Συνεχίζοντας τις αναρτήσεις για το θέμα του Ιστορικού Αναθεωρητισμού, παρουσιάζω ένα σχετικά πρόσφατο άρθρο του κ. Γ. Βοσκόπουλου, επίκουρου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, δημοσιευμένο στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στις 22 Φεβρουαρίου 2009 . Πρόκειται για ένα σύνηθες ακαδημαϊκό κείμενο με γενικόλογη επιχειρηματολογία, αναμάσημα γνωστών «πολιτικά ορθών» τοποθετήσεων και την αποδεδειγμένα αναποτελεσματική επωδό περί της «κακής» πολιτικής των Σκοπίων που: «…δεν μπορεί να την καταστήσει μέλος της ευρωπαϊκής κοινότητας ασφαλείας, συμμέτοχο στους κοινούς ευρωπαϊκούς θεσμούς και κοινωνό των κοινών αξιών». Το θεωρώ ως χαρακτηριστικό δείγμα μιας γενικότερης φιλοσοφίας που μας έχει οδηγήσει σε έναν ενδοτικό «καθωσπρεπεισμό»με αποτέλεσμα την αποθράσυνση της ηγετικής ομάδας του σκοπιανού προτεκτοράτου, αλλά και των πατρώνων του.
Εκτός από τα παραπάνω, θα πρέπει να επισημανθούν και δύο στοιχεία ακόμα: Το πρώτο είναι η επίκληση θέσεων και ορισμών του γνωστού φιλοσκοπιανού Hugh Poulton, συγγραφέα του αμφιλεγόμενου βιβλίου “Who are the Macedonians?” (Ποιοι είναι οι Μακεδόνες;), που συντάχθηκε με την βοήθεια της διαβόητης εθνομηδενίστριας Αναστασίας Καρακασίδου. Το δεύτερο είναι η χρήση των όρων «Μακεδονικό» και «Σλαβομακεδόνες», οι οποίοι εκτός από λανθασμένοι είναι και σημειολογικά απαράδεκτοι. Τα συντακτικά λάθη του κειμένου («…η βάση των οποίων θεμελιώνεται επί ενός κοινού νοηματικού και στρατηγικού άξονα, τον αναθεωρητισμό..») αποφεύγω να τα σχολιάσω διότι θα αναγκαστώ να χρησιμοποιήσω εκφράσεις όχι κόσμιες…
Δ.Ε.Ε.
Μακεδονικό, ακρότητες και παραλογισμοί.
Του Γιώργου Βοσκόπουλου*
Εκτός από τα παραπάνω, θα πρέπει να επισημανθούν και δύο στοιχεία ακόμα: Το πρώτο είναι η επίκληση θέσεων και ορισμών του γνωστού φιλοσκοπιανού Hugh Poulton, συγγραφέα του αμφιλεγόμενου βιβλίου “Who are the Macedonians?” (Ποιοι είναι οι Μακεδόνες;), που συντάχθηκε με την βοήθεια της διαβόητης εθνομηδενίστριας Αναστασίας Καρακασίδου. Το δεύτερο είναι η χρήση των όρων «Μακεδονικό» και «Σλαβομακεδόνες», οι οποίοι εκτός από λανθασμένοι είναι και σημειολογικά απαράδεκτοι. Τα συντακτικά λάθη του κειμένου («…η βάση των οποίων θεμελιώνεται επί ενός κοινού νοηματικού και στρατηγικού άξονα, τον αναθεωρητισμό..») αποφεύγω να τα σχολιάσω διότι θα αναγκαστώ να χρησιμοποιήσω εκφράσεις όχι κόσμιες…
Δ.Ε.Ε.
Μακεδονικό, ακρότητες και παραλογισμοί.
Του Γιώργου Βοσκόπουλου*
Η ανάδειξη του Μακεδονικού σε παράγοντα αποσταθεροποίησης της νοτιοανατολικής Ευρώπης έφερε εκ νέου στην επιφάνεια τις εγγενείς αδυναμίες του βαλκανικού υποσυστήματος ασφαλείας: ρεβιζιονισμό, μεγάλη ιδέα και εμμονή σε λογικές που παραπέμπουν σε ένα μακρινό, τουλάχιστον για την Ελλάδα, παρελθόν.
Με την εμφάνιση νεόφυτων κρατών στη περιοχή προέκυψε η ανάγκη αυτοπροσδιορισμού των σλαβομακεδόνων γειτόνων μας. Η διαδικασία απογαλακτισμού τους από το Βελιγράδι και ο υφέρπων επί δεκαετίες ρεβιζιονισμός των Σκοπίων ενίσχυσε μία διαδικασία εθνογένεσης που επιβάρυνε σημαντικά την ατζέντα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Είναι σαφές σήμερα ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει δύο προκλήσεις, η βάση των οποίων θεμελιώνεται επί ενός κοινού νοηματικού και στρατηγικού άξονα, τον αναθεωρητισμό. Η Τουρκία αποτελεί μία υπαρκτή στρατιωτική απειλή, ενώ η ΠΓΔΜ μία μη στρατιωτική απειλή. Στην πρώτη περίπτωση η απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας αποτελεί την αιχμή του δόρατος της τουρκικής πολιτικής. Στη δεύτερη, η ιστορία και το κανονιστικό, δικαιικού χαρακτήρα πλαίσιο δράσης που παρέχει η Ε.Ε. εκτιμήθηκε ως ένας διευκολυντικός παράγοντας για την προώθηση αιτημάτων που παραπέμπουν σε αμφισβήτηση του εδαφικού καθεστώτος. Εντέλει αυτός ο αναθεωρητισμός οικοδομεί γέφυρες συνεργασίας μεταξύ Σκοπίων και Άγκυρας.
ΚΡΑΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
Ο μαξιμαλισμός της πολιτικής των γειτόνων μας προκύπτει από το γεγονός ότι ο Μακεδονισμός αποτελεί κρατική ιδεολογία με στόχο το εδαφικό καθεστώς και παράπλευρη απώλεια τη σταθερότητα, την ασφάλεια και τη διαβαλκανική συνεργασία. Δύο είναι τα θεμελιώδη συστατικά αυτής της στρατηγικής: Πρώτον η ενίσχυση της “καθαρότητας” ως ποιοτικού και διακριτού γνωρίσματος του εθνοτικού προσδιορισμού των γειτόνων μας και δεύτερον η συστηματική παραποίηση της ιστορίας σε βάρος της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Στη πρώτη περίπτωση η διαδικασία αποσλαβοποίησης αποτέλεσε σημαντική πτυχή του μακεδονισμού, πολιτικού εφευρήματος του Τίτο, με στόχο την εκτιμώμενη από τον ίδιο ανάσχεση της βουλγαροφιλίας. Με επιστολές διαμαρτυρίας στον “Economist” οι γείτονες μας αξιολόγησαν τον προσδιορισμό “Σλάβος” στον όρο Σλαβομακεδόνας ως “ύβρη, μειωτικό χαρακτηρισμό και έκφραση ρατσισμού”. Η παραπάνω αντίληψη αποτελεί πρόκληση και ισοπεδωτικό αφορισμό. Ουδείς, ίσως πλην του Σ. Χάντιγκτον, μπορεί να ισχυρισθεί ότι αποτελεί ύβρη ο χαρακτηρισμός “Σλάβος”. Μία τέτοια ρατσιστική αντίληψη δεν είναι αποδεκτή από κανένα σλαβικό έθνος της νοτιοανατολικής Ευρώπης και πρέπει να απορρίπτεται από κάθε Έλληνα.
Το δεύτερο συστατικό της στρατηγικής των Σλαβομακεδόνων θεμελιώνεται σε καινοφανείς επιστημολογικές προσεγγίσεις και μία διαδικασία εθνογένεσης σε συνδυασμό με την ανάγκη τεκμηρίωσης της παρουσίας τους στην περιοχή. Όπως υπογραμμίζεται, “στο πέρασμα της ιστορίας οι σύγχρονοι εθνικιστές προπαγανδίζουν ξαναγράφοντας την ιστορία, διαμορφώνοντάς τη σύμφωνα με καθορισμένους στόχους. Στη σύγχρονη εποχή και υπό ορισμένες προϋποθέσεις και συνθήκες μπορούν να δημιουργηθούν έθνη μέσα από μία διαδικασία εθνογένεσης”.
Αυτή καθίσταται προβληματική όταν λαμβάνει χώρα σε βάρος μίας άλλης εθνικής ταυτότητας, καθώς η γέννηση ενός έθνους μπορεί να συνιστά απειλή για ένα άλλο έθνος αφού οι εθνοκρατικές προσεγγίσεις ταυτίζουν, όχι άδικα, τα έθνη με εδαφικές βάσεις. Η δημιουργία ενός έθνους μπορεί να λάβει χώρα σε βάρος της ιστορικής αλήθειας και των ιστορικών γεγονότων τα οποία καθίστανται στόχος των εθνικιστών. Η αναθεωρητική πολιτική των Σλαβομακεδόνων αποτελεί “νεωτερική” έκφραση ενός επιθετικού εθνικισμού, οριζόμενου ως “ένα μαχητικό ιδεολογικό κίνημα”, το οποίο σύμφωνα με τον Hugh Poulton “στοχεύει να ενώσει τα μέλη μίας ομάδας ανθρώπων που μοιράζονται μία κοινή κουλτούρα”. Αυτό υπαγορεύει τη σύζευξη με υπαρκτές ή ανύπαρκτες μειονότητες σε όμορες χώρες προκειμένου να κατατεθούν αιτήματα για μεταβολή του εδαφικού καθεστώτος. Υπό αυτό το πρίσμα η ιστορία αποτελεί το μέσο, την πρωτογενή ύλη του αναθεωρητισμού, και όχι έναν στόχο από μόνη της.
Με την εμφάνιση νεόφυτων κρατών στη περιοχή προέκυψε η ανάγκη αυτοπροσδιορισμού των σλαβομακεδόνων γειτόνων μας. Η διαδικασία απογαλακτισμού τους από το Βελιγράδι και ο υφέρπων επί δεκαετίες ρεβιζιονισμός των Σκοπίων ενίσχυσε μία διαδικασία εθνογένεσης που επιβάρυνε σημαντικά την ατζέντα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Είναι σαφές σήμερα ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει δύο προκλήσεις, η βάση των οποίων θεμελιώνεται επί ενός κοινού νοηματικού και στρατηγικού άξονα, τον αναθεωρητισμό. Η Τουρκία αποτελεί μία υπαρκτή στρατιωτική απειλή, ενώ η ΠΓΔΜ μία μη στρατιωτική απειλή. Στην πρώτη περίπτωση η απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας αποτελεί την αιχμή του δόρατος της τουρκικής πολιτικής. Στη δεύτερη, η ιστορία και το κανονιστικό, δικαιικού χαρακτήρα πλαίσιο δράσης που παρέχει η Ε.Ε. εκτιμήθηκε ως ένας διευκολυντικός παράγοντας για την προώθηση αιτημάτων που παραπέμπουν σε αμφισβήτηση του εδαφικού καθεστώτος. Εντέλει αυτός ο αναθεωρητισμός οικοδομεί γέφυρες συνεργασίας μεταξύ Σκοπίων και Άγκυρας.
ΚΡΑΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
Ο μαξιμαλισμός της πολιτικής των γειτόνων μας προκύπτει από το γεγονός ότι ο Μακεδονισμός αποτελεί κρατική ιδεολογία με στόχο το εδαφικό καθεστώς και παράπλευρη απώλεια τη σταθερότητα, την ασφάλεια και τη διαβαλκανική συνεργασία. Δύο είναι τα θεμελιώδη συστατικά αυτής της στρατηγικής: Πρώτον η ενίσχυση της “καθαρότητας” ως ποιοτικού και διακριτού γνωρίσματος του εθνοτικού προσδιορισμού των γειτόνων μας και δεύτερον η συστηματική παραποίηση της ιστορίας σε βάρος της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Στη πρώτη περίπτωση η διαδικασία αποσλαβοποίησης αποτέλεσε σημαντική πτυχή του μακεδονισμού, πολιτικού εφευρήματος του Τίτο, με στόχο την εκτιμώμενη από τον ίδιο ανάσχεση της βουλγαροφιλίας. Με επιστολές διαμαρτυρίας στον “Economist” οι γείτονες μας αξιολόγησαν τον προσδιορισμό “Σλάβος” στον όρο Σλαβομακεδόνας ως “ύβρη, μειωτικό χαρακτηρισμό και έκφραση ρατσισμού”. Η παραπάνω αντίληψη αποτελεί πρόκληση και ισοπεδωτικό αφορισμό. Ουδείς, ίσως πλην του Σ. Χάντιγκτον, μπορεί να ισχυρισθεί ότι αποτελεί ύβρη ο χαρακτηρισμός “Σλάβος”. Μία τέτοια ρατσιστική αντίληψη δεν είναι αποδεκτή από κανένα σλαβικό έθνος της νοτιοανατολικής Ευρώπης και πρέπει να απορρίπτεται από κάθε Έλληνα.
Το δεύτερο συστατικό της στρατηγικής των Σλαβομακεδόνων θεμελιώνεται σε καινοφανείς επιστημολογικές προσεγγίσεις και μία διαδικασία εθνογένεσης σε συνδυασμό με την ανάγκη τεκμηρίωσης της παρουσίας τους στην περιοχή. Όπως υπογραμμίζεται, “στο πέρασμα της ιστορίας οι σύγχρονοι εθνικιστές προπαγανδίζουν ξαναγράφοντας την ιστορία, διαμορφώνοντάς τη σύμφωνα με καθορισμένους στόχους. Στη σύγχρονη εποχή και υπό ορισμένες προϋποθέσεις και συνθήκες μπορούν να δημιουργηθούν έθνη μέσα από μία διαδικασία εθνογένεσης”.
Αυτή καθίσταται προβληματική όταν λαμβάνει χώρα σε βάρος μίας άλλης εθνικής ταυτότητας, καθώς η γέννηση ενός έθνους μπορεί να συνιστά απειλή για ένα άλλο έθνος αφού οι εθνοκρατικές προσεγγίσεις ταυτίζουν, όχι άδικα, τα έθνη με εδαφικές βάσεις. Η δημιουργία ενός έθνους μπορεί να λάβει χώρα σε βάρος της ιστορικής αλήθειας και των ιστορικών γεγονότων τα οποία καθίστανται στόχος των εθνικιστών. Η αναθεωρητική πολιτική των Σλαβομακεδόνων αποτελεί “νεωτερική” έκφραση ενός επιθετικού εθνικισμού, οριζόμενου ως “ένα μαχητικό ιδεολογικό κίνημα”, το οποίο σύμφωνα με τον Hugh Poulton “στοχεύει να ενώσει τα μέλη μίας ομάδας ανθρώπων που μοιράζονται μία κοινή κουλτούρα”. Αυτό υπαγορεύει τη σύζευξη με υπαρκτές ή ανύπαρκτες μειονότητες σε όμορες χώρες προκειμένου να κατατεθούν αιτήματα για μεταβολή του εδαφικού καθεστώτος. Υπό αυτό το πρίσμα η ιστορία αποτελεί το μέσο, την πρωτογενή ύλη του αναθεωρητισμού, και όχι έναν στόχο από μόνη της.
ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Ο εθνικισμός οδήγησε τους γείτονες μας στην παραχάραξη της ιστορίας, προκειμένου να ενισχυθεί ένας υποδόριος αναθεωρητισμός. Ενισχυτική αυτής της άποψης είναι η αξιολόγηση του Hugh Poulton ότι “η ιστορία συχνά αποκτά τεράστια σημασία για τους εθνικιστές, οι οποίοι τη χρησιμοποιούν για να αποδείξουν την πρότερη κατοχή εδαφών από μία χώρα με την οποία το νεόφυτο έθνος ισχυρίζεται ότι έχει συγγένεια”.
Η παραπάνω διατύπωση παρέχει την αιτιολογική σχέση ανάμεσα στην προπαγάνδα, την ιστορία και τον αναθεωρητισμό, καθώς οι εθνικιστές Σλαβομακεδόνες προσπάθησαν να διαμορφώσουν ένα ιστορικό πλαίσιο στήριξης, “τεκμηρίωσης” των πολιτικών και εθνικών τους βλέψεων.
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΣ
Ο ιστορικός παραλογισμός των Σλαβομακεδόνων και η εμμονή τους σε λογικές που παραπέμπουν σε ένα συγκρουσιακό παρελθόν συνιστούν μία κανονικότητα που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Το 1970 η ηγεσία της διασποράς μιλούσε δημόσια για την ατομική και συλλογική ευθύνη υλοποίησης του στόχου “απελευθέρωσης και ενοποίησης ολόκληρης της Μακεδονίας”, ενώ οι ίδιοι στόχοι τέθηκαν και το 2000. Όπως υπογραμμίστηκε, “καθώς φτάνουμε στο τέλος της χιλιετίας το μακεδονικό έθνος βρίσκεται στην ίδια κατάσταση με την περασμένη χιλιετία… Είναι ευθύνη μας να αποτελέσουμε τη συνείδηση και ραχοκοκαλιά των απανταχού Μακεδόνων, ειδικά αυτών στην ελεύθερη Δημοκρατία της Μακεδονίας και όσων διαβιούν στις υπό κατοχή περιοχές από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και τη Σερβία”.
ΖΗΤΗΜΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Το Μακεδονικό δεν αποτελεί ζήτημα καθαρότητας των εθνών και ιστορικής τεκμηρίωσης αλλά πρωτίστως ζήτημα ασφαλείας. Δεν συνιστά νομικής υφής διαφορά αλλά μία τυπική αντιπαράθεση ανάμεσα σε μία χώρα, που παρά τις όποιες λανθασμένες επιλογές του παρελθόντος, στηρίζει το εδαφικό καθεστώς και μία αναθεωρητική χώρα που χρησιμοποιεί την ιστορία ελλείψει εναλλακτικών πηγών ισχύος. Η ηγεσία της ΠΓΔΜ αδυνατεί να αδράξει την ευκαιρία και να εκμεταλλευτεί τη γενναιόδωρη προσφορά της ελληνικής πλευράς. Βρίσκεται εγκλωβισμένη στο παρελθόν αδυνατώντας να κατανοήσει τις προκλήσεις του μέλλοντος. Η πολιτική αυτή δεν μπορεί να την καταστήσει μέλος της ευρωπαϊκής κοινότητας ασφαλείας, συμμέτοχο στους κοινούς ευρωπαϊκούς θεσμούς και κοινωνό των κοινών αξιών, που οδήγησαν στη δημιουργία μίας προεκταμένης ζώνης ειρήνης στην Ευρώπη.
* Ο Γιώργος Βοσκόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
* Ο Γιώργος Βοσκόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου