγονος της βυζαντινής ελληνικής, από την εποχή μετά την οθωμανική κατάκτηση του ελλαδικού χώρου, η οποία είχε σαν επακόλουθο την μετακίνηση ελληνόφωνων ομάδων από την Πελοπόννησο κυρίως στην Κάτω Ιταλία.
Η επικρατούσα άποψη στο σύνολο των επιστημόνων είναι ότι τα γκρεκάνικα εξελίχθηκαν από την μεσαιωνική ελληνική, αλλά διατηρούν και ένα δωρικό υπόστρωμα.


Δεκέμβριος

τρίτη, 24 δεκεμβρίου 2013

Τα Κάλαντα των Χριστουγέννων

Τα Κάλαντα των Χριστουγέννων

Τα "κάλαντα" των Χριστουγέννων (παραφθορά της λατινικής λέξης calendae = νεομηνίες), είναι ένα έθιμο που προέρχεται από το Βυζάντιο ("άσματα Αγερμού", κατά τους βυζαντινούς), με απώτερη καταγωγή από το αρχαιοελληνικό έθιμο της "Ειρεσιώνης". Οι Πατέρες της Εκκλησίας κατά τους Βυζαντινούς χρόνους απαγόρευαν ή απέτρεπαν αυτό το έθιμο ως καταγόμενο από τις ειδωλολατρικές εορτές των ρωμαϊκών Καλενδών που είχε καταδικάσει η ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδος το 680 μ.Χ., αποκαλούντες τους συμμετέχοντες σ΄ αυτό "Μηναγύρτες". Η ημέρα που ψάλλονται τα κάλαντα, η παραμονή των Χριστουγέννων, σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος ονομάζεται "Κάλαντα" (Κόλιντα, Κόλεντα, Κόλιαντα), με εξαίρεση τη νήσο Μήλο που ψέλνονταν μόνο τη παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Στο σλαβόφωνο ιδίωμα της Μακεδονίας Κόλιντα Μπάμπω σημαίνει "Κάλαντα γιαγιά" δηλ. "Ήρθαν Χριστούγεννα γιαγιά" και όχι βέβαια "σφάζουν, γιαγιά" (όπως φαντάσθηκαν κάποιοι, με την ευκολία της λαϊκής παρετυμολογίας) διότι τότε θα έλεγαν "κόλιατ' μπάμπου". Υπενθυμίζω ότι και στην Βουλγαρία η λαϊκή ονομασία των Χριστουγέννων (= Божик или Божич - Μπόζικ ή Μπόζιτς) είναι Коледа (Κόλεντα) που κατάγεται και αυτή μέσω Βυζαντίου από τις ρωμαϊκές καλένδες. Υπενθυμίζω επίσης ότι ο Άγιος Βασίλης στα Βουλγαρικά ονομάζεται Дядо Коледа (Ντιάντο Κόλεντα = Ο παππούς των Χριστουγέννων).
Το άρθρο της Νεκταρίας Καραντζή που ακολουθεί περιέχει πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το θέμα.
ΔΕΕ

Η παράδοση που ζούμε...
Όσο κι αν οι εποχές αλλάζουν και εκατομμύρια γενιές διαδέχονται η μία την άλλη, δημιουργώντας καινούριους πολιτισμούς και κοινωνίες, οι άνθρωποι, ανά τον κόσμο και ανέκαθεν, επιμένουμε, κάποιες μέρες του χρόνου, να σταματάμε τα ρολόγια και να καταργούμε τον μεταξύ μας χρόνο. Έθιμα, με χιλιάδες χρόνια ζωής, που ζωντανεύουμε έστω για λίγο, κρατούν σφιχτή την μακραίωνη αλυσίδα του πολιτισμού μας.


Τετάρτη 25 Δεκεμβρίου 2013

Χρόνια Πολλά!


ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!

Καλά Χριστούγεννα!

ΔΕΕ

Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 2013

Τα Κάλαντα των Χριστουγέννων


Τα Κάλαντα των Χριστουγέννων

Τα "κάλαντα" των Χριστουγέννων (παραφθορά της λατινικής λέξης calendae = νεομηνίες), είναι ένα έθιμο που προέρχεται από το Βυζάντιο ("άσματα Αγερμού", κατά τους βυζαντινούς), με απώτερη καταγωγή από το αρχαιοελληνικό έθιμο της "Ειρεσιώνης". Οι Πατέρες της Εκκλησίας κατά τους Βυζαντινούς χρόνους απαγόρευαν ή απέτρεπαν αυτό το έθιμο ως καταγόμενο από τις ειδωλολατρικές εορτές των ρωμαϊκών Καλενδών που είχε καταδικάσει η ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδος το 680 μ.Χ., αποκαλούντες τους συμμετέχοντες σ΄ αυτό "Μηναγύρτες". Η ημέρα που ψάλλονται τα κάλαντα, η παραμονή των Χριστουγέννων, σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος ονομάζεται "Κάλαντα" (Κόλιντα, Κόλεντα, Κόλιαντα), με εξαίρεση τη νήσο Μήλο που ψέλνονταν μόνο τη παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Στο σλαβόφωνο ιδίωμα της Μακεδονίας Κόλιντα Μπάμπω σημαίνει "Κάλαντα γιαγιά" δηλ. "Ήρθαν Χριστούγεννα γιαγιά" και όχι βέβαια "σφάζουν, γιαγιά" (όπως φαντάσθηκαν κάποιοι, με την ευκολία της λαϊκής παρετυμολογίας) διότι τότε θα έλεγαν "κόλιατ' μπάμπου". Υπενθυμίζω ότι και στην Βουλγαρία η λαϊκή ονομασία των Χριστουγέννων (= Божик или Божич - Μπόζικ ή Μπόζιτς) είναι Коледа (Κόλεντα) που κατάγεται και αυτή μέσω Βυζαντίου από τις ρωμαϊκές καλένδες. Υπενθυμίζω επίσης ότι ο Άγιος Βασίλης στα Βουλγαρικά ονομάζεται Дядо Коледа (Ντιάντο Κόλεντα = Ο παππούς των Χριστουγέννων).
Το άρθρο της Νεκταρίας Καραντζή που ακολουθεί περιέχει πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το θέμα.
ΔΕΕ

Η παράδοση που ζούμε...
Όσο κι αν οι εποχές αλλάζουν και εκατομμύρια γενιές διαδέχονται η μία την άλλη, δημιουργώντας καινούριους πολιτισμούς και κοινωνίες, οι άνθρωποι, ανά τον κόσμο και ανέκαθεν, επιμένουμε, κάποιες μέρες του χρόνου, να σταματάμε τα ρολόγια και να καταργούμε τον μεταξύ μας χρόνο. Έθιμα, με χιλιάδες χρόνια ζωής, που ζωντανεύουμε έστω για λίγο, κρατούν σφιχτή την μακραίωνη αλυσίδα του πολιτισμού μας.
Ας πούμε πως αυτό είναι μέρος μιας σιωπηρής μας "συμφωνίας": να παραδίδουμε ο ένας στον άλλον (γι' αυτό και η λέξη "παράδοση") τη σκυτάλη που, με φροντίδα, κάποιοι πρόγονοί μας δημιούργησαν αλλά και ν' αφήνουμε σ' αυτήν κάποια δικά μας δαχτυλικά αποτυπώματα...

ΚΑΛΑΝΤΑ
Ένα απ' τα ωραιότερα έθιμα είναι τα κάλαντα ή "άσματα Αγερμού", κατά τους βυζαντινούς (1) , η μαγευτική μελωδία των γιορτών του Δωδεκαημέρου. Η ιστορία τους, γεμάτη μυρωδιές και θύμησες από φρεσκοασβεστωμένες αυλές, κόκκινα παιδικά μαγουλάκια και λογιών λογιών φωνούλες που ξεχύνονται στους δρόμους μπερδεμένες σε γλυκόηχα γιορτινά "τρίγωνα", φιλέματα, μποναμάδες και παινέματα, μπορεί να μας παρασύρει σε ένα νοσταλγικό και μακρινό ταξίδι.... 

Στα χρόνια της "ειρεσιώνης"
Στην αρχαία Ελλάδα, πολλούς αιώνες πριν τη γέννηση του Χριστού, κάποιοι "παίδες αμφιθαλείς"(2) , ξεχύνονταν στους δρόμους, δύο φορές το χρόνο, όταν γιόρταζαν τα Πυανέψια ή τα Θαργήλια (3), με "ειρεσιώνες" στα χέρια, δηλαδή κλαδιά ελιάς ή δάφνης, στολισμένα με κομμάτια μαλλιού(4) και καρπούς και τα κρεμούσαν στην πόρτα τους (όπως ακριβώς θέλει ένα πανάρχαιο έθιμο του Πόντου(5) ή όπως κρεμάμε σήμερα τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια). Εκεί θα έμεναν μέχρι το επόμενο έτος, όποτε θα καίγονταν σε τελεστική φωτιά (όπως καίμε κι εμείς τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια στις φωτιές του Αη-Γιάννη). Ως "ειρεσιώνη" ονομάστηκε και το τραγούδι που έλεγαν τα παιδιά, στη διαδρομή, από σπίτι σε σπίτι(6). Παρατηρείστε τους επόμενους στίχους, που φέρεται ότι τραγούδησε στη Σάμο, κατά το έθιμο της ειρεσιώνης, ο Όμηρος:
"Δώμα προσετραπόμεσθ' ανδρός μέγα δυναμένοιο,
ος μέγα μεν δύναται, μέγα δε βρέμει, όλβιος αιεί.
Αυταί ανακλίνεσθαι θύραι πλούτος γαρ έσεισι πολλός,
συν πλούτω δε και ευφροσύνη τεθαλυία, ειρήνη τ'αγαθή...
Όσα δ' άγγεα, μεστά μεν είει κυρβαίη δ' αεί
κατά καρδόπου έρποι μάζα,
νυν μεν κριθαίην εώπιδα σησαμόεσσαν..." (7) 
Δηλαδή:
"Ερχόμαστε στο σπίτι ενός πλούσιου νοικοκύρη. Αφήστε τις πόρτες ανοιχτές, γιατί μπαίνει ο Πλούτος και μαζί του η Χαρά και η Ειρήνη
Να 'ναι γεμάτα πάντα τα σταμνιά του 
και στη σκάφη του ζυμώματος το ζυμάρι να φουσκώνει ψηλά.." (8) 

Ευχές και παινέματα για το σπιτονοικοκύρη, όμοια των κατοπινών παραδοσιακών μας καλάντων:
"Στο σπίτι ετούτο πού' ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη 
ν' ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα 
να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη..." (Θράκης)

Από τις calendae στα κάλαντα 
Μεχρίς ότου ωστόσο φτάσουμε από τις αρχαίες ειρεσιώνες στα σημερινά κάλαντα, μεσολάβησε μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδος για τη σημερινή διαμόρφωση των καλάντων, τόσο σημαντική ώστε κατόρθωσε να τους χαρίσει ακόμα και το όνομα που έχουν σήμερα.
Στα αρχαία ρωμαϊκά χρόνια, κάθε μήνας διαρκούσε όσο μία περίοδος περιφοράς της σελήνης γύρω από τη γη (σεληνιακοί μήνες). Στην αρχή καθενός απ' αυτούς τους μήνες, οι ρωμαίοι συνήθιζαν να γιορτάζουν τις λεγόμενες "calendae" (που μεταφράζεται: "νεομηνίες". Ο Κάλανδος, σύμφωνα με τη ρωμαϊκή παράδοση, ήταν ένας από τους τρεις αδελφούς που έσωσαν τη Ρώμη. Οι άλλοι ήταν ο Νόνος και ο Ειδός). Η πιο εντυπωσιακή δε από όλες τις γιορτές των νεομηνιών, ήταν οι Καλένδες του Ιανού [δηλαδή του μήνα Ιανουαρίου(9)]. Τότε, πέραν απ' το γλέντι και την ανταλλαγή των δώρων, οι άρχοντες αναλάμβαναν τα καθήκοντά τους, σε μια πανηγυρική τελετή.

[Η φράση, σήμερα: "παραπέμπεται στις καλένδες" σημαίνει κάτι που διαρκώς αναβάλλεται, ώστε δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ποτέ κι αυτό γιατί, εφόσον στους Έλληνες δεν υπήρχαν καλένδες, όταν παραπέμπω κάποιον σ' αυτές, τον παραπέμπω σε ημερομηνία που δεν υπάρχει (αλλιώς:στο "μήνα που δεν έχει Σάββατο")]

Ετυμολογικά τουλάχιστον, από 'κει κρατούν τα "κάλαντα". Και δεν είναι να απορεί κανείς, καθώς είναι γνωστό ότι οι χριστιανοί, προκειμένου να εξοβελίσουν από τη ζωή τους κάθε τι που θύμιζε τον ρωμαϊκό κόσμο, απ' τον οποίον καταδιώχθηκαν άγρια, χρησιμοποιούσαν, με διαφορετική νοηματοδότηση, λέξεις που σχετίζονταν με τελετουργίες ειδωλολατρικών ρωμαϊκών εορτών αλλά και επέλεγαν να γιορτάζουν τις δικές τους, σε ημερομηνίες αντιστοίχων μεγάλων και λαμπρών ειδωλολατρικών. Ενόψει όμως του ότι οι προχριστιανικές τελετουργίες είχαν για τα καλά διεισδύσει στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων της εποχής των πρώτων ρωμαϊκών χρόνων, η χριστιανική εκκλησία έπρεπε να βρει μια συμβιβαστική λύση. Διατήρησε γι' αυτό τα περισσότερα λαοφιλή αρχαία έθιμα, υπό άλλη όμως μορφή...

25 Δεκεμβρίου-1η Ιανουαρίου 
Προκειμένου λοιπόν η Εκκλησία να απαλείψει την επίδραση της μιθραϊκής λατρείας του Ήλιου, που γινόταν κάθε 25 Δεκεμβρίου, καθώς και των εορτών των Σατουρναλίων(10) και των Μπρουμαλίων, ενόψει της Bruma, δηλαδή του χειμερινού ηλιοτροπίου, η οποία εορταζόταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα από τους εκχριστιανισμένους Έλληνες του Βυζαντίου ως και τον 12ο αι.(11) , καθιέρωσε, ήδη από το 354 μ.Χ, την ίδια ημέρα, τον εορτασμό της Γέννησης του Χριστού, ο οποίος όχι τυχαία ονομάστηκε "ο Ήλιος της Δικαιοσύνης, ...ο δίδων το φως εις τον κόσμον". 
Προκειμένου επίσης να αποδυναμώσει τη γιορτή των Καλάνδων της Πρωτοχρονιάς αλλά και την αρχαία γιορτή προς τιμήν του Πανός, τα Βοτά(12) , προτίμησε να μεταθέσει την αρχή του χρόνου, από τις 25 Δεκέμβρη, όπου την είχε προσδιορίσει αρχικά, στην 1η Ιανουαρίου και όχι μόνο αυτό, αλλά, ενώ στην αρχή την ονόμασε μέρα νηστείας, υποχρεώθηκε τελικά να υποκύψει στη δύναμη του εθίμου που απαιτούσε κάθε πρώτη του έτους "τας ευωχίας και τους πότους, την κυβείαν και τ' αμοιβαία επί τω νέω έτει δώρα, τας μεταμφιέσεις, τους αγυρμούς ομάδων παίδων ή και ενηλίκων αδόντων τα κάλανδα..."(13).

Βυζαντινό λόγιο και λαϊκό ύφος 
Στο πλαίσιο αυτό, σημαντικοί λόγιοι, κατά το Βυζάντιο, ανέλαβαν να δημιουργήσουν κάλαντα, με καθαρά χριστολογικό περιεχόμενο. Αυτό εξηγεί γιατί πολλά από τα κάλαντα έχουν λόγιο ύφος και βασίζονται σε εκκλησιαστικούς ύμνους: 
"Αναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν
Έρουρέμ,...Χαίρε Αχραντε...
Βασιλεύς των όλων και Κύριος, ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι " (Πόντου)
ή
"Από της Ερήμου ο Πρόδρομος, ήλθε του βαπτίσαι τον Κύριον
Βασιλέα πάντων εβάπτισεν, εις τον Ιορδάνην ο Πρόδρομος..." (Βυζαντινό Φώτων)
ή
"Εις αυτό το Νέο Έτος, Βασιλείου εορτή,
ήρθα να σας χαιρετίσω με την πρέπουσα αυτή..." (Καλύμνου Πρωτοχρονιάς)

Την ιδέα μιμήθηκε ο απλός λαός, δημιουργώντας στιχουργικά διαμάντια με το ανεπιτήδευτο αλλά ασύγκριτα γοητευτικό και πρωτότυπο ύφος του...: 

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς 1964 Μουσικοδιδάσκαλος Φάκας Θ
Πηγή Αρχείο Φάκα Θ. (www.protiserron.gr) 

"Χριστός γεννιέται σα νιο φεγγάρι, σα νιο φεγγάρι σαν παλληκάρι
Χριστός γεννιέται χαρά στον κόσμο, χαρά στον κόσμο στην οικουμένη..." (Θράκης )
αλλά ακόμα και περιπαιχτικά, όπως:
"Άγιος Βασίλης έρχεται 'πο πίσ' απ' το Καμάρι,
βαστάει μυτζήθρες και τυριά, βαστάει κι ένα κυνάρι..." (Φούρνων Ικαρίας)

Kι αν ο νοικοκύρης δε δώσει μπουναμά; 

....τα παιδιά βρίσκουν να τραγουδήσουν κάτι και γι'αυτόν..:
Στο έθιμο της αρχαίας "ειρεσιώνη" του έλεγαν:
"Ει μεν τι δώσεις ει δε μη, ουχ εστήξομεν 
ου γαρ συνοικήσοντες ενθάδ' ήλθομεν"
Δηλαδή: 
"Είτε μας δώσεις κάτι, είτε όχι, εμείς δεν θα καθίσουμε
διότι δεν ήλθαμε να συγκατοικήσουμε εδώ...
Κι αργότερα:
"Αφέντη μου στην κάπα σου χίλιες χιλιάδες ψείρες.
Αλλες γεννούν άλλες κλωσσούν κι' άλλες αυγά μαζώνουν..."
ή
"Εσέ Κυρά η ομορφιά, γρήγορα να σ' αφήσει..." 
ή
"Την κόρη σου την όμορφη βάλτηνε στο ζεμπίλι
και κράτησέ την αψηλά να μη τη φαν' οι ψύλλοι"
ή
"Μωρή ψειργιάρου, ψειργιαρού και ψειροκινιδιάρα
που βάζεις πέντε δάχτυλα και βγάζεις δέκα ψείρες"
ή
"Εσένα πρέπει αφέντη μου, τορβάς(14) και δεκανίκι
να σε τραβάνε τα σκυλιά και πέντε δέκα λύκοι"....

Μεταμφιέσεις 
Ένα από τα πιο διαδεδομένα επίσης έθιμα των Χριστουγέννων, σχετικό με τα κάλαντα, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, είναι οι μεταμφιέσεις, κατάλοιπα αρχαίων διονυσιακών μεταμφιέσεων αλλά και ρωμαϊκών, της εορτής των καλάνδων ή των Σατουρναλίων(15) 
Σκοπός τους είναι ο εξευμενισμός κάποιων υπερφυσικών δυνάμεων, που πίστευαν κυρίως οι παλιοί ότι καθόριζαν τις μοίρες των ανθρώπων. Οι μεταμφιεσμένοι, που συνήθως παίρνουν τη μορφή άγριων ζώων ή αγροίκων πολεμιστών ή άλλων προσώπων, όπως γαμπρός, νύφη, αράπης, γιατρός, καπετάνιος, "αλής", "καλικάντζαρος" κ.α.(16), περιφέρονται, ανά ομάδες, συνοδεύοντας τους νεαρούς καλαντιστές και τραγουδώντας μαζί τους. Είναι, ας το πούμε, οι αγυρμοί των ενηλίκων. Οι πιο γνωστές ομάδες μεταμφιεσμένων είναι τα "ρογκάτσια" ή "ρογκατσάρια" ή "λογκατσούρια" (που σημαίνει δέρματα ζώων - ονομασία που οφείλεται στον τρόπο μεταμφίεσης των συμμετεχόντων) της Μακεδονίας και Θεσσαλίας, οι "Μπαμπαλιάρηδες" της Θράκης και οι "Μωμόγεροι"(17) του Πόντου. 

Mωμόγεροι (www.apodimos.com) 
Οι "ρογκατσαραίοι", καλυμένοι με προβιές (ρογκάτσια=προβιές), περιδεμένοι με κουδούνια και με χοντρά ραβδιά στα χέρια, οι "μπαμπαλιάρηδες", ντυμένοι με κουρέλια (μπάμπαλο=κουρέλι) και οι "μωμόγεροι", με γέρικη μορφή, τομάρια λύκων ή τράγων και με σπαθιά στα χέρια, τριγυρνούν, συνοδεύοντας τους καλαντιστές, ψευτοπαλεύουν μεταξύ τους, γυρεύουν χρήματα και τρομάζουν τον κόσμο, όπως οι κακές δυνάμεις του χειμώνα και του σκοταδιού αλλά και οι ψυχές των νεκρών(18), τις οποίες, μέσω της μεταμφίεσης επιδιώκουν να εξευμενίσουν(19).
Για τις ψυχές η σχετική δοξασία είναι πλούσια. Συνήθως ταυτίζονται με τους καλλικάντζαρους ή λυκοκατζαραίους-σκαλικατζέρια-καρκαντσέλια-κακανθρωπίσματα-κωλοβελόνηδες-βερβελούδες-παγανά-πλανήταρους-καλλισπούδηδες-ζούζουλα κ.α. ονόματα που τους έχει δώσει ο λαός μας, που συγγενεύουν είτε με το βυζαντινό "Βαβουτζικάριο"είτε με τις "κύρες", τις ψυχές του Άδη που ανέβαιναν στη γη, στη διάρκεια των Ανθεστηρίων, προς τιμήν του Διονύσου, παιδεύοντας τους ανθρώπους(20) . Ήταν τόσο ισχυρή μάλιστα αυτή η δοξασία, ώστε οι άνθρωποι, ήδη από την αρχαιότητα, προκειμένου να εξευμενίσουν αυτές τις ψυχές, ετοίμαζαν, ως προσφορά, "μελιτόεσσες", μικρές μελόπιτες, πιθανοί πρόγονοι των "μελομακάρονων". 

Μαγικό ραβδί...
Χαρακτηριστικό είναι το ραβδί που χρησιμοποιούν, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι καλαντιστές, απόρροια κι αυτό της "ειρεσιώνης" ή του βακχικού "θύρσου", ραβδιού των μυστών των διονυσιακών τελετών, με μαγικές ιδιότητες, στολισμένου με κισσό και φύλλα αμπελιού ή ακόμα και αυτών των ράβδων των ποιμένων της Βίβλου.
Στη Θράκη και τη Μακεδονία, στα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά κρατώντας τις λεγόμενες "σούρβες", χλωρά κλαριά κρανιάς, τα οποία, λεγόταν πως είχαν μαγικές ιδιότητες, "σούρβιζαν" είτε καρπούς, για "γόνιμη χρονιά" είτε την πλάτη συγγενών και φίλων, λέγοντας: 
"Σούρβα! Γερό Κορμί, γερό σταυρί, σαν ασήμι, σαν κρανιά 
και του χρόνου όλοι γεροί και καλόκαρδοι" 
Πέραν όμως απ' το συμβολισμό τους, τα ραβδιά αυτά χρησίμευαν στα παιδιά και ως αμυντικό όπλο για τα σκυλιά που θα εμπόδιζαν το δρόμο τους...
Παρόμοιο είναι το έθιμο του χτυπήματος στη ράχη με κλωνάρι ελιάς στη Στενήμαχο, στο Μαραθώνα και στον Ωρωπό(21).
Η δοξασία που κρύβεται πίσω απ' το έθιμο αυτό στηρίζεται στην αντίληψη ότι τα "αειθαλή φυτά που διατηρούν πράσινο το φύλλωμά τους κατά τη χειμερινή νάρκη έχουν ισχυρή ζωτική δύναμη"(22) και αυτήν ακριβώς επιδιώκουν να αποκομίσουν, μέσω του αγγίγματός τους οι άνθρωποι. Παρόμοια ιδιότητα εξάλλου αποδίδει ο λαός μας και στο σκιλλοκρέμμυδο- το κρεμμύδι που συνηθίζουν να κρεμούν στην εξώπορτα την Πρωτοχρονιά - το οποίο είναι άμεσος απόγονος της αρχαίας "σκίλλας" (εξ ου και "σκιλλοκρέμμυδο"), έθιμο που τηρήθηκε ευλαβικά και στα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια (23). 
Αυτό είναι δείγμα ελάχιστο της πλούσιας παράδοσής μας, αυτής της μαγικής παλέττας, που τροφοδοτεί με σπάνια χρώματα τον καμβά του πολιτισμού μας...Η δύναμη της ιστορίας και της ομορφιάς της, σίγουρα μας συγχωρεί που αρνούμαστε να την εκτιμήσουμε όπως της πρέπει...
ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΝΤΖΗ

Παραπομπές:
(1) "αγερμός", εκ του "αγείρω"="συλλέγω χρήματα διακονώντας"
(2) δηλαδή παιδιά με μάνα και πατέρα εν ζωή
(3) αρχαιοελληνικές εορτές, κατά τις οποίες γίνονταν προσφορές στον Ήλιο και τις Ώρες: τα Πυανέψια προς τιμήν του Απόλλωνα, το μήνα Πυανεψιώνα = 15 Δεκεμβρίου-15 Ιανουαρίου, ενώ τα Θαργήλια, αφιερωμένα στον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα, το μήνα Θαργηλιώνα = 15 Μαΐου -15 Ιουνίου
(4) "ειρεσιώνη": από τη λέξη "είρος" = "έριον" = μαλλί - Σύμβολο γονιμότητας. πρβλ. "Liddell/ Scott, "Μέγα Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας". Η ειρεσιώνη θεωρείται πρόγονος του χριστουγεννιάτικου δέντρου.
(5) Γ.Α.Μέγα,"Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σ..92 :"...τοποθετούν έξι κλαδιά ελιάς και έξι δάφνης στο εικονοστάσι και εύχονται:"ήρθε καλοχρονιά, ας πάει κακοχρονιά!"
(6) τέτοια τραγούδια αγερμού, όπως η "ειρεσιώνη" υπήρχαν και άλλα στην Αρχαία Ελλάδα, όπως τα "χελιδονίσματα" -ανοιξιάτικα κάλαντα - ή τα "κορωνίσματα"
(7) Ομήρου Βίοι,εκδ.Oxford,v5
(8) μτφρ. Ι.Κακριδή
(9) ο οποίος καθιερώθηκε από τα μισά του 2ου αι.π.Χ. ως ο πρώτος μήνας του Χρόνου και άρα γιορτάζονταν οι calandae της Πρωτοχρονιάς
(10) ρωμαϊκή εορτή προς τιμήν του Κρόνου (Saturnus), 17-23 Δεκεμβρίου / βλ.Ν.Πολίτη Β΄σ.335
(11) βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ.1994, σελ.335
(12) = ευχές, εορτάζονταν στις 3 Ιανουαρίου, βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", σελ.335, Μ.Μερακλή, ο.α., σελ. 258
(13) Πολίτης, Λ.Σ, τ.3, σελ.205
(14) σακίδιο τσοπάνου
(15) βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ.1994, σελ.339
(16) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 58,88 Μ.Γ.Βαρβούνη, "Μελετήματα Ελληνικής Λαογραφίας", τ. Α', εκδ. Σπανίδη, 2003, σελ. 221, Καλ.Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, "Λαογραφικά Θράκης Α΄", 1979, σελ 40
(17) από το "μίμος" ή "μώμος" και το "γέρος" - ονομασία που οφείλεται στη μεταμφίεση και τις μιμητικές κινήσεις όσων λαμβάνουν μέρος στο έθιμο. Οι ήρωες των "μίμων", όπως η Ακκώ, η Αλφιτώ, η Μορμώ ή Μορμολύκη ήταν εξάλλου σπουδαία μυθικά φόβητρα για τον αρχαίο κόσμο βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ.1994, σελ.343
(18) οι οποίες, σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη επιστρέφουν κατά καιρούς ανάμεσα στους ζωντανούς, ενοχλώντας τους. Πρβλ, αντίστοιχη πίστη στη Γερμανική παράδοση, με τη θεά Perchta, η οποία εμφανίζεται κάθε δωδεκαήμερο, σέρνοντας πλήθος αβάπτιστων νηπίων και θεωρείται ως ο οδηγός της φάλαγγας των ψυχών, τις οποίες βοηθά στην επάνωδό τους στη γη, βλ. Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 59 Πρβλ. έθιμο της Βοιωτίας που λέει πως τα μωρά που πεθαίνουν αβάπτιστα "τρώνε τη μάνα τους", αν ταφούν πριν σαραντίσει η λεχώνα, ενώ σε άλλες χώρες λένε πως γίνονται νάνοι, λύκοι, στρίγκλες κ.α. βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ.1994, σελ.345
(19) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 59 & 88, Καλ.Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, "Λαογραφικά Θράκης Α΄", 1979, σελ 40, Κ.Θρακιώτη, "Λαϊκή Πίστη και Λατρεία στη Θράκη", εκδ.Ρήσος, 1991,σελ. 223. Επίσης τέτοιες θορυβώδεις πομπές συναντούμε και σε άλλες χώρες, Αυστρία, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Σκανδιναβικές χώρες, Βαλκάνια, βλ. Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 58 και Μ.Γ.Βαρβούνη, "Μελετήματα Ελληνικής Λαογραφίας", τ. Α', εκδ. Σπανίδη, 2003, σελ. 222
(20) Σχετική η δοξασία των Φαρασιωτών της Καππαδοκίας για τους "μνημοράτους"/Γ.Μ.Μέγα,σ.53,59-60
(21) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 93
(22) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 93
(23) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 92

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:
1.Liddell/Scott, "Μέγα Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας"
2.Γ.Α.Μέγα,"Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας",2004
3.Ν.Πολίτη,"Παραδόσεις Α, Β",1994
4.Μ.Μερακλή,"Ελληνική Λαογραφία",2004
5.Μ.Γ.Βαρβούνη,"Μελετήματα Ελληνικής ΛαογραφίαςΑ΄",2003
6.Καλ.Παπαθανάση-Μουσιοπούλου,"Λαογραφικά ΘράκηςΑ΄",1979

Προτεινόμενη δισκογραφία
1."Κάλαντα-Δωδεκαημέρου",εκδ.Αρχείο-Ελληνικής-Μουσικής (Α.Ε.Μ)
2."Ελληνικά Παραδοσιακά Κάλαντα",εκδ.Α.Ε.Μ.
3."Σας τα 'παν κι άλλοι;",εκδ.Μελ.Καράβι