ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ
Είναι ιδιαίτερα λυπηρό το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων που σπούδασαν στο εξωτερικό εμφανίζουν εξοργιστική άγνοια της ελληνικής ορολογίας της επιστήμης τους, με αποτέλεσμα τα κείμενά τους να προκαλούν τουλάχιστον ιλαρότητα.
Το πρόβλημα είχε επισημανθεί από καιρό:
«…Τό ἐξοργιστικό, γιά τή μεγάλη πλειοψηφία τῶν κατ’ ἀνάγκην ἑτεροφώνων ἐπιστημόνων, εἶναι ὅτι ἀγνοοῦν τήν ἑλληνική γλώσσα καί δέν κάνουν καμιά προσπάθεια νά τήν ἀγαπήσουν, δηλαδή νά τή χειριστοῦν ἐμπλουτισμένα: χρησιμοποιοῦν ἁπλῶς τή σχολική ἐκφραστική τους ἀνεπάρκεια, πού χειροτέρεψε βέβαια μέ τήν πολιτιστική τους ἀποσυναρμογή στήν ἀλλοδαπή…» (Κώστας Ζουράρις: Μισγάγκεια ἀπερινόητη – «οδυσσεας» Αθήνα 1984, σελ. 198).
Αντί λοιπόν να εξελληνίζουν τους ξένους όρους, όταν δεν υπάρχουν αντίστοιχοι στην γλώσσα μας, αντίθετα «ελληνοποιούν», δυστυχώς «στο γόνατο», τους ξένους όρους (πιθανότατα και για να «πρωτοτυπήσουν» λόγω αφελούς ξενομανίας), αντικαθιστώντας απόλυτα δόκιμους και καθιερωμένους από την πολύχρονη χρήση, ελληνικούς.
Έτσι, σε αρκετά πανεπιστημιακά συγγράμματα Ζωολογίας, Ανθρωπολογίας κ.λπ. τέτοιων ξενοσπουδαγμένων, έχω συναντήσει π.χ. τον όρο «Πριμάτες», κατά γράμμα μετάφραση του αγγλικού όρου Primates, μιας ταξινομικής κατηγορίας (τάξη) στην κλίμακα κατάταξης των οργανισμών και στην οποία περιλαμβάνονται Μαϊμούδες (monkeys), Πίθηκοι (Apes) και ο άνθρωπος (Homo). Στην παραπάνω περίπτωση του εντελώς πρόχειρα «ελληνοποιημένου» και αστείου όρου «Πριμάτες», υπενθυμίζω ότι υπάρχει στην ελληνική επιστήμη και γλώσσα ο απόλυτα εύστοχος όρος «Πρωτεύοντα». Εξ άλλου, «Πριμάτος» (από την Λατιν. λέξη primus = πρώτος), είναι τιμητικός τίτλος της Καθολικής Εκκλησίας και δεν νομίζω να έχει κάποια σχέση με την Ζωολογία ή την Ανθρωπολογία!
Ανάλογα γελοίος είναι και ο όρος «Άλγη», που είδα σε πανεπιστημιακό «σύγγραμμα», από την επιπόλαιη «ελληνοποίηση» του ξένου όρου Algae της Βοτανικής, ο οποίος χρησιμοποιείται ως γενικός περιγραφικός και συστηματικός όρος των διαφόρων Συνομοταξιών Φυκών, που δεν είναι άλλα από τα πασίγνωστα σε όλους μας φύκια, χωρίς βεβαίως τις ανάλογες «μεταξωτές κορδέλλες». Το ότι υπάρχει η λέξη άλγος = πόνος (εξ ου και κεφαλαλγία = κεφαλόπονος, αναλγητικό = παυσίπονο κ.λπ.) είναι προφανώς «ψιλά γράμματα» ή άγνωστο στους πανεπιστημιακούς μας φωστήρες, οι οποίοι εξακολουθούν να αναφέρουν π.χ. το Φύλο Φαιοφύκη (από άλλη, επίσης αχρείαστη, «ελληνοποίηση» του όρου Phylum = Συνομοταξία, αδιαφορώντας για την σύγχυση που δημιουργείται από την χρήση του όρου φύλο για άλλες έννοιες) που ανήκει στα «Άλγη» δηλ. στους «Πόνους»!
Κυκεώνας; Όχι, απλώς confusion. Και για όσους με κατηγορήσουν για «γλωσσικό εθνικισμό», απαντώ προκαταβολικά, ότι μεταξύ «γλωσσικού εθνικισμού» και γελοιότητας διαλέγω ασυζητητί τον πρώτο…
ΠΕΡΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ
Δυστυχώς, πολύ συχνά, η μετάφραση από τα Αγγλικά λέξεων σε –ization γίνεται απλουστευτικά, κολλώντας στην αντίστοιχη ελληνική την κατάληξη –ποίηση, κάτι που είναι πολλές φορές λάθος ή γίνεται σκόπιμα από γλωσσαμύντορες δημοτικιστές για να αποφύγουν τον τύπο εκ- ή εξ- που δείχνει «καθαρευουσιάνικος». To αποτέλεσμα είναι να προκύπτουν τερατογενέσεις ή αντιαισθητικοί τύποι λέξεων όπως π.χ. όταν η λέξη modernization μεταφράζεται «μοντερνοποίηση» ή ακόμα χειρότερα «συγχρονοποίηση» (!!!), αντί της ωραιότατης (αλλά τόσο κακοποιημένης) λέξης εκσυγχρονισμός Ευτυχώς ήμουν πολύ νεώτερος όταν πρωτοσυνάντησα την δεύτερη εκδοχή (συγχρονοποίηση!) σε κάποιο Πασοκικό κείμενο και έτσι γλύτωσα το εγκεφαλικό.
Μη ξεχνάμε εξ άλλου την σκληρή κριτική που έχει ασκηθεί για την άκριτη μετάφραση του όρου socialization, τον οποίο διάφοροι κολλημένοι δημοτικιστάδες μετέφραζαν συλλήβδην ως «κοινωνικοποίηση», χρησιμοποιώντας έναν όρο, ο οποίος αναφέρεται αποκλειστικά σε υλικά αγαθά, εργοστάσια, χωράφια, Τράπεζες κ.λπ. και γενικά σε πράγματα, αλλά ποτέ σε πρόσωπα. Έτσι, σε ουδεμία περίπτωση επιτρέπεται να αναφερόμαστε σε «κοινωνικοποίηση των γυναικών» (!) ή των παιδιών (!!!), εκτός και αν κάνουμε πλάκα. Σε πρόσφατη εκπομπή της ΝΕΤ άκουσα το εξής αμίμητο από κάποια παιδοψυχολόγο, η οποία, υποστηρίζοντας διάφορα «πρωτοποριακά» μέτρα, αναρωτήθηκε: «…Και πως αλλιώς θα κοινωνικοποιήσουμε τα παιδιά;». Μια εύκολη απάντηση θα ήταν: «Μα, πουλώντας τα με το κομμάτι»!
Όπως έχει τονιστεί: «…Η μύηση ενός παιδιού στις νόρμες της κοινωνίας με την κοινωνική του ενηλικίωση και την εσωτερίκευση των κοινωνικών επιταγών και απαγορεύσεων είναι πάντα εκκοινωνισμός και ποτέ κοινωνικοποίηση, όπως και η πρόσβαση των γυναικών στα πεδία των ευρύτερων κοινωνικών λειτουργιών…» (βλ. σχετικά Γιάννη Καλιόρη: «Πέραν του μισοξενισμού και της υποτέλειας» – «Πολύτυπο» Αθήνα 1984, σελ. 40 υποσημ. 8).
Το πρόβλημα είχε επισημανθεί από καιρό:
«…Τό ἐξοργιστικό, γιά τή μεγάλη πλειοψηφία τῶν κατ’ ἀνάγκην ἑτεροφώνων ἐπιστημόνων, εἶναι ὅτι ἀγνοοῦν τήν ἑλληνική γλώσσα καί δέν κάνουν καμιά προσπάθεια νά τήν ἀγαπήσουν, δηλαδή νά τή χειριστοῦν ἐμπλουτισμένα: χρησιμοποιοῦν ἁπλῶς τή σχολική ἐκφραστική τους ἀνεπάρκεια, πού χειροτέρεψε βέβαια μέ τήν πολιτιστική τους ἀποσυναρμογή στήν ἀλλοδαπή…» (Κώστας Ζουράρις: Μισγάγκεια ἀπερινόητη – «οδυσσεας» Αθήνα 1984, σελ. 198).
Αντί λοιπόν να εξελληνίζουν τους ξένους όρους, όταν δεν υπάρχουν αντίστοιχοι στην γλώσσα μας, αντίθετα «ελληνοποιούν», δυστυχώς «στο γόνατο», τους ξένους όρους (πιθανότατα και για να «πρωτοτυπήσουν» λόγω αφελούς ξενομανίας), αντικαθιστώντας απόλυτα δόκιμους και καθιερωμένους από την πολύχρονη χρήση, ελληνικούς.
Έτσι, σε αρκετά πανεπιστημιακά συγγράμματα Ζωολογίας, Ανθρωπολογίας κ.λπ. τέτοιων ξενοσπουδαγμένων, έχω συναντήσει π.χ. τον όρο «Πριμάτες», κατά γράμμα μετάφραση του αγγλικού όρου Primates, μιας ταξινομικής κατηγορίας (τάξη) στην κλίμακα κατάταξης των οργανισμών και στην οποία περιλαμβάνονται Μαϊμούδες (monkeys), Πίθηκοι (Apes) και ο άνθρωπος (Homo). Στην παραπάνω περίπτωση του εντελώς πρόχειρα «ελληνοποιημένου» και αστείου όρου «Πριμάτες», υπενθυμίζω ότι υπάρχει στην ελληνική επιστήμη και γλώσσα ο απόλυτα εύστοχος όρος «Πρωτεύοντα». Εξ άλλου, «Πριμάτος» (από την Λατιν. λέξη primus = πρώτος), είναι τιμητικός τίτλος της Καθολικής Εκκλησίας και δεν νομίζω να έχει κάποια σχέση με την Ζωολογία ή την Ανθρωπολογία!
Ανάλογα γελοίος είναι και ο όρος «Άλγη», που είδα σε πανεπιστημιακό «σύγγραμμα», από την επιπόλαιη «ελληνοποίηση» του ξένου όρου Algae της Βοτανικής, ο οποίος χρησιμοποιείται ως γενικός περιγραφικός και συστηματικός όρος των διαφόρων Συνομοταξιών Φυκών, που δεν είναι άλλα από τα πασίγνωστα σε όλους μας φύκια, χωρίς βεβαίως τις ανάλογες «μεταξωτές κορδέλλες». Το ότι υπάρχει η λέξη άλγος = πόνος (εξ ου και κεφαλαλγία = κεφαλόπονος, αναλγητικό = παυσίπονο κ.λπ.) είναι προφανώς «ψιλά γράμματα» ή άγνωστο στους πανεπιστημιακούς μας φωστήρες, οι οποίοι εξακολουθούν να αναφέρουν π.χ. το Φύλο Φαιοφύκη (από άλλη, επίσης αχρείαστη, «ελληνοποίηση» του όρου Phylum = Συνομοταξία, αδιαφορώντας για την σύγχυση που δημιουργείται από την χρήση του όρου φύλο για άλλες έννοιες) που ανήκει στα «Άλγη» δηλ. στους «Πόνους»!
Κυκεώνας; Όχι, απλώς confusion. Και για όσους με κατηγορήσουν για «γλωσσικό εθνικισμό», απαντώ προκαταβολικά, ότι μεταξύ «γλωσσικού εθνικισμού» και γελοιότητας διαλέγω ασυζητητί τον πρώτο…
ΠΕΡΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ
Δυστυχώς, πολύ συχνά, η μετάφραση από τα Αγγλικά λέξεων σε –ization γίνεται απλουστευτικά, κολλώντας στην αντίστοιχη ελληνική την κατάληξη –ποίηση, κάτι που είναι πολλές φορές λάθος ή γίνεται σκόπιμα από γλωσσαμύντορες δημοτικιστές για να αποφύγουν τον τύπο εκ- ή εξ- που δείχνει «καθαρευουσιάνικος». To αποτέλεσμα είναι να προκύπτουν τερατογενέσεις ή αντιαισθητικοί τύποι λέξεων όπως π.χ. όταν η λέξη modernization μεταφράζεται «μοντερνοποίηση» ή ακόμα χειρότερα «συγχρονοποίηση» (!!!), αντί της ωραιότατης (αλλά τόσο κακοποιημένης) λέξης εκσυγχρονισμός Ευτυχώς ήμουν πολύ νεώτερος όταν πρωτοσυνάντησα την δεύτερη εκδοχή (συγχρονοποίηση!) σε κάποιο Πασοκικό κείμενο και έτσι γλύτωσα το εγκεφαλικό.
Μη ξεχνάμε εξ άλλου την σκληρή κριτική που έχει ασκηθεί για την άκριτη μετάφραση του όρου socialization, τον οποίο διάφοροι κολλημένοι δημοτικιστάδες μετέφραζαν συλλήβδην ως «κοινωνικοποίηση», χρησιμοποιώντας έναν όρο, ο οποίος αναφέρεται αποκλειστικά σε υλικά αγαθά, εργοστάσια, χωράφια, Τράπεζες κ.λπ. και γενικά σε πράγματα, αλλά ποτέ σε πρόσωπα. Έτσι, σε ουδεμία περίπτωση επιτρέπεται να αναφερόμαστε σε «κοινωνικοποίηση των γυναικών» (!) ή των παιδιών (!!!), εκτός και αν κάνουμε πλάκα. Σε πρόσφατη εκπομπή της ΝΕΤ άκουσα το εξής αμίμητο από κάποια παιδοψυχολόγο, η οποία, υποστηρίζοντας διάφορα «πρωτοποριακά» μέτρα, αναρωτήθηκε: «…Και πως αλλιώς θα κοινωνικοποιήσουμε τα παιδιά;». Μια εύκολη απάντηση θα ήταν: «Μα, πουλώντας τα με το κομμάτι»!
Όπως έχει τονιστεί: «…Η μύηση ενός παιδιού στις νόρμες της κοινωνίας με την κοινωνική του ενηλικίωση και την εσωτερίκευση των κοινωνικών επιταγών και απαγορεύσεων είναι πάντα εκκοινωνισμός και ποτέ κοινωνικοποίηση, όπως και η πρόσβαση των γυναικών στα πεδία των ευρύτερων κοινωνικών λειτουργιών…» (βλ. σχετικά Γιάννη Καλιόρη: «Πέραν του μισοξενισμού και της υποτέλειας» – «Πολύτυπο» Αθήνα 1984, σελ. 40 υποσημ. 8).
ΓΛΩΣΣΙΚΗ …ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
Ακούω ή διαβάζω τελευταίως την έκφραση «ανεξαρτήτου» (!), την οποία χρησιμοποιούν πολιτικοί και δημοσιογράφοι, ολοένα και συχνότερα, αντί του επιρρήματος «ανεξαρτήτως» ή «ανεξάρτητα από». Προφανέστατα, την θεωρούν φιλολαϊκή, προοδευτική και ίσως δείγμα αριστεροσύνης. Υποστηρίζω ότι πρόκειται απλώς για δείγμα αγραμματοσύνης. Και τούτο διότι είτε θα πούμε (ή θα γράψουμε) π.χ. «ανεξαρτήτως της δικαστικής αποφάσεως», εάν επιθυμούμε να εκφραστούμε πιο «επίσημα», άρα σε μια λογιότερη μορφή της γλώσσας μας, είτε «ανεξάρτητα από την δικαστική απόφαση» στην καθομιλουμένη.
Σε πρόσφατο κείμενό του ο βιβλιοκριτικός Δημοσθένης Κούρτοβικ (ΤΑ ΝΕΑ «Βιβλιοδρόμιο», 20-21 Οκτωβρίου 2007) αναφέρεται με πολύ σκληρότερο τρόπο σε όσους χρησιμοποιούν την έκφραση «ανεξαρτήτου», ακόμα και αν το κάνουν από ελλιπή μόρφωση, στους οποίους (κατά την άποψή μου) οφείλουμε να είμαστε πιο επιεικείς. Παραθέτω απόσπασμα από το εν λόγω κείμενο:
«…Για παράδειγμα, διαβάζουμε συχνά αγγελίες του εξής τύπου: «Κύριος (τόσων) ετών, καλλιεργημένος, με πανεπιστημιακή μόρφωση... ζητάει γνωριμία με δεσποινίδα ή κυρία ανεξαρτήτου ηλικίας». Αυτό το ανεξαρτήτου ηλικίας (αντί του σωστού ανεξαρτήτως ηλικίας), συνηθισμένο λάθος των ανθρώπων χαμηλής μόρφωσης όταν προσπαθούν να μιλήσουν «μορφωμένα», διαψεύδει από μόνο του την αυτοπεριγραφή που προηγήθηκε.
Γενικά είμαι ανεκτικός στις παρεκκλίσεις από τους γραμματικούς κανόνες, γιατί αντιλαμβάνομαι ότι συχνά εκφράζουν μια βαθύτερη ψυχική πραγματικότητα. Αλλά αυτό το ανεξαρτήτου ηλικίας δεν μου κάθεται με τίποτα, γιατί δεν είναι μόνο συντακτικό, αλλά και λογικό λάθος. Δεν υπάρχει ανεξάρτητη ηλικία, υπάρχουν καταστάσεις ανεξάρτητες από την ηλικία…».
Σε πρόσφατο κείμενό του ο βιβλιοκριτικός Δημοσθένης Κούρτοβικ (ΤΑ ΝΕΑ «Βιβλιοδρόμιο», 20-21 Οκτωβρίου 2007) αναφέρεται με πολύ σκληρότερο τρόπο σε όσους χρησιμοποιούν την έκφραση «ανεξαρτήτου», ακόμα και αν το κάνουν από ελλιπή μόρφωση, στους οποίους (κατά την άποψή μου) οφείλουμε να είμαστε πιο επιεικείς. Παραθέτω απόσπασμα από το εν λόγω κείμενο:
«…Για παράδειγμα, διαβάζουμε συχνά αγγελίες του εξής τύπου: «Κύριος (τόσων) ετών, καλλιεργημένος, με πανεπιστημιακή μόρφωση... ζητάει γνωριμία με δεσποινίδα ή κυρία ανεξαρτήτου ηλικίας». Αυτό το ανεξαρτήτου ηλικίας (αντί του σωστού ανεξαρτήτως ηλικίας), συνηθισμένο λάθος των ανθρώπων χαμηλής μόρφωσης όταν προσπαθούν να μιλήσουν «μορφωμένα», διαψεύδει από μόνο του την αυτοπεριγραφή που προηγήθηκε.
Γενικά είμαι ανεκτικός στις παρεκκλίσεις από τους γραμματικούς κανόνες, γιατί αντιλαμβάνομαι ότι συχνά εκφράζουν μια βαθύτερη ψυχική πραγματικότητα. Αλλά αυτό το ανεξαρτήτου ηλικίας δεν μου κάθεται με τίποτα, γιατί δεν είναι μόνο συντακτικό, αλλά και λογικό λάθος. Δεν υπάρχει ανεξάρτητη ηλικία, υπάρχουν καταστάσεις ανεξάρτητες από την ηλικία…».
Δ.Ε.Ε.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου