Είναι πεποίθησή μου ότι πέρα από τα θέματα Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Πολιτισμού κ.λπ. ή τα εξωτερικά προβλήματα της χώρας μας, η βελτίωση της γλώσσας μας και η ανάδειξη σοβαρών γλωσσικών ζητημάτων είναι μέσα στα καθήκοντα εκείνων που πιστεύουν ότι ενδιαφέρονται για τον λαό μας και αυτόν τον τόπο.
Θεωρώ λοιπόν σκόπιμο να αναλύονται κατά διαστήματα και ορισμένα γλωσσικά θέματα που πιθανότατα μας ενοχλούν, μας εξοργίζουν ή μας προβληματίζουν. Για να έχουμε όμως μια συνολική εικόνα νομίζω ότι πρέπει να παρουσιάζουμε και κάποια θεωρητικά κείμενα που μας βοηθούν να γίνουμε συμμέτοχοι στο γλωσσικό γίγνεσθαι.
Το κείμενο που ακολουθεί πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Ρήξη" στις 3-11-2007 φ. 22 και ήταν το πρώτο σε μια σειρά άρθρων που ακολούθησαν.
Η πανάθλια κατάσταση του σημερινού εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι γνωστή σε όλους, με αποτέλεσμα η γλώσσα μας να κακοποιείται σε αφάνταστο βαθμό, όχι μόνον ορθογραφικά (ίσως το μικρότερο κακό), αλλά και συντακτικά. Επί πλέον υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα με τους τηλεπαρουσιαστές, «ρεπόρτερ» κ.ά. (και όχι μόνον) που καταστρέφουν το γλωσσικό αισθητήριο των δύστυχων ακροατών με τα όσα «ξεφουρνίζουν» κάθε τόσο. Δεν διεκδικώ το αλάθητο, αλλά πιστεύω ότι έχω κάθε δικαίωμα, ως μέλος αυτής της γλωσσικής κοινότητας, να κατακρίνω όσα με ενοχλούν και που κατά την ταπεινή μου γνώμη πρέπει να διορθωθούν, γιατί με την φόρα που έχουμε πάρει σε λίγα χρόνια θα συνεννοούμαστε σε Greeklish για να μπορούμε να καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον…
ΚΡΙΤΗΡΙΟ
Ένα εύκολο και χαρακτηριστικό κριτήριο της επιπολαιότητας διαφόρων «συγγραφέων» είναι η γραφή της πρόθεσης εξ με απόστροφο (εξ’ άλλου, εξ’ ίσου, εξ’ ανάγκης κ.λπ.). Πολλοί, νομίζουν ότι είναι το ίδιο γραμματικό φαινόμενο (έκθλιψη) που παρατηρείται π.χ. στην πρόθεση από, στην οποία, όταν ακολουθεί λέξη που αρχίζει με φωνήεν, προς αποφυγήν χασμωδίας αποκόπτεται το α (συναλοιφή = εξάλειψη) και στην θέση του μπαίνει απόστροφος. Έτσι, το «από όπου» γράφεται «απ’ όπου», το «από εκεί» γράφεται «απ’ εκεί». Αυτό όμως δεν έχει καμιά σχέση με τις προθέσεις εκ (όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από σύμφωνο) και εξ (όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν), στις οποίες δεν χρειάζεται η απόστροφος, απλούστατα, διότι δεν υπάρχει εξάλειψη κάποιου φωνήεντος. Εκείνο που μου κάνει εντύπωση είναι γιατί οι ίδιοι δεν γράφουν π.χ. «εκ’ προθέσεως», «εκ’ του ιδίου» κ.λπ. Υποθέτω ότι αυτό συμβαίνει διότι δεν γνωρίζουν ότι πρόκειται για την ίδια πρόθεση! (*)
ΠΟΣΕΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΕΧΟΥΜΕ;
Ακούω πολύ συχνά στις περισπούδαστες και βαρύγδουπες αναλύσεις πολιτικών και δημοσιογράφων να πιπιλίζουν μια ανόητη έκφραση, που πιθανότατα θεωρούν ότι είναι «κουλτουριάρικη» και πνευματώδης. Αναφέρομαι στο φαιδρότατο «Έχω την αίσθηση…», που εκφωνούν βαθυστόχαστα «ενώπιος ενωπίω» πριν μας λούσουν με το απαύγασμα της σκέψης τους.
Ερώτημα πρώτον: Ποια ακριβώς αίσθηση έχετε αγαπητοί; Την αφή, την γεύση, την όραση, την ακοή ή την όσφρηση; Προφανώς καμιά από αυτές. Μάλλον θα αναφέρεστε σε κάποια έκτη αίσθηση ή όχι;
Ερώτημα δεύτερον: Μια και κάθε φυσιολογικός άνθρωπος διαθέτει μόνον πέντε αισθήσεις, μήπως αγαπητοί θέλετε να μας πείσετε ότι διαθέτετε κάτι παραπάνω από τον μέσο πολίτη εσείς οι επώνυμοι και συνήθεις φιλοξενούμενοι της μικρής οθόνης;
Ερώτημα τρίτον: Μήπως δεν ξέρετε τι λέτε;
Η έκφραση αυτή μας προέκυψε από τα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ, τότε που ο Αντρέας είχε την έμπνευση να μας κουβαλήσει δεκάδες και εκατοντάδες αμερικανοσπουδαγμένους για να μας εκπολιτίσουν. Οι περισσότεροι από αυτούς ήσαν μάλλον «κουμπούρες» στα ελληνικά, αλλά με τις τότε συνθήκες του γλωσσοπολιτικού φανατισμού, τα λεγόμενά τους αποτελούσαν ιερές φράσεις για τους κεχηνότες οπαδούς τους, που τις αναπαρήγαγαν αφειδώς. Λόγω λοιπόν αυτής της αδυναμίας τους, μετέφραζαν με μεγάλη ευκολία λέξεις και εκφράσεις από τα αγγλικά και μας τις πετούσαν κατάμουτρα.
Στα αγγλικά (ή σωστότερα στα αμερικάνικα, για να ακολουθήσω τον Όσκαρ Ουάϊλντ που είχε δηλώσει ότι «με τους Αμερικανούς, εμείς οι Βρετανοί έχουμε πολλά κοινά, αλλά μας χωρίζει ένα βασικό: Η γλώσσα»!) υπάρχει η έκφραση “I have the feeling”, που λέγεται με την έννοια: νομίζω, μου φαίνεται, πιθανολογώ κ.λπ.
Στα ελληνικά υπάρχει η ωραιότατη έκφραση «Έχω την εντύπωση», που αποδίδει ακριβώς αυτήν την αμερικανιά. Προφανώς όμως θεωρείται οπισθοδρομική, ξεπερασμένη, χωριάτικη, κατινίστικη και δεν ξέρω τι άλλο. Στο κάτω-κάτω πώς θα δείξουμε ότι ξέρουμε και τα αγγλικούλια μας!
_______________________________
(*) Μάλλον βιάστηκα να βγάλω συμπεράσματα για την πρόθεση "εκ". Σχετικά πρόσφατα (21-6-09), σε ανακοίνωση πολιτικού γραφείου τ. Υπουργού, διάβασα το αδιανόητο «…όταν εκ’ των πραγμάτων…»!!!
Δεν πάμε καθόλου, μα καθόλου καλά…
ΚΡΙΤΗΡΙΟ
Ένα εύκολο και χαρακτηριστικό κριτήριο της επιπολαιότητας διαφόρων «συγγραφέων» είναι η γραφή της πρόθεσης εξ με απόστροφο (εξ’ άλλου, εξ’ ίσου, εξ’ ανάγκης κ.λπ.). Πολλοί, νομίζουν ότι είναι το ίδιο γραμματικό φαινόμενο (έκθλιψη) που παρατηρείται π.χ. στην πρόθεση από, στην οποία, όταν ακολουθεί λέξη που αρχίζει με φωνήεν, προς αποφυγήν χασμωδίας αποκόπτεται το α (συναλοιφή = εξάλειψη) και στην θέση του μπαίνει απόστροφος. Έτσι, το «από όπου» γράφεται «απ’ όπου», το «από εκεί» γράφεται «απ’ εκεί». Αυτό όμως δεν έχει καμιά σχέση με τις προθέσεις εκ (όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από σύμφωνο) και εξ (όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν), στις οποίες δεν χρειάζεται η απόστροφος, απλούστατα, διότι δεν υπάρχει εξάλειψη κάποιου φωνήεντος. Εκείνο που μου κάνει εντύπωση είναι γιατί οι ίδιοι δεν γράφουν π.χ. «εκ’ προθέσεως», «εκ’ του ιδίου» κ.λπ. Υποθέτω ότι αυτό συμβαίνει διότι δεν γνωρίζουν ότι πρόκειται για την ίδια πρόθεση! (*)
ΠΟΣΕΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΕΧΟΥΜΕ;
Ακούω πολύ συχνά στις περισπούδαστες και βαρύγδουπες αναλύσεις πολιτικών και δημοσιογράφων να πιπιλίζουν μια ανόητη έκφραση, που πιθανότατα θεωρούν ότι είναι «κουλτουριάρικη» και πνευματώδης. Αναφέρομαι στο φαιδρότατο «Έχω την αίσθηση…», που εκφωνούν βαθυστόχαστα «ενώπιος ενωπίω» πριν μας λούσουν με το απαύγασμα της σκέψης τους.
Ερώτημα πρώτον: Ποια ακριβώς αίσθηση έχετε αγαπητοί; Την αφή, την γεύση, την όραση, την ακοή ή την όσφρηση; Προφανώς καμιά από αυτές. Μάλλον θα αναφέρεστε σε κάποια έκτη αίσθηση ή όχι;
Ερώτημα δεύτερον: Μια και κάθε φυσιολογικός άνθρωπος διαθέτει μόνον πέντε αισθήσεις, μήπως αγαπητοί θέλετε να μας πείσετε ότι διαθέτετε κάτι παραπάνω από τον μέσο πολίτη εσείς οι επώνυμοι και συνήθεις φιλοξενούμενοι της μικρής οθόνης;
Ερώτημα τρίτον: Μήπως δεν ξέρετε τι λέτε;
Η έκφραση αυτή μας προέκυψε από τα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ, τότε που ο Αντρέας είχε την έμπνευση να μας κουβαλήσει δεκάδες και εκατοντάδες αμερικανοσπουδαγμένους για να μας εκπολιτίσουν. Οι περισσότεροι από αυτούς ήσαν μάλλον «κουμπούρες» στα ελληνικά, αλλά με τις τότε συνθήκες του γλωσσοπολιτικού φανατισμού, τα λεγόμενά τους αποτελούσαν ιερές φράσεις για τους κεχηνότες οπαδούς τους, που τις αναπαρήγαγαν αφειδώς. Λόγω λοιπόν αυτής της αδυναμίας τους, μετέφραζαν με μεγάλη ευκολία λέξεις και εκφράσεις από τα αγγλικά και μας τις πετούσαν κατάμουτρα.
Στα αγγλικά (ή σωστότερα στα αμερικάνικα, για να ακολουθήσω τον Όσκαρ Ουάϊλντ που είχε δηλώσει ότι «με τους Αμερικανούς, εμείς οι Βρετανοί έχουμε πολλά κοινά, αλλά μας χωρίζει ένα βασικό: Η γλώσσα»!) υπάρχει η έκφραση “I have the feeling”, που λέγεται με την έννοια: νομίζω, μου φαίνεται, πιθανολογώ κ.λπ.
Στα ελληνικά υπάρχει η ωραιότατη έκφραση «Έχω την εντύπωση», που αποδίδει ακριβώς αυτήν την αμερικανιά. Προφανώς όμως θεωρείται οπισθοδρομική, ξεπερασμένη, χωριάτικη, κατινίστικη και δεν ξέρω τι άλλο. Στο κάτω-κάτω πώς θα δείξουμε ότι ξέρουμε και τα αγγλικούλια μας!
_______________________________
(*) Μάλλον βιάστηκα να βγάλω συμπεράσματα για την πρόθεση "εκ". Σχετικά πρόσφατα (21-6-09), σε ανακοίνωση πολιτικού γραφείου τ. Υπουργού, διάβασα το αδιανόητο «…όταν εκ’ των πραγμάτων…»!!!
Δεν πάμε καθόλου, μα καθόλου καλά…
Δ.Ε.Ε.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου