Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Χολέβας-Πολιτικός Επιστήμων

Τώρα που επιτέλους σταθεροποιήθηκε, μετά από αρκετούς μήνες, η πολιτική κατάσταση και χωρίς να παραβλέπουμε τις οικονομικές δυσκολίες νομίζω ότι είναι καιρός να ασχοληθούμε σοβαρά και με ορισμένα κρίσιμα θέματα της Εξωτερικής Πολιτικής. Η κρίση στη Συρία έχει μεγάλο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Είναι γνωστό ότι κατά τους τελευταίους μήνες το καθεστώς του υιού Άσσαντ αντιμετωπίζει με βία και με αιματηρές μεθόδους την εξέγερση των αντιπολιτευομένων.

Είναι επίσης γνωστό ότι η Ρωσία και το Ιράν διάκεινται συμπαθώς προς τον Άσσαντ ενώ οι ΗΠΑ και η Δυτική Ευρώπη απειλούν να παρέμβουν υπέρ των αντιφρονούντων. Το κλίμα γίνεται εύφλεκτο μετά την κατάρριψη τουρκικού αεροσκάφους την Παρασκευή 22 Ιουνίου από το συριακό πυροβολικό. Η ειδησεογραφία εμπλουτίσθηκε από πλευράς ελληνικού ενδιαφέροντος με τον φόνο κατά τη διάρκεια ταραχών μιας ελληνίδας που ήταν παντρεμένη με ελληνορθόδοξο κληρικό στη Συρία.

Η Ελλάς έχει πολλούς λόγους να ενδιαφέρεται για τις εξελίξεις αυτές. Πρώτον υπάρχει το ερώτημα πού βαδίζει η Συρία. Αν τον Άσσαντ διαδεχθεί ένα ισλαμιστικό καθεστώς δεν πιστεύω ότι θα επικρατήσει μεγαλύτερη σταθερότητα. Οι Άσσαντ, πατήρ και υιός, διοικούσαν αυταρχικότατα, αλλά είχαν βρει ένα modus vivendi με το Ισραήλ αφού έχασαν τα υψώματα του Γκολάν στον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967 και αφού κατάλαβαν ότι δεν είναι εύκολο να τα ξανακερδίσουν παρά την μερική υποχώρηση του Ισραήλ το 1973. Αν επιβληθεί ισλαμικό καθεστώς οι σχέσεις με το Ισραήλ θα διαταραχθούν δεδομένης και της γενικότερης αναφλέξεως που προκάλεσε στην περιοχή η «αραβική ἀνοιξη». Και φυσικά ένας νέος πόλεμος στη Μέση Ανατολή δεν θα είναι θετική εξέλιξη για την οικονομία μας, την ενεργειακή μας τροφοδοσία και τον τουρισμό μας.

Υπάρχει και η παράμετρος των τουρκοσυριακών σχέσεων. Ο πατέρας Άσσαντ είχε φιλοσοβιετική τοποθέτηση επί εποχής Ψυχρού Πολέμου και οι σχέσεις του με τη ΝΑΤΟϊκή Τουρκία ήταν κακές. Εξάλλου η Συρία ποτέ δεν ξέχασε τα εδάφη της και τους αραβικούς πληθυσμούς που άρπαξε η Τουρκία με την ανοχή των Γάλλων το 1937. Πρόκειται για την περιοχή που οι Τούρκοι ονομάζουν Νομό της Αλεξανδρέττας (Ισκεντερούν Σαντζάκ) και οι Σύροι ονομάζουν Χατάϋ. Βρίσκεται σα σύνορα των δύο χωρών απέναντι ακριβώς από την κατεχόμενη χερσόνησο Καρπασία της Κύπρου. Ακούγονται φήμες ότι κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στη Μεγαλόνησο το 1974 ο Άσσαντ είχε προτείνει να ανεφοδιάζονται τα ελληνικά πολεμικά αεροπλάνα σε συριακά αεροδρόμια λόγω της αποστάσεως της Κύπρου από τα ελληνικά αεροδρόμια. Δεν γνωρίζω τί ακριβώς συνέβη, αλλά πιστεύω ότι το ελληνικό στρατιωτικό καθεστώς δεν θα τολμούσε να παρασπονδήσει από το ΝΑΤΟ και να συνεργασθεί με ένα φίλο των Σοβιετικών. Απλώς αναφέρω τη φήμη για να δείξω ότι οι σχέσεις Συρίας-Τουρκίας δεν ήταν ποτέ καλές.

Οι τουρκοσυριακές σχέσεις επιβαρύνθηκαν από άλλα δύο γεγονότα. Πρώτον λόγω των υδάτων του Ευφράτη, τα οποία κατακρατεί με φράγματα η Τουρκία και τα στερεί από τη Συρία. Πρόκειται για το φιλόδοξο πρόγραμμα υδρο-ηλεκτρικής ενέργειας της Νοτιοανατολικής Τουρκίας και είναι γνωστό με τα αρχικά GAP. Ο δεύτερος λόγος ήταν η φιλοξενία του Κούρδου ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν και των μαχητών του σε συριακό έδαφος επί πολλά έτη μέχρι την τελική απομάκρυνσή του το 1999, η οποία οδήγησε και στην περιπετειώδη σύλληψή του από τους Τούρκους στην Κένυα. Η Συρία είναι ένα σημαντικό αραβικό κράτος. Τα προβλήματα στις τουρκοσυριακές σχέσεις βλάπτουν την εικόνα της Τουρκίας, η οποία θέλει να εμφανίζεται ως προστάτης των Αράβων και ηγέτης της Ισλαμικής Διασκέψεως, τώρα μάλιστα που κυβερνούν οι Ισλαμοδημοκράτες του Ερντογάν.

Για τον Ελληνισμό, όμως ως πολιτιστική οντότητα άρρηκτα συνδεδεμένη με την Ορθοδοξία, η Συρία παρουσιάζει και ένα ευρύτερο ενδιαφέρον. Περίπου το 8% του πληθυσμού ανήκει στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο της Αντοχείας, το οποίο εδρεύει στη Δαμασκό, διότι η Αντιόχεια ανήκει πλέον στην Τουρκία. Οι άνθρωποι αυτοί αυτοαποκαλούνται Ρουμ Ορτοντόξ, δηλαδή Ρωμηοί Ορθόδοξοι και θεωρούν εαυτούς απογόνους του Βυζαντίου (Ρωμανίας) και πνευματικούς αδελφούς των Ελλήνων. Στους Ναούς τους τελούν τη Θεία Λειτουργία στα αραβικά, αλλά ψάχνουν αρκετούς ύμνους στα ελληνικά. Το Πατριαρχείο Αντιοχείας διοικεί το μόνο Ορθόδοξο Πανεπιστήμιο της Μ. Ανατολής, στο όρος Μπαλαμάν του Λιβάνου. Η Μπελεμέντειος Θεολογική Σχολή διδάσκει επί 4 χρόνια σε Άραβες Ορθοδόξους Χριστιανούς τα ελληνικά ως βασικό μάθημα. Με άλλα λόγια οι Ελληνορθόδοξοι της Συρίας, όπως και του Λιβάνου, της Ιορδανίας και της Παλαιστίνης, αποτελούν μία ιστορική και πολιτιστική προέκταση του Ελληνισμού, για την οποία δεν μπορούμε και δεν πρέπει να αδιαφορήσουμε. Τα καθεστώτα της οικογενείας Άσσαντ πράγματι είναι καταδικαστέα για την απολυταρχική πολιτική του κόμματος Μπάαθ. Όμως από την άλλη πλευρά εσέβοντο τα στοιχειώδη δικαιώματα των Ορθοδόξων Χριστιανών. Η Ελλάς έχει συμφέρον να αποκατασταθεί η δημοκρατία και ο σεβασμός των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Συρία, χωρίς όμως να επικρατήσουν οι Ισλαμιστές. Ένα σκληρό Ισλαμικό καθεστώς θα αποτελέσει μεγάλο κίνδυνο για τα δικαιώματα και την επιβίωση των Ελληνορθοδόξων. Θα επιτρέψουμε άραγε να εξοντωθεί ένα από τα τέσσερα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία της Ορθοδοξίας;

Η κατάσταση, λοιπόν, είναι περιπεπλεγμένη και η Ελλάς δεν έχει το δικαίωμα να αποδεχθεί απλουστευτικές λύσεις στην κλιμακούμενη συριακή κρίση.

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ