Η ονομασία "Τούρκος"

Όλα του κόσμου τα κακά

Του Νίκου Χειλαδάκη*

Την ίδια περίοδο που εδώ στην Ελλάδα κάποιοι «εθελότυφλοι» και «ραγιαδόφρονες» επιμένουν να επιβάλουν στα σχολικά μας βιβλία μια εξωραϊσμένη και εξωπραγματική εικόνα για την παρουσία των Τούρκων στην ελληνική ιστορία, την ίδια περίοδο που τα ελληνικά μεγάλα κανάλια προβάλλουν με μανία κάποια εξωπραγματικά τουρκικά σίριαλ, καλλιεργώντας στο ελληνικό κοινό μιαν απατηλή εικόνα για τη σύγχρονη Τουρκία, στην ίδια την Τουρκία προκάλεσε σοκ η δημοσίευση μιας αποκαλυπτικότατης έρευνας του ίδιου του τουρκικού Γενικού Επιτελείου σχετικά με την εικόνα που έχουν για τους Τούρκους, πολίτες άλλων χωρών.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την έρευνα αυτή, σε 27 χώρες η εικόνα της Τουρκίας και των Τούρκων, όπως παρουσιάζεται στα σχολικά βιβλία της ιστορίας, είναι το λιγότερο, θα έλεγε κανείς, αρνητική και φτάνει μέχρι του σημείου να χαρακτηριστούν σαν η χειρότερη μάστιγα της ανθρωπότητας.

«Άρπαγες», «Πλιατσικολόγοι», «Κηφήνες», «Απατεώνες», «Στρατός του διαβόλου», «Ύπουλοι», «Παράσιτα», «Βιαστές», «Εισβολείς»,  «Βάρβαροι του Αττίλα», «Τύραννοι», είναι λίγα από τα χαρακτηριστικά επίθετα με τα οποία «κοσμείται» η λέξη Τούρκος. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια σειρά χωρών, από τη Μέση Ανατολή μέχρι τη Φινλανδία, οι Τούρκοι κατέχουν το ρεκόρ των αρνητικών χαρακτηρισμών σε σημείο να παρομοιάζονται με τη μεγαλύτερη συμφορά για τους λαούς των χωρών αυτών. Το εντυπωσιακό δε είναι ότι τέτοιοι χαρακτηρισμοί εμφανίζονται σε σχολικά βιβλία ακόμα και μουσουλμανικών χωρών, ακόμα και χωρών που σήμερα συνδέονται με φιλικές και συμμαχικές σχέσεις με την Τουρκία.

Συγκεκριμένα στην Αλβανία, στην όγδοη τάξη της στοιχειώδους εκπαίδευσης, αναφέρεται ότι απ’ όπου πέρασαν οι Τούρκοι έπεσε μαύρη σκλαβιά, οι μάνες βιαστήκαν, οι άντρες πουλήθηκαν σαν δούλοι και σκλάβοι.
Στη Βοσνία/Ερζεγοβίνη, στην έβδομη τάξη της στοιχειώδους εκπαίδευσης, οι Τούρκοι χαρακτηρίζονται σαν κλέφτες, βιαστές, ληστές και παράσιτα και προστίθεται πως εξαιτίας της σκλαβιάς στους Τούρκους, οι λαοί των σκλαβωμένων χωρών υπέστησαν μεγάλη καθυστέρηση στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη και έμειναν πολύ πίσω σε σύγκριση με τους άλλους λαούς της Ευρώπης.
Στα Σκόπια, στην πρώτη τάξη του Λυκείου, αναφέρεται πως οι Τούρκοι βασάνιζαν, κρέμαγαν τους αγωνιστές του λαού, τους κάρφωναν πάνω σε πασσάλους, τους έγδερναν με το χειρότερο τρόπο.
Αλλά και εκτός των Βαλκανίων υπάρχουν επίσης πολύ επικριτικές αναφορές για το πέρασμα των Τούρκων. Έτσι στην Ουκρανία, στην έβδομη τάξη της στοιχειώδους εκπαίδευσης, αναφέρεται ότι ο Χασάν πασάς, μετά την εξέγερση της Κριμαίας, έφερε στην Πόλη τριακόσιους σκλάβους που τους πούλησε στο σκλαβοπάζαρο. Εκεί χωρίστηκε η μάνα από το παιδί της και ο γιος από τον πατέρα, μέσα από έναν ανεπανάληπτο θρήνο των δύστυχων σκλάβων.
Είναι γνωστή βέβαια η θέση της Αρμενίας όπου στα σχολικά της βιβλία καυτηριάζεται με πολύ έντονο τρόπο όλη η ιστορική διαδρομή των Τούρκων και φυσικά δίνεται μεγάλη έμφαση στη γενοκτονία που έγινε σε βάρος του αρμενικού λαού.
Επίσης στα σχολικά βιβλία της Γερμανίας αναφέρεται, με έντονα επικριτικό για τους Τούρκους ύφος, η καταπίεση των Κούρδων, ενώ η ίδια η Τουρκία χαρακτηρίζεται σαν ένα ακραίο εθνικιστικό κράτος και ότι ο τουρκικός στρατός είναι στρατός βασανιστηρίων.
Τέλος στα σχολικά βιβλία της μακρινής Φιλλανδίας υπάρχουν και εκεί άκρως υποτιμητικές για τους Τούρκους αναφορές. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι στην Τουρκία απαγορεύεται η χρήση της μητρικής γλώσσας για τους Κούρδους, ότι γίνονται βασανιστήρια σε άτομα των μειονοτήτων και ότι από το 1984 το ΡΚΚ, που χαρακτηρίζεται σαν απελευθερωτικό κίνημα, έχει αρχίσει ένοπλο αγώνα κατά της τουρκικής καταπίεσης.
Οι έντονα επικριτικές για την Τουρκία και τους Τούρκους αναφορές σε βιβλία της σχολικής εκπαίδευσης επεκτείνονται και σε άλλες χώρες, όπως Ιταλία, Γαλλία, Ρωσία, ακόμα και στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί στην ίδια την Τουρκία, στη γειτονική Συρία έχουν καταγραφεί 92 (οι περισσότερες) επικριτικές αναφορές για το πέρασμα των Οθωμανών και των Τούρκων από τη χώρα τους, στην Κυπριακή Δημοκρατία 65, στη Βουλγαρία 50 και 43 στη Βοσνία/Ερζεγοβίνη.

Η βουλγαρική γενοκτονία
ΕΝΑ άλλο μεγάλο πολιτικό-ηθικό σοκ που υπέστησαν πρόσφατα οι Τούρκοι, είναι με την τελευταία κυβερνητική αλλαγή της Βουλγαρίας. Ο νέος πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, σύμφωνα με δημοσιεύματα του ίδιου του τουρκικού Τύπου, δήλωσε επίσημα πως η Βουλγαρία θα διεκδικήσει αναγνώριση της γενοκτονίας που υπέστησαν οι Βούλγαροι στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα από τους Τούρκους, με τις σφαγές που έγιναν τότε σε πολλές βουλγαρικές επαρχίες.
Σύμφωνα με τις δημοσιογραφικές πληροφορίες που έφταναν από τη Σόφια, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός φερόταν να είχε δηλώσει στο Βούλγαρο δημοσιογράφο, Γκεόργκι Κοριτάροφ, πως η Βουλγαρία έχει το δικαίωμα της απαίτησης της ιστορικής δικαίωσης. Πρόσθεσε δε ότι σύντομα θα φέρει στο βουλγαρικό κοινοβούλιο ψήφισμα με το οποίο θα οριστεί ημέρα επετείου της βουλγαρικής γενοκτονίας, που υπέστη ο βουλγαρικός λαός από τους Τούρκους το δέκατο ένατο αιώνα.
Η δήλωση αυτή τάραξε τα τουρκικά ΜΜΕ, ενώ πολλοί την Άγκυρα τόνιζαν ότι αυτό γίνεται κατόπιν πιέσεων του γνωστού ακροδεξιού βουλγαρικού κόμματος, ΑΤΑΚΑ, που βγήκε ενισχυμένο από τις τελευταίες εκλογές και φέρεται να στηρίζει τη νέα κεντροδεξιά βουλγαρική κυβέρνηση του Μπόικο Μπορίσοφ. Το ΑΤΑΚΑ και στο παρελθόν είχε καταφερθεί έντονα κατά της Τουρκίας και την είχε κατηγορήσει ότι υποκινεί την τουρκόφωνη μουσουλμανική μειονότητα της Βουλγαρίας για να εξυπηρετήσει τα τουρκικά συμφέροντα στην περιοχή. Μάλιστα τις παραμονές των εκλογών είχε διοργανώσει μεγάλες διαδηλώσεις στα σύνορα Τουρκίας - Βουλγαρίας, με έντονα αντιτουρκικό χαρακτήρα, προσπαθώντας να εμποδίσει τα καραβάνια των τουρκόφωνων ψηφοφόρων που έρχονταν οργανωμένοι από την Τουρκία όπου μένουν τα τελευταία χρόνια, για να ψηφίσουν στις τελευταίες βουλγαρικές εκλογές.
Να σημειωθεί ότι το ΑΤΑΚΑ έχει πρωτοστατήσει στο παρελθόν στο βουλγαρικό κοινοβούλιο για την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας και μάλιστα το 2006 είχε φέρει σχετικό νομοσχέδιο στη βουλγαρική Βουλή, αλλά τελικά το νομοσχέδιο είχε απορριφθεί κατόπιν έντονων αντιδράσεων της Τουρκίας, αλλά και των εκπροσώπων της τουρκόφωνης μειονότητας στη βουλγαρική βουλή.


Μόνο το 9% των Τούρκων καυχώνται...

ΑΚΟΜΗ και στην ίδια την Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί μια νέα συζήτηση γύρω από τον ορισμό του Τούρκου και τον ιστορικό του ρόλο, που αντιδιαστέλλεται από αυτόν των Οθωμανών. Σύμφωνα με μια μεγάλη μελέτη του αμερικανικού πανεπιστημίου Στάνφορντ, που αναδημοσιεύτηκε και στην Τουρκία από τον Τούρκο ιστορικό ερευνητή Μπεκίρ Οζγκέ, μόνο το 9% των σημερινών κατοίκων της Τουρκίας μπορούν να καυχηθούν ότι έχουν πραγματικά τουρκική καταγωγή από την κεντρική Ασία. Η ταύτιση Τούρκων και Οθωμανών έγινε εδώ και 100 χρόνια περίπου και αποτέλεσε στη συνέχεια το ιστορικό όπλο του Κεμάλ Ατατούρκ για να θεμελιώσει νέα τεχνητή εθνική συνείδηση στους κατοίκους της Μικράς Ασίας, που απέμειναν μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, τις σφαγές των χριστιανών και την περίφημη εθνοκάθαρση. Όπως αναφέρεται, λοιπόν, μέχρι το 1876 η λέξη Τούρκος δεν απαντούσε πουθενά στα επίσημα έγραφα της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο ίδιος ο Πορθητής αναφερόταν σαν «Ηγεμόνας των Ρωμιών», ενώ πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ήταν Έλληνας από μητέρα.

Οι Οθωμανοί δεν μιλούσαν ποτέ Τουρκικά και αυτό είναι γνωστό και σε πολλούς μελετητές και ιστορικούς της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η οθωμανική γλώσσα είναι κυρίως μείγμα Αραβικών και Περσικών. Ακόμα και η σημερινή τουρκική γλώσσα χρησιμοποιεί χιλιάδες αραβικές και περσικές λέξεις. Η γλώσσα που μιλούσαν στο οθωμανικό σαράι ήταν κατ’ εξοχήν τα Περσικά, ενώ το αλφάβητο που χρησιμοποιούσαν ήταν το αραβικό και η περσική παραλλαγή του.

Αλλά το πιο εκπληκτικό ήταν πως οι διανοούμενοι της οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι ποιητές και οι άνθρωποι του σουλτάνου, έδειχναν σε κάθε ευκαιρία τον αποτροπιασμό τους και την αποστροφή τους προς καθετί που εμφανιζόταν σαν… τουρκικό. Ο μεγάλος Οθωμανός ποιητής, Μπακί, της εποχής του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, στο αποκορύφωμα της αυτοκρατορίας, είχε γράψει ένα έκπληκτο ποίημα για τους Τούρκους και έλεγε τα εξής χαρακτηριστικά:

«Κανένα στέμμα δεν μπορεί να στέψει τον κάτοχο ένδειας και πενίας. Όποιος ανήκει στην τουρκιά, έχει αγύριστο κεφάλι. Ο Τούρκος στερείται ικανότητας να ηγεμονεύσει».

Ένας άλλος γνωστός Οθωμανός ποιητής, ο Νεφ, είχε πει «Ο Θεός έχει στερήσει την πηγή της γνώσης από τους Τούρκους». Ο Οθωμανός λόγιος, Χαφίζ Αχμέτ Τσελεμπί, είχε γράψει το 1499 αυτές τις πράγματι πολύ χαρακτηριστικές φράσεις:

«Μην τύχει και λογιάσεις τον Τούρκο ως άνθρωπο. Αν κατά τύχη βρεθεί ζάχαρη σε χέρι Τούρκου, αυτή μετατρέπεται σε δηλητήριο. Μη θλίβεσαι καθώς αποκεφαλίζεις Τούρκο. Και πατέρας να ‘ναι, μη διστάσεις να σκοτώσεις τον Τούρκο».

Οθωμανοί λόγιοι, όπως ο Ναϊμά και ο Οθωμανός ιστορικός Κεριμεντίν Μαχμούτ, από το Άκσαραϊ, χαρακτήριζαν τους Τουρκογενείς σαν καθυστερημένους, πνευματικά βάρβαρους, θεομπαίχτες, αγύρτες, βρόμικους. Χαρακτηριστικό είναι τα όσα αναφέρει ο Κεριμεντίν Μαχμούτ:

«Τούρκοι, σκυλιά, λύκοι, κάνουν τον άγριο, αλλά όταν έρθει η στιγμή να αντιμετωπίσουν τον αντίπαλο, το βάζουν στα πόδια».

Στην οθωμανική αυτοκρατορία μέχρι το 1912, όπως αναφέρει η μελέτη του αμερικανικού πανεπιστημίου, η λέξη Τούρκος και τουρκικός εθεωρείτο σαν εχθρική προς την αυτοκρατορία. Ακόμα και στα επίσημα οθωμανικά έγγραφα δεν γινόταν καμία αναφορά για την τουρκικότητα της αυτοκρατορίας• αντίθετα, σε όποια περίπτωση γινόταν κάποια αναφορά, αυτή συνοδευόταν πάντα με υποτιμητικές φράσεις.

* Συγγραφέας-τουρκολόγος

(Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Σημερινή)