Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα, ραγιάδες έχεις, μάννα γη, σκυφτούς για το χαράτσι, κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα, των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι…
(Κωστής Παλαμάς)

Σάββατο 29 Ιουνίου 2019

Λευκάδιος Χερν: Από την Λευκάδα στην Ιαπωνία


Βαγγέλης Στεργιόπουλος, 27 Ιουνίου 2019


Ο Λευκάδιος Χερν, συγγραφέας, εκπαιδευτικός και δημοσιογράφος, γεννήθηκε στη Λευκάδα στις 27 Ιουνίου 1850. Ήταν ο δεύτερος γιος του Βρετανού Charles Bush Hearn (στρατιωτικού χειρουργού που υπηρετούσε στο Βρετανικό Σώμα των Επτανήσων) και της Ρόζας Κασιμάτη, κόρης του Αντωνίου Κασιμάτη, από τα Κύθηρα. 

Η μετάθεση του πατέρα του στις Ινδίες επέφερε το χωρισμό των γονέων του. Ο μικρός Λευκάδιος βρέθηκε στο Δουβλίνο, όπου δοκιμάστηκε από τη σκληρή συμπεριφορά της δεσποτικής γιαγιάς του. 

Σε ηλικία δεκαεννέα ετών αναχώρησε για την Αμερική, όπου ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Ύστερα από έναν ταραχώδη βίο, ο Χερν κατέληξε το 1887 στις Δυτικές Ινδίες, όπου παρέμεινε επί δύο χρόνια, ως ανταποκριτής του αμερικανικού περιοδικού «Harper’s Magazine». 

Ο Χερν βρέθηκε ως ανταποκριτής του ίδιου περιοδικού στην Ιαπωνία το 1889. Αφού έλυσε τη συνεργασία του με το «Harper’s Magazine», βρήκε θέση καθηγητή της αγγλικής γλώσσας στην πόλη Ματσούε, όπου έζησε δεκαπέντε μήνες. 

Ανέπτυξε αδελφική φιλία με τον καθηγητή Νισίντα Σενταρό και ένα χρόνο αργότερα νυμφεύτηκε τη Σέτσου Κοϊζούμι, κόρη ενός ξεπεσμένου σαμουράι της περιοχής, με την οποία έμελλε να αποκτήσει τέσσερα παιδιά. 

Την ίδια εποχή άρθρα του, στα οποία αντανακλάται η ισχυρή έλξη που ασκούσε πάνω του η Ιαπωνία, άρχισαν να δημοσιεύονται στο «The Atlantic Monthly» και σε διάφορες εφημερίδες της Αμερικής. 

Το 1892 εγκαταστάθηκε στο Κουμαμότο, όπου δίδαξε επί τρία χρόνια στη μέση εκπαίδευση. Το 1896 έλαβε την ιαπωνική υπηκοότητα, υιοθετώντας παράλληλα το οικογενειακό όνομα της γυναίκας του, Κοϊζούμι, και το προσωπικό όνομα Γιακούμο. 

Για τον Χερν ο σιντοϊσμός και ο βουδισμός ήταν τρόποι καθημερινής ατομικής και συλλογικής ζωής, θρησκείες που οι άνθρωποι τις πράττουν αντί απλώς να τις πιστεύουν. Ο ίδιος παρέμεινε αγνωστικιστής. 

Το Δεκέμβριο του 1896 το Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο τού πρόσφερε την έδρα του καθηγητή της Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Εγκαταστάθηκε στο Τόκιο, όπου έζησε την πλέον λαμπρή και πλέον γόνιμη συγγραφική του περίοδο. 

Τα βιβλία του, με μια εξωτική και ρομαντική ματιά για τους Ιάπωνες, τα έθιμα και τις λαϊκές παραδόσεις τους, ήταν ευρέως γνωστά και επηρέασαν την άποψη των Δυτικών για την Ιαπωνία. 

Ο Λευκάδιος Χερν, ο οποίος έζησε στην Ιαπωνία τα 14 τελευταία χρόνια της ζωής του, απεβίωσε στις 26 Σεπτεμβρίου 1904 συνεπεία πνευμονικού οιδήματος. 

Μια μικρή νεκρική πομπή μετέφερε τη σορό του στον παλαιό ναό Κομπουπέρα. Προπορεύονταν τα βουδιστικά λάβαρα, και πιο πίσω βρίσκονταν δύο μικρά παιδιά που κουβαλούσαν ζωντανά πουλιά σε μικρά κλουβιά, τα οποία θα τα άφηναν ελεύθερα, ώστε να συμβολίσουν τη φυγή της ψυχής από τα δεσμά της. Ακολουθούσαν τα άτομα που κουβαλούσαν το φέρετρό του, πιο πίσω οι ιερείς με τα κουδουνάκια τους και το φαγητό για τον νεκρό, ενώ την πομπή έκλειναν η οικογένεια και οι φίλοι του νεκρού. 

Στην πλάκα που έστησαν οι φοιτητές του υπήρχε το εξής κείμενο: «Στον Λευκάδιο Χερν, του οποίου η πέννα υπήρξε πιο ισχυρή ακόμα και από τη ρομφαία του ένδοξου έθνους που αγάπησε, έθνους που πιο μεγάλη τιμή του υπήρξε ότι τον δέχτηκε στις αγκάλες του ως πολίτη και του πρόσφερε, αλίμονο, τον τάφο». 

Οι Ιάπωνες κατατάσσουν τον Λευκάδιο Χερν στους εθνικούς συγγραφείς τους.


Κυριακή 16 Ιουνίου 2019

Το «καθεστώς ’19»: Αν θέλουν σύγκρουση, τώρα είναι η στιγμή



Γεώργιος Π. Μαλούχος 16 Ιουνίου 2019

Όταν τον Μάιο του 1919 αποβιβάστηκε, με συμμαχική εντολή, η Στρατιά της Μικράς Ασίας στη Σμύρνη, έξω από το λιμάνι υπήρχαν στόλοι διαφόρων ισχυρών δυτικών κρατών. Ήταν όλοι σύμμαχοι της Ελλάδας. Όταν τρία χρόνια αργότερα, το 1922, έγινε η Μικρασιατική Καταστροφή, έξω από το λιμάνι της Σμύρνης το οποίο τότε πια εγκατέλειπαν κακήν κακώς οι ελληνικοί πληθυσμοί, υπήρχαν οι ίδιοι στόλοι, των ίδιων δυνάμεων, που ήταν εκεί και το 1919. Αυτή τη φορά όμως, ήταν εχθρικοί προς την Ελλάδα. Και αυτός είναι ο πραγματικός λόγος της Μικρασιατικής Καταστροφής: επήλθε επειδή άλλαξε άρδην η πολιτικότητα των μεγάλων δυνάμεων ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα.

Σήμερα, η πολιτικότητα αυτή είναι, μετά από πολλές δεκαετίες, στην καλύτερη δυνατή για την Ελλάδα και την Κύπρο στιγμή της. Η Τουρκία συγκρούεται σχεδόν ευθέως με τις ΗΠΑ για τους ρωσικούς πυραύλους – και όχι μόνον -, αλλά και με τη Γαλλία, στον πρόεδρο της οποίας ο Ερντογάν επιτέθηκε με ιταμό, πρωτοφανή τρόπο.

Η Τουρκία έχει τρελαθεί. Αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεως. Συγκρούεται με όλους και για όλα. Αυτό, είναι καλό για την Ελλάδα. Γιατί; Επειδή πολύ πριν τρελαθεί, η Τουρκία, πολύ πριν και από τον Ερντογάν, αμφισβητούσε εμπράκτως και επίμονα τα ελληνοτουρκικά σύνορα σε αέρα, στεριά και θάλασσα, ενώ συνέχιζε την κατοχή της βόρειας Κύπρου. Ολα αυτά πριν τον Ερντογάν. Αυτός, με τη σουλτανική παρανοϊκή μεγαλομανία του πήρε τη σύγκρουση και την πήγε στο επόμενο επίπεδο: την κατέστησε πολυεθνική. Οπως ακριβώς και οι σουλτάνοι πριν την πτώση τους.

Η Τουρκία δεν πρόκειται να πάψει ποτέ να διεκδικεί εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου. Δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθεί ένα καθεστώς ειρηνικής τελεσίδικης συμβίωσης όπως ορίζεται από τη Λωζάννη. Απαιτεί την αναθεώρησή της και δεν πρόκειται να σταματήσει μέχρι να επιχειρήσει να την πετύχει. Τώρα όμως, έχει πάει πιο πέρα: δεν ελέγχεται πλέον ούτε από τη λογική, ούτε από τη νομιμότητα, ούτε από το διεθνή παράγοντα. Γι αυτό και οι πιθανότητες να υπάρξουν βίαιες εξελίξεις είτε στην κυπριακή είτε και στην ελληνική ΑΟΖ, αυξάνουν από εδώ και στο εξής με γεωμετρική πρόοδο. Ταυτόχρονα, όπως όλα δείχνουν, οι συζητήσεις των Τούρκων με τους Αμερικανούς για τους S400 οδηγούνται σε πλήρη αποτυχία – αν και μέχρι να τελειώσει μία τέτοια διαδικασία ουδείς μπορεί να μιλήσει με ασφάλεια.

Η Ελλάδα δεν θα απαλλαγεί ποτέ από την τουρκική αμφισβήτηση. Και το πότε αυτή θα εκδηλωθεί, έχει τεράστια σημασία. Είναι ακριβώς η διαφορά ανάμεσα στο 1919 και στο 1922. Αυτή τη στιγμή, βρισκόμαστε, κατά σύμπτωση ακριβώς 100 χρόνια μετά, στο, όπως θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε, “καθεστώς ’19”.

Αν είναι λοιπόν να γίνει κάτι, η καλύτερη στιγμή είναι να γίνει τώρα. Όχι σε ένα μεταγενέστερο 1922. Που ήρθε πρωτίστως από τα δικά μας λάθη, τα οποία και δεν πρέπει με κανένα τρόπο η Ελλάδα να επαναλάβει, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Οι Τούρκοι θέλουν αλλαγή συνόρων. Αυτό δεν αλλάζει. Ούτε είναι δυνατόν να κάνουμε ότι δεν το βλέπουμε. Αν είναι λοιπόν να υπάρξει σύγκρουση, αυτή είναι η καλύτερη δυνατή στιγμή. Και ας σταματήσουμε να κοροϊδευόμαστε. Δεν θα πρόκειται για “ατύχημα”. Θα πρόκειται για σύγκρουση – ακόμα και αν εκδηλωθεί αρχικά ως “ατύχημα”.

Ατυχήματα συμβαίνουν όταν κάτι δεν λειτουργεί κανονικά. Η τουρκική επιθετικότητα είναι κανονικότητα. Οταν κάθε μέρα κάνεις δεκάδες παραβιάσεις στον αέρα και στη θάλασσα, όταν αμφισβητείς διαρκώς τα σύνορα, όταν υιοθετείς συνεχώς επιθετική ρητορική, δεν τίθεται ζήτημα ατυχήματος, αλλά πολιτικής. Οφείλουμε να το αντιληφθούμε.

Το μόνο ατύχημα θα είναι αν εμείς λειτουργήσουμε φοβικά και δεν αντιδράσουμε με όλη μας την ισχύ, αν οι Τούρκοι προχωρήσουν. Αυτό το ατύχημα, δεν πρέπει να γίνει. Αν θέλουν να αλλάξουν τα σύνορα, αν το επιχειρήσουν, τώρα ακριβώς είναι η στιγμή να πάρουν την πιο σκληρή δυνατή απάντηση. Είναι το “καθεστώς ’19”. Το μεγαλύτερο όπλο της Ελλάδας.

Φόβος, δεν χωράει.