Γενετική εναντίον Φαλμεράυερ

Ανθρωπολογικά Στοιχεία

για τη Θεωρία του Φαλμεράυερ

του Διηνεκή Ποντικού

Ο Ιάκωβος Φίλιππος Φαλμεράυερ (1790 – 1861) ήταν ένας Αυστριακός μελετητής που πρότεινε στο έργο του Ιστορία της χερσονήσου της Πελοποννήσου κατά τους Μεσαιωνικούς Χρόνους (Stuttgart, 1830–1836, 2 τόμοι) πως οι Νεοέλληνες δεν κατάγονται από τους αρχαίους Έλληνες. Σύμφωνα με τον Φαλμεράυερ, προέρχονται από μεσαιωνικούς Σλάβους που κατέκλυσαν την Ελλάδα κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους, με ένα μεταγενέστερο επίστρωμα Αλβανών κατά τους ύστερους Μεσαιωνικούς και Νεώτερους χρόνους. Σύμφωνα με τον Φαλμεράυερ:

Das Geschlecht der Hellenen ist in Europa ausgerottet ... Denn auch nicht ein Tropfen edlen und ungemischten Hellenenblutes flieίt in den Adern der christlichen Bevφlkerung des heutigen Griechenlands.

Το Ελληνικό έθνος έχει εξαφανιστεί από την Ευρώπη ... Γιατί ούτε μια σταγόνα καθαρού και αμιγούς Ελληνικού αίματος κυλάει στις φλέβες των Χριστιανών κατοίκων της σημερινής Ελλάδας.

Αυτή η εκπληκτική ιδέα ερχόταν σε αντίθεση με τις κοινές πεποιθήσεις της εποχής. Οι Έλληνες λεγόταν Graeci ή με παράγωγους όρους από τους Δυτικούς, και Έλληνες από τους ίδιους. Το εθνώνυμο των Ελλήνων είχε χάσει σταδιακά τον παλιό παγανιστικό χαρακτηρισμό του, αιώνες πριν από την πτώση της ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού του Βασιλείου της Ελλάδας μιλούσε Ελληνικά, και άλλοι Έλληνες ήταν αυτοί που αιώνες νωρίτερα είχαν εγκαινιάσει τις Ελληνικές σπουδές στη Δυτική Ευρώπη γύρω από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης. Πώς ήταν δυνατό αυτοί οι Ελληνόφωνοι, κάτοικοι της Ελλάδας, και αυτοαποκαλούμενοι Έλληνες να μην είχαν καμιά σχέση με τους αρχαίους;

Η θεωρία του Φαλμεράυερ έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς από ειδικούς ιστορικούς, γλωσσολόγους, λαογράφους, κ.ο.κ. Είναι βέβαιο πως η διατήρηση της Ελληνικής γλώσσας στην Ελλάδα δεν ήταν τυχαίο γεγονός, αλλά απαιτούσε την ύπαρξη Ελλήνων ομιλητών που έδρασαν ως φορείς εξελληνισμού όσων ξένων βρέθηκαν ανάμεσά τους. Παραταύτα, η πρόταση του Φαλμεράυερ είναι βιολογική, και χρησιμοποιείται, ακόμα και σήμερα από όσους θέλουν να πλήξουν τη βιολογική συνέχεια των Ελλήνων. Γι' αυτό είναι σωστό να αντιμετωπιστεί και με καθαρά βιολογικούς όρους.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

Η καταγωγή διαπιστώνεται ασφαλέστερα μελετώντας άμεσα τα στοιχεία της κληρονομικότητας, δηλαδή το DNA. Ωστόσο, μιας και τα γονίδια επηρεάζουν τα βιολογικά χαρακτηριστικά, μπορούμε να εξάγουμε συμπεράσματα για την βιολογική σύνθεση ενός πληθυσμού βασιζόμενοι σε φαινοτυπικές παρατηρήσεις. Η βιολογική ανθρωπολογία απ' όσους μελέτησαν τους αρχαίους και του σύγχρονους Έλληνες μάλλον καταδεικνύει τη στενή τους σχέση (Pontikos, 2007a, μετάφραση του ίδιου):

Η πληρέστερη μελέτη του Ελληνικού οστεολογικού υλικού από τη Νεολιθική έως και τη σύγχρονη εποχή έγινε από τον Αμερικανό ανθρωπολόγο Τζ. Λώρενς Έηντζελ, ο οποίος συμπέρανε πως κατά την πρώιμη εποχή η φυλετική ποικιλομορφία στην Ελλάδα ήταν 7% πάνω από το μέσο όρο, υποδηλώνοντας πως οι Έλληνες είχαν πολλαπλές προελεύσεις στα πλαίσια της Ευρωπαιοειδούς φυλετικής οικογένειας. Ο Έηντζελ σημείωσε πως από τις παλιότερες εποχές έως και σήμερα «η φυλετική συνέχεια στην Ελλάδα είναι εμφανής». Ο Μπάξτον ο οποίος είχε προηγουμένως μελετήσει Αρχαιοελληνικούς σκελετούς και είχε μετρήσει Νεοέλληνες και ειδικότερα Κυπρίους, αποφαίνεται πως οι Νεοέλληνες «παρουσιάζουν χαρακτηριστικά που δεν διαφέρουν ουσιαστικά από αυτά των προηγούμενων [Αρχαίων Ελλήνων]».

Η εκτενέστερη μελέτη των Νεοελλήνων διεξήχθη από τον Έλληνα ανθρωπολόγο Άρη Ν. Πουλιανό [Poulianos, Aris N., 1961, The Origin of the Greeks, Ph.D. thesis, University of Moscow, supervised by F.G.Debets - Poulianos, Aris N., 1999, 2nd ed., The Origin of the Cretans, Kyromanos, Thessaloniki]. Η μελέτη του Πουλιανού περιελάμβανε τη συλλογή και επεξεργασία πλέον των εβδομήντα ανθρωπομετρικών και σωματοσκοπικών χαρακτηριστικών από ένα μεγάλο δείγμα Ελλήνων διαφορετικών περιοχών. Τα κύρια συμπεράσματα του ήταν πως οι Έλληνες καθώς και οι γειτονικοί τους πληθυσμοί είναι βασικά ένα μίγμα Αιγαίων (Μεσογειακού τύπου της περιοχής τους) και Ηπειρωτικών (Διναρικών) και κατάγονται από τους αρχαίους κατοίκους των περιοχών όπου κατοικούν.

Πιο πρόσφατα, ο Νικόλαος Ξηροτύρης [Xirotiris, N., 1979, Rassengeschichte von Griechenland. pp. 157-183. In Schwidetzky, I. (ed.), Rassengeschichte der Menschheit. Volume 6. R. Oldenbourg Verlag, Munich] έκανε μιαν επισκόπηση του Ελληνικού οστεολογικού υλικού και μιας σειράς από γενετικές και ανθρωπομετρικές μελέτες για τους Νεοέλληνες. Τα συμπεράσματα του ήταν πως όπως και στην αρχαιότητα, το Ελληνικό έδαφος υποβοηθάει την απομόνωση και οδήγησε στο σχηματισμό τοπικών τύπων μέσω της μικροεξέλιξης. Και αυτός συμπεραίνει φυλετική συνέχεια στην Ελλάδα, χωρίς να μπορεί να βρει σημαντικές αλλαγές του Ελληνικού φυλετικού συμπλέγματος από την προϊστορία διαμέσου της κλασσικής και μεσαιωνικής εποχής έως και τη νεώτερη.

Τέλος, μια πιο πρόσφατη στατιστική σύγκριση των αρχαίων και σύγχρονων Ελληνικών κρανίων είχε ως αποτέλεσμα την ανακάλυψη «αξιοθαύμαστης ομοιότητας στην κρανιοπροσωπική μορφολογία ανάμεσα στους σύγχρονους και τους αρχαίους Έλληνες».

ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑΚΟ DNA

Το μιτοχονδριακό DNA (mtDNA) κληρονομειται από τη μητέρα και χρησιμοποιείται ευρέως για να διερευνήσει την μητρική σύνθεση των ανθρώπινων πληθυσμών. Μεταλλάξεις συσσωρεύονται στα ανθρώπινα μιτοχόνδρια με την πάροδο γενεών και αυτές ορίζουν διακριτούς κλάδους της μιτοχονδριακής φυλογένειας, οι οποίοι μπορούν να χρονολογηθούν χρησιμοποιώντας ένα μοριακό ρολόι. Έτσι, πληθυσμοί που συνδέονται μητρογραμμικά πρέπει να παρουσιάζουν τους ίδιους τύπους mtDNA σε συναφείς συχνότητες.

Μια πρόσφατη μελέτη mtDNA συγκέντρωσε στοιχεία από την υπάρχουσα βιβλιογραφία με σκοπό να μελετήσει το πρόβλημα της προέλευσης των Ετρούσκων (Achilli et al. 2007). Αυτά τα δεδομένα όμως μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δείξουν τις σχέσεις ανάμεσα σε πολλούς ανθρώπινους πληθυσμούς από τη Δυτική Ασία και την Ευρώπη. Η μελέτη περιελάμβανε ξεχωριστά δείγματα 155 Ελλήνων, 202 Κρητών, 60 Λημνίων, αι 42 Ροδίων. Το γράφημα των πρωτευόντων συνιστωσών παρουσιάζεται παρακάτω:

Όπως μπορούμε να δούμε τα Ελληνικά δείγματα βρίσκονται κοντά μεταξύ τους μαζί με αρκετούς Ιταλικούς πληθυσμούς στο μέσο του γραφήματος. Το μοναδικό Σλαβικό δείγμα σε αυτό το σύμπλεγμα είναι των Βουλγάρων, ενός Βαλκανικού πληθυσμού που είναι γεωγραφικά εγγύς στους Έλληνες. Όλοι οι άλλοι Σλάβοι από τη Ρωσία, τη Τσεχία, την Πολωνία, τη Σλοβακία, τη Βοσνία και τη Σλοβενία βρίσκονται μαζί στο πάνω αριστερά τεταρτημόριο του σχήματος. Στην δεξιά πλευρά βλέπουμε μια ομάδα πληθυσμών από τη Δυτική Ασία όπως Τούρκων, Αρμενίων, Κούρδων, Λιβανέζων και Ιρανών.

Μπορούμε να συμπεράνουμε πως η μητρική κληρονομιά των Ελλήνων είναι ξεχωριστή από αυτή των Σλάβων και συναφής με αυτή των Ιταλών, ενός πληθυσμού που δεν υπέστη σημαντική Σλαβική μετανάστευση. Άρα το mtDNA καταδεικνύει πως οι Έλληνες, και οι Σλαβόφωνοι Βούλγαροι, δεν επηρεάστηκαν σημαντικά από τους Σλάβους, αλλά έχουν μια κοινή Ελληνορωμαϊκή ή Ιταλο-Βαλκανική κληρονομιά αρχαιότερη των Σλάβων.

ΧΡΩΜΑΤΟΣΩΜΑΤΑ Υ

Τα χρωματοσώματα Υ κληρονομούνται από τον πατέρα στο γιο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανίχνευση της πατρογραμμικής καταγωγής ενός πληθυσμού. Μια μελέτη της Ευρωπαϊκής ποικιλομορφίας των χρωματοσωμάτων Υ (Roewer et al. 2005) περιελάμβανε ένα δείγμα Ελλήνων και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καθοριστεί η θέση των Ελλήνων ανάμεσα στους άλλους Ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Το δενδρόγραμμα από αυτό το άρθρο φαίνεται παρακάτω:

 

Οι συγγραφείς εντοπίζουν δύο διακριτές συστάδες στην Ευρώπη: μια Δυτικοευρωπαϊκή συστάδα που περιλαμβάνει κυρίως πληθυσμούς από τον Ατλαντικό και μια Ανατολικοευρωπαϊκή συστάδα που περιλαμβάνει πληθυσμούς που ομιλούν γλώσσες από τη Σλαβική και Βαλτική οικογένεια. Οι Έλληνες δεν ομαδοποιούνται ούτε με τους Σλάβους ούτε με τους Αλβανούς, όπως θα περίμενε κανείς αν είχαν σημαντική εισροή στοιχείων από κάποιον από αυτούς τους δύο πληθυσμούς. Αντιθέτως ομαδοποιούνται με πληθυσμούς των Βαλκανίων: Ούγγρους, Ρουμάνους, και Βουλγάρους. Οι Ούγγροι αντιπροσωπεύουν έναν προ-Σλαβικό πληθυσμού του Βαλκανο-Δουναβικού συμπλέγματος που φαίνεται πως είχε μικρή μόνο συμμετοχή από τους ιστορικούς Μαγυάρους από την Ασία. Οι Ρουμάνοι είναι επίσης ένας Βαλκανικός πληθυσμός που διατήρησε την Ρωμανόφωνη γλώσσα του κατά τη διάρκεια των Σλαβικών επιδράσεων. Τέλος οι Βούλγαροι είναι γεωγραφικά εγγύς στους Έλληνες, κατοικούντες στην περιοχή των αρχαίων Θρακών και διαφέρουν από τους άλλους Σλάβους που εμπεριέχονται όλοι στην Ανατολική συστάδα.

Στον πίνακα 2 αυτής της μελέτης, οι συγγραφείς παρουσιάζουν μιαν ανάλυση ψευδο-ανάμιξης, χωρίζοντας τους υπό μελέτη πληθυσμούς σε Δυτική, Ανατολική, και Άλλη συστάδα. Είναι αξιοσημείωτο πως οι Έλληνες έχουν 44% της Δυτικής και 27% της Ανατολικής συστάδας. Αντιθέτως οι Βούλγαροι έχουν 53% της Ανατολικής συστάδας και 28% της Δυτικής, οι Ρουμάνοι 57/24% και οι Αλβανοί 53/34%. Έτσι, φαίνεται πως οι Έλληνες διαφοροποιούνται από τους Βαλκανικούς γείτονες τους όντας λιγότερο "Ανατολικοί". Και μάλιστα η συμμετοχή της Ανατολικής συστάδας στους Έλληνες είναι παρόμοια με τους Δυτικούς Ιταλούς (20%) και τους Σικελούς (18%). Έτσι υπογραμμίζεται η περιορισμένη συμμετοχή δημογραφικών στοιχείων από τον βόρειο χώρο στη σύνθεση του Ελληνικού πληθυσμού.

Σε μια διαφορετική μελέτη, (Pericic et al. 2005), τα χρωματοσώματα Υ των Σλάβων απο τα Βαλκάνια εξετάστηκαν, και οι συγγραφείς έφτασαν στο συμπέρασμα πως η σύγχρονη Σλαβική πατρική γενετική δεξαμενή “χαρακτηρίζεται κυρίως από την κυριαρχία των κλάδων R1a και I1b* (xM26) και τη σπανιότητα των E3b1”. Αντιθέτως, αναμεσα στους Έλληνες, η συχνότητα των απλοομάδων R1a και I είναι μόνο περί το 25% (Pontikos, 2007b) ενώ η απλοομάδα E3b1 φτάνει το 20%. Πράγματι, στην Πελοπόνησο (τον ιστορικό Μωρέα), ο οποίος αποτελούσε το κύριο αντικείμενο της θεωρίας του Φαλμεράυερ, η απλοομάδα E3b1 φτάνει σε συχνότητα το 47% (Semino et al. 2004). Είναι επίσης ενδιαφέρον πως η παρουσία της απλοομάδας E3b1 ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες έχει υποδηλωθεί εμμέσως από την συγγένεια χρωματοσωμάτων των Πάθαν του Πακιστάν με αυτά των Ελλήνων, ίσως απομεινάρια των στρατιωτών του Αλεξάνδρου στη μακρινή εκείνη περιοχή. (Firasat et al. 2007).

ΑΥΤΟΣΩΜΑΤΙΚΟ DNA

Το αυτοσωματικό DNA κληρονομείται και από τους δύο γονείς και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την διερεύνηση της συνολικής γενετικής σύστασης ενός πληθυσμού. Μια πρόσφατη μελετη (Bauchet et al. 2007) περιελάμβανε ένα δείγμα Ελλήνων και άλλων Ευρωπαϊκών πληθυσμών. Οι ατομικοί γονότυποι υποβλήθηκαν στο πρόγραμμα STRUCTURE, ένα λογισμικό συσταδοποίησεις βάσει μοντέλου το οποίο καθορίζει την καταγωγή κάθε ατόμου από έναν αριθμό K επαγώμενων ομάδων. Όταν όλοι οι παγκόσμιοι πληθυσμοί χρησιμοποιήθηκαν για την συσταδοποίηση, φανερώθηκε πως οι Έλληνες ανήκουν στις Καυκασοειδείς συστάδες, περιλαμβανομένης και της πράσινης "νότιας" συνιστώσας που σπάνιζε στο Σλαβικό δείγμα από την Πολωνία.

Όταν η συσταδοποίηση αφορούσε μόνο τους Ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, οι Έλληνες φάνηκε πως ανήκαν κυρίως στην κόκκινη "νότια" συστάδα, με περιορισμένες συμμετοχές από τις "βόρειες" συστάδες ανοιχτού πράσινου και μπλε χρώματος.  

Μπορούμε να συμπεράνουμε πως οι Έλληνες διατήρησαν τα νότια χαρακτηριστικά τους και δεν μεταβλήθηκαν σημαντικά από πληθυσμούς της βορειο-κεντρικής Ευρώπης όπως οι Σλάβοι.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Συνοψίζουμε τα συμπεράσματά μας:

• Οι Νεοέλληνες ομοιάζουν με τους αρχαίους Έλληνες.

• Οι Νεοέλληνες έρχονται σε αντίθεση με τους βόρειους πληθυσμούς συμπεριλαμβανομένων των Σλάβων και των Αλβανών σε διαφορετικά γενετικά συστήματα: μιτοχονδριακό DNA, χρωματοσώματα Y, αυτοσωματικό DNA.

• Οι Νεοέλληνες διατηρούν χαρακτηριστικά ενός Νοτιοευρωπαϊκού αυτόχθονος (προ-Σλαβικού) Βαλκανικού πληθυσμού.

• Τόσο στην εκδοχή του πλήρους αφανισμού όσο και σε αυτήν την σημαντικής βορείου επίδρασης, η θεωρία του Φαλμεράυερ έχει διαψευστεί από τα ανθρωπολογικά στοιχεία.

Εδώ πρέπει να παρατηρήσουμε πως κάποιας έκταση επιμιξία μάλλον έλαβε χώρα, αλλά αυτή δεν ήταν αρκετή για να αλλοιώσει τα βασικά γενετικά χαρακτηριστικά των κατοίκων της Ελλάδας. Δεν υποστηρίζουμε πως η γενετική καθαρότητα είναι ένα ιδεώδες για τον Ελληνικό λαό, αλλά μόνο πως η γενετική συνέχεια του Ελληνικού έθνους εδραιώνεται στα αντικειμενικά στοιχεία.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. Achilli, A. et al. (2007) Mitochondrial DNA Variation of Modern Tuscans Supports the Near Eastern Origin of Etruscans. American Journal of Human Genetics (in press).

2. Bauchet, M. et al. (2007) Measuring European Population Stratification using Microarray Genotype Data. American Journal of Human Genetics (in press).

3. Firasat, S. et al. (2007) Y-chromosomal evidence for a limited Greek contribution to the Pathan population of Pakistan. European Journal of Human Genetics 15, 121–126.

4. Pericic, M. et al. (2005) High-Resolution Phylogenetic Analysis of Southeastern Europe Traces Major Episodes of Paternal Gene Flow Among Slavic Populations. Molecular Biology and Evolution 22(10):1964-1975.

5. Pontikos, D. (2007a) Racial Type of the Ancient Hellenes.

http://dienekes.50webs.com/arp/articles/hellenes/

6. Pontikos, D. (2007b) Greek Y chromosomes. http://dienekes.50webs.com/arp/articles/greeknry/

7. Roewer, L. et al. (2005) Signature of recent historical events in the European Y-chromosomal STR haplotype distribution. Human Genetics 116(4):279-91.

8. Semino, O. et al. (2004) Origin, Diffusion, and Differentiation of Y-Chromosome Haplogroups E and J: Inferences on the Neolithization of Europe and Later Migratory Events in the Mediterranean Area. American Journal of Human Genetics, 74:1023-1034

Copyright © 2007 Dienekes Pontikos. All Rights Reserved.


http://dienekes.110mb.com/articles/fallmerayer/indexel.html