Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα, ραγιάδες έχεις, μάννα γη, σκυφτούς για το χαράτσι, κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα, των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι…
(Κωστής Παλαμάς)

Κυριακή 25 Οκτωβρίου 2009

Πομάκοι και Αγριάνες


Μια σπουδαία πρωτοβουλία εξελίσσεται αυτήν την χρονική περίοδο: Η πανελλαδική εκστρατεία για την απομάκρυνση του τουρκικού προξενείου από την Κομοτινή (βλ. http://www.gopetition.co.uk/online/30752.html που πιστεύω ότι πρέπει να υποστηριχθεί.

Το παραπάνω (τροποποιημένο) σκίτσο του Αρκά τα λέει όλα.

Από το βιβλίο "Λεξικό των αρχαίων ελληνικών και περιελλαδικών φύλων: "Κυρομάνος" Θεσσαλονίκη 2005 (2η έκδοση συμπληρωμένη) μεταφέρω το σχετικό λήμμα για τον αρχαίο λαό των Αγριάνων, για τους οποίους πιστεύεται ότι υπήρξαν βασικό συστατικό στην εθνογένεση των σημερινών Πομάκων. Για τους Πομάκους θα επανέλθουμε με αναλυτικές πληροφορίες και στοιχεία.

Ἀγριᾶνες: Σύμφωνα με το «Λ.Κ.Ο.»* «Λαός τῆς Θράκης κατοικῶν περί τόν Αἷμον». Κατά τό «Λ.Ε.Α.»**, οἱ Ἀγριᾶνες περιγράφονται ὡς «…Θρακομακεδόνες, περί τόν Ἲστρον, μεταξύ Ροδόπης και Αἳμου οἰκοῦντες καί ὡς ψιλοί (τοξότες) ἐν τοῖς στρατοῖς τοῦ Ἀλεξάνδρου κατατεταγμένοις…».
Κατά το Λεξικό του «Ηλίου», οι Αγριάνες ήσαν «…αρχαίος λαός κατοικών εις την περί τον Στρυμόνα χώραν. Κατά τον Ηρόδοτον, οι Αγριάνες κατώκουν περί το Παγγαίον όρος και ήσαν γείτονες των Δοβήρων και των Οδομάντων. Αντιθέτως κατά τον Στράβωνα οι Αγριάνες ήσαν γείτονες των Τριβαλλών και κατώκουν πλησίον της Ροδόπης περί τας πηγάς του Στρυμόνος. Πλέον ασφαλής πληροφορία περί της χώρας των Αγριάνων θεωρείται η του Θουκυδίδου ο οποίος αναφέρει ότι ούτοι κατώκουν χώραν εκτεινομένην κατά μήκος του Στρυμόνος. Ήσαν λαός απολίτιστος αλλά πολεμικός, εθεωρούντο δε άριστοι τοξόται…»
Σύμφωνα με τις σύγχρονες εθνολογικές απόψεις, κατατάσσονται πλέον στους Παίονες (αυτό υποστήριζε και ο Θουκυδίδης [Β΄ 96], καθώς και ο Στέφανος Βυζάντιος, στον οποίον αναφέρονται ως Αγρίαι) και θεωρούνται ως ένας αρχαίος, ορεσίβιος και πολεμοχαρής λαός. Στον Θεόπομπο μνημονεύονται ως Αγριείς (Στεφ. Βυζ.)
Υπενθυμίζουμε ότι ο στρατηγός του Δαρείου Μεγάβαζος, προσπάθησε (κατά την Σκυθική εκστρατεία του 512/511 π.Χ.) να τους υποτάξει, χωρίς να το επιτύχει. Στην διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου στρατεύθηκαν υπό των βασιλέα των Οδρυσών, τον Σιτάλκη, σύμμαχο των Αθηναίων.
Οι Αγριάνες αναφέρονται και πάλι την περίοδο πριν από την έναρξη της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου εναντίον της Περσικής Αυτοκρατορίας. Είναι γνωστό, ότι ο Μ. Αλέξανδρος είχε σφυρηλατήσει στενούς δεσμούς φιλίας με τον ηγεμόνα των Αγριάνων Λάγγαρο, ο οποίος τον ακολούθησε ως σύμμαχος στην προληπτική εκστρατεία του 335 π.Χ. εναντίον των Αυταριατών, καθώς και εναντίον του ηγεμόνα των Δαρδάνων, του Κλείτου, γιου του Βάρδυλι, με τον οποίον συμμάχησε ο ηγεμόνας των Ταυλαντίων, Γλαυκίας.
Όπως γλαφυρότατα περιγράφει ο Αρριανός (Αλεξάνδρου Ανάβασις Α΄ V – VI), ο Μ. Αλέξανδρος με ευφυέστατα στρατηγήματα, στηριζόμενος και στην άριστη πειθαρχία του μακεδονικού στρατού, θα συντρίψει τους αντιπάλους του. Ο Λάγγαρος τιμήθηκε με πλούσια δώρα και έλαβε μάλιστα την υπόσχεση ότι μετά το πέρας της εκστρατείας θα έπαιρνε ως σύζυγο την αδελφή του Μ. Αλεξάνδρου Κύνα ή Κυνάνη, αλλά μετά την επιστροφή στην πατρίδα του, απεβίωσε προσβληθείς από κάποια ασθένεια και ο γάμος αυτός δεν έγινε ποτέ.
Οι Αγριάνες πήραν μέρος με ένα σώμα τοξοτών στην εκστρατεία εναντίον της Περσικής αυτοκρατορίας και στην διάρκεια των Ελληνιστικών χρόνων πολέμησαν πάντοτε στο πλευρό των Μακεδόνων βασιλέων.
Πρέπει να τονίσουμε ότι σύμφωνα με τα νεώτερα ερευνητικά στοιχεία και δεδομένα, οι Αγριάνες απετέλεσαν την βασική συνισταμένη στην διαμόρφωση των σημερινών Πομάκων (βλ. σχετικά Π. Χιδίρογλου: Οι Έλληνες Πομάκοι και η σχέση τους με την Τουρκία – Αθήνα 1989, σελ. 9-10, Γιάννη Μαγκριώτη: Πομάκοι ή Ροδοπαίοι – Αθήνα 1990, σελ. 26-30 και 54-58), καθώς και το κλασσικό πλέον βιβλίο του Πέτρου Θεοχαρίδη [Πομάκοι: Οι Μουσουλμάνοι της Ροδόπης, Ξάνθη 1995], που είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα που έχουν εκδοθεί σχετικά με την ιστορία και το λαϊκό πολιτισμό των Πομάκων της Θράκης.

_________________________________________________
* Κωνσταντινίδου, Ανέστη: ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ – Κωνσταντινούπολις 1900
** Ραγκαβή, Αλεξάνδρου Ρ. : ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΑΘΗΝΑΙ 1888

Δεν υπάρχουν σχόλια: