Μη-συμβατική Ανθρωπολογία (1)

Το εξώφυλλο της εξαιρετικής και πολύ προσεγμένης έκδοσης

«Από την Λούσυ στην Γλώσσα» των D. Johanson-B. Edgar

Περί του «Αρχανθρώπου» των Πετραλώνων

και Παλαιοανθρωπολογίας

Ένας άλλος Ανθρωπολόγος, τον οποίον συχνά-πυκνά επικαλούνται στα «συγγραφικά» τους πονήματα διάφοροι «μη-συμβατικοί» αρλουμπολόγοι, είναι και ο ημέτερος Άρης Πουλιανός, συγγραφέας του γνωστού έργου «Η προέλευση των Ελλήνων», που πρωτοκυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και αποτελεί στην ουσία μια εμπλουτισμένη εκδοχή της διδακτορικής του εργασίας, την οποία έκανε στην (τότε) Σοβιετική Ένωση. Δίδαξε Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1965. Το 1971 ιδρύει την αμφιλεγόμενη «Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος», ένα σωματείο το οποίο κατέληξε να διαχειρίζεται το περίφημο «Σπήλαιο των Πετραλώνων» της Χαλκιδικής, ένα γεγονός που από το 1983 τον οδήγησε σε πολύχρονες δικαστικές αντιδικίες με την τοπική κοινωνία. Όπως αναφέρεται σε σχετική ιστοσελίδα (http://www.triglia.gr/) του Δήμου Τρίγλιας:

«…Μετά από μία σειρά δικαστικών αγώνων στα διοικητικά δικαστήρια και με λάθη -παραλείψεις και κακούς χειρισμούς από τον Ε.Ο.Τ. και το Υπουργείο Πολιτισμού, το σωματείο αυτό, ο κ. Πουλιανός δηλαδή, το 1997, επανεγκαταστάθηκε στο σπήλαιο, όπου μέχρι σήμερα ανεξέλεγκτα διαχειρίζεται τον μεγαλύτερο ίσως προϊστορικό αρχαιολογικό χώρο της Ευρώπης (μοναδικό φαινόμενο στον κόσμο) , καρπούται όλες τις εισπράξεις, δεν αποδίδει τα προβλεπόμενα στο Δήμο μας και δεν τηρεί κανένα όρο της σύμβασης προκαλώντας το κοινό αίσθημα της τοπικής κοινωνίας και όχι μόνο, με αποτέλεσμα η αγανάκτηση των ανθρώπων των Πετραλώνων και όλης της Χαλκιδικής να συσσωρεύεται με ανεξέλεγκτες συνέπειες...».

Στις κατηγορίες-καταγγελίες αυτές ο Πουλιανός απάντησε με την κυκλοφορία μιας μακροσκελούς «Έκκλησης» - Διαγγέλματος προς τον Έλληνικό Λαό (!) με τίτλο: "ΠΛΕΓΜΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΝΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΟΥ", όπου καταγγέλλει με την σειρά του το «Πανεπιστημιακό κατεστημένο», τα «αδίστακτα συμφέροντα» και κάποιους σκοτεινούς κύκλους που παρεμποδίζουν τους αγώνες του εναντίον «ανθελληνικών θεωριών» με αποτέλεσμα να βρεθεί:

«…στο στόχαστρο ανθελλήνων, γιατί με τις θεωρίες μου στάθηκα εμπόδιο στα πονηρά τους σχέδια, να παραπλανήσουν τους λαούς και να τούς πείσουν ότι δεν υπάρχει βιολογική συνέχεια του λαού της Ελλάδας, και ότι οι Κρήτες δεν είναι αυτόχθονες, προβάλλοντας ταυτόχρονα τη θεωρία ότι δήθεν κοιτίδα τού ανθρώπινου γένους υπήρξε ή Αφρική…».

Τέλος, ζητάει (ούτε λίγο ούτε πολύ), όπως το θέτει ο ίδιος:

«…Επειδή εγώ έκανα το καθήκον μου απέναντί σου, Ελληνικέ Λαέ, ζητώ τώρα από σένα να έρθεις να υπερασπιστείς και να πολεμήσεις αυτήν την ετερόκλητη ομάδα, πού σκοπό έχει τον αφανισμό μου. Είμαι σίγουρος ότι θα ξεσηκωθείς και θα τσακίσεις όλους αυτούς πού στο πρόσωπό μου μάχονται την 'Αλήθεια, τη Δικαιοσύνη και την Επιστήμη, με μόνο σκοπό να πλήξουν εσένα, τον Ελληνικό Λαό, και τα συμφέροντά σου…».

Ξεκαθαρίζω, ότι εκτός από τα κείμενά του και την σχετική ειδησεογραφία με τις δραστηριότητές του, δεν έτυχε ποτέ να γνωρίσω προσωπικώς τον κ. Πουλιανό, αλλά όλα τα παραπάνω θεωρώ ότι απάδουν ή για να το διατυπώσω πιο απλά, δεν ταιριάζουν με την εικόνα που έχω για κάποιον επιστήμονα, τον οποίον κατά την ταπεινή μου γνώμη πρέπει να χαρακτηρίζει η σοβαρότητα, η σεμνότητα και η συστηματική αποφυγή κραυγαλέων εκδηλώσεων, τσακωμών, αντιδικιών και βαρύγδουπων βερμπαλισμών. Εξ άλλου αυτή η ιστορία με την «διαχείριση» ενός δημόσιου αρχαιολογικού χώρου από μια ιδιωτική εταιρεία με αφήνει κατάπληκτο. Αναλογίζομαι τι θα γινόταν αν μια π.χ. πολυεθνική αναλάμβανε την «διαχείριση» της Ακροπόλεως με ανέγερση «αναψυκτηρίου», «Μουσείου» - όπου οι ξεναγοί θα «εξηγούσαν» στους επισκέπτες ότι ο ελληνικός πολιτισμός δημιουργήθηκε από τους Αιγυπτίους και Φοίνικες, «πωλητηρίου αναμνηστικών» - όπου μεταξύ των άλλων θα διετίθοντο και κούκλες «Μπάρμπι» ντυμένες «θεά Αθηνά» και άλλα τέτοια ανατριχιαστικά! Πιστεύω ότι και μόνο με την διατύπωση μιας τέτοιας σκέψης θα γινόταν «Ο χαμός» (μεταξύ μας, έχουν δει τόσα τα μάτια μου, που δεν είμαι και τόσο σίγουρος).

Εν πάση περιπτώσει, οι αρχικές τοποθετήσεις και απόψεις του Α. Πουλιανού, όπως τουλάχιστον παρουσιάζονταν στην 3η Έκδοση του προαναφερθέντος βιβλίου του (Αθήνα, 1968), ήσαν εντός των τρεχουσών επιστημονικών αντιλήψεων της εποχής και οι οποίες βέβαια δεν άλλαξαν τόσο δραματικά μέχρι σήμερα:

«…Έτσι και οι Έλληνες δεν ήσαν από φυλετική-ανθρωπολογική άποψη «ένας λαός». Κατά τους προϊστορικούς χρόνους ο γεωγραφικός χώρος της αρχαίας Ελλάδας, τα νησιά και η δυτική Μικρά Ασία κατοικούνταν από φυλές που δεν μιλούσαν ελληνικά. Η ελληνική γλώσσα εμφανίστηκε στην περιοχή πολύ αργότερα. Όπως είναι γνωστό, η διαμόρφωση των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, αν και τοποθετείται πολύ πιο πριν από την αρχή της 2ης χιλιετηρίδας π.Χ. είναι πάντως φαινόμενο πολύ μεταγενέστερο, σε σχέση με την διαμόρφωση των βασικών φυλετικών τύπων των λαών που μιλούν τις γλώσσες αυτές…» (Η προέλευση των Ελλήνων - 3η Έκδοση - Αθήνα, 1968 – ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 18 – Οι επισημάνσεις δικές μου).

Άρα, στον ελλαδικό χώρο, όπως συμπεραίνουμε από τα παραπάνω, ήσαν εγκατεστημένοι κάποιοι λαοί, «που δεν μιλούσαν ελληνικά», οι «Προέλληνες» και στην συνέχεια «πολύ αργότερα» ήλθαν κάποια φύλα-φορείς της ελληνικής (σωστότερα Πρωτο-ελληνικής) γλώσσας, η οποία διαδόθηκε (και τελικώς επικράτησε) στους τότε κατοίκους, δεχόμενη ταυτόχρονα και αρκετά γλωσσικά στοιχεία από αυτούς, όπως είναι σήμερα επιστημονικά διαπιστωμένο.

Συνεχίζει παρακάτω ο κ. Α. Πουλιανός με τα εξής:

«…Η Νεολιθική εποχή στην Ευρώπη είναι κυρίως εποχή της Μεσογειακής Φυλής […] Όλοι σχεδόν οι ανθρωπολόγοι παραδέχονται σήμερα ότι η Μεσογειακή Φυλή κατάγεται από τον κοινό κορμό των ευρημάτων της Γαλιλαίας…» (ό.π. σελ 271).

Πραγματικά, η κρατούσα σήμερα άποψη μεταξύ των μελών της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας είναι ότι με την έκρηξη της Νεολιθικής «επανάστασης», η οποία εντοπίζεται στην λεγόμενη «γόνιμη ημισέληνο» (= η περιοχή σε σχήμα μισοφέγγαρου από την Παλαιστίνη, Συρία, μέχρι τις υπώρειες της οροσειράς του Ζάγρου στο Β. Ιράκ - ΝΔ Ιράν), σημειώθηκε «πληθυσμιακή έκρηξη» και σύντομα άρχισαν μετακινήσεις λαών του λεγόμενου «Μεσογειακού» ανθρωπολογικού τύπου. Αρχαιότερο και αντιπροσωπευτικότερο δείγμα αυτού του τύπου αποτελούσαν οι λεγόμενοι «Νατούφιοι», οι Μεσολιθικοί κάτοικοι της κοιλάδας του Ιορδάνη στην Παλαιστίνη, οι ιδρυτές της «Ιεριχούς Ι», γύρω στο 9.000 π.Χ., ενός πρωτόγονου οικισμού όπου σημειώνεται για πρώτη φορά (όπως προκύπτει από τα μέχρι σήμερα αρχαιολογικά ευρήματα) η μετάβαση από το Μεσολιθικό στο Νεολιθικό στάδιο εξέλιξης [βλ. λεπτομέρειες Graham Clark-Stuart Piggot: «Προϊστορικές Κοινωνίες» ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑΣ – Αθήνα 1980, σελ. 185-189 και κυρίως το Κεφάλαιο 8ο «Οι αρχές της Γεωργίας στον Παλιό και το Νέο Κόσμο» σελ. 193-212, καθώς και το εξαιρετικό άρθρο του Ισραηλινού Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ Ofer Bar-Yosef: «The Natufian Culture in the Levant, Threshold to the Origins of Agriculture» - (Ο Νατούφιος πολιτισμός στην Μ. Ανατολή, κατώφλι στις απαρχές της Γεωργίας) στο αμερικάνικο επιστημονικό περιοδικό «Evolutionary Anthropology» Volume 6 - Issue 5, 1998 σελ. 159-176].

Με τις μετακινήσεις τους, οι λαοί της Μεσογειακής φυλής διέδωσαν την Γεωργία και τον Νεολιθικό τρόπο ζωής αρχικά στην κεντρική Μικρά Ασία και στην συνέχεια στον ελλαδικό χώρο (Νέα Νικομήδεια στην Μακεδονία – Άργισσα στην Θεσσαλία - σπήλαιο Φράγχθι στην Αργολίδα), την αρχαιότερη περιοχή της Ευρώπης απ’ όπου ξεκίνησε και διαδόθηκε ο Νεολιθικός «πολιτισμός» στην γηραιά Ήπειρο (βλ. λεπτομέρειες Barry Cunliffe: «The Oxford Illustrated Prehistory of Europe» – Oxford University Press 1994, σελ. 137-149).

Στο σημείο αυτό πρέπει να επιμείνουμε περισσότερο και να αναφερθούμε στα κατορθώματα μεγάλης μερίδας Ελλήνων αρχαιολόγων, που με τις ιδεοληψίες τους (οι οποίες καταντούν ιδεοπληξίες) και την προσκόλλησή τους σε ξεπερασμένες θεωρίες απομονωτισμού και αυτοχθονισμού, προκαλούν τον σαρκασμό και τα ειρωνικά σχόλια των ξένων συναδέλφων τους. Δυστυχώς στην κατηγορία αυτήν ανήκε και ένας από τους πλέον σημαντικούς Έλληνες αρχαιολόγους, ο αείμνηστος Δημ. Θεοχάρης (1919-1977), του οποίου το πολύτιμο και σοβαρότατο επιστημονικό έργο στην ελληνική προϊστορία αμαυρώθηκε λόγω της εμμονής του σε θεωρίες «αυτοχθονισμού», που τον οδήγησαν σε αμφιλεγόμενες ερμηνείες ανασκαφικών δεδομένων, επιστημονικά κατακριτέες. Η βασική θέση του Δ. Θεοχάρη ήταν η απόρριψη της διάδοσης του Νεολιθικού τρόπου ζωής και των τεχνολογικών νεωτερισμών (που υποχρεωτικά αυτός συνεπάγεται), από μεταναστευτικές ομάδες (= demic diffusion) προερχόμενες από τον μικρασιατικό χώρο, ισχυριζόμενος ότι όλες οι μεταβολές προέκυψαν από την αυτόχθονα εξέλιξη τοπικών Μεσολιθικών ομάδων που αξιοποίησαν την φυσική εξάπλωση ζώων και φυτών (βλ. «Νεολιθικός Πολιτισμός» - ΜΙΕΤ Αθήνα 1993 σελ. 36, αλλά στην Ι.Ε.Ε. τόμ. Α΄ σελ. 54, έχει «απαλύνει» κάπως τις απόψεις του, αφήνοντας ανοιχτό το θέμα: «…Τα λίγα στοιχεία που υπάρχουν […] ούτε τεκμηριώνουν ούτε αποκλείουν διάδοση του πολιτισμού από την Ανατολή...»).

Τα νεώτερα όμως ανασκαφικά δεδομένα και η συστηματική (εξαντλητική θα έλεγα) διερεύνηση του ελλαδικού χώρου σε Μεσολιθικές θέσεις από επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων, απέδειξαν ότι:

α. Ο ελλαδικός χώρος ήταν εξαιρετικά αραιοκατοικημένος στην Διάρκεια της Μεσολιθικής περιόδου (8700-7000 π.Χ.), λόγω δυσμενών κλιματικών συνθηκών που περιόρισαν δραματικά τις οικολογικές ζώνες, τις οποίες εκμεταλλεύονταν για την εξεύρεση τροφής οι ομάδες των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών της Παλαιολιθικής. Λόγω της μακρόχρονης διάρκειας αυτού του φαινομένου, που κράτησε από το τέλος της Ωρινάκιας (Aurignacian) πολιτιστικής φάσεως (γύρω στο 27.000 π.Χ.) μέχρι την αρχή της Νεολιθικής (7000 π.Χ.), σημειώθηκε σημαντικότατη συρρίκνωση (ορισμένοι την χαρακτηρίζουν «δημογραφική κατάρρευση») του ακμαιότατου πληθυσμού, που παρατηρείται στον ελλαδικό χώρο κατά την Μέση Παλαιολιθική. Πρέπει μάλιστα να τονίσουμε ότι αυτές οι δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες παρατηρήθηκαν όχι μόνον στην Ελλάδα και τις γειτονικές της περιοχές, αλλά όπως αποδείχθηκε ήταν ένα «Παν-Μεσογειακό» φαινόμενο.

β. Θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι απίθανο, οι έστω και απλές τεχνικές γνώσεις που απαιτούνται για την άσκηση της γεωργίας και κτηνοτροφίας και η ταυτόχρονη εισαγωγή στον ελλαδικό χώρο πολυάριθμων εξημερωμένων φυτών και ζώων να πραγματοποιήθηκε χωρίς την συμμετοχή πεπειραμένων ατόμων και ομάδων, που έφεραν τις γνώσεις αυτές από αλλού.

γ. Αποδείχθηκε λανθασμένη η παλαιότερη παρουσίαση και εκτίμηση δεδομένων με αποτέλεσμα σήμερα να απορρίπτεται η περίπτωση της εξημέρωσης των ζώων και φυτών της Νεολιθικής εποχής όχι μόνον στον ελλαδικό χώρο, αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ευρώπης (βλ. σχετικά την λεπτομερειακή, αλλά και «αποστομωτική» μελέτη της Αμερικανίδας Παλαιοβοτανολόγου J. Hansen: “Agriculture in the Prehistoric Aegean: Data versus speculation” «Η Γεωργία στο Προϊστορικό Αιγαίο: Δεδομένα εναντίον εικοτολογίας» AJA 92 – 1988).

Όλα τα παραπάνω περιγράφονται με λεπτομέρειες και εξαιρετική επιστημονική τεκμηρίωση στο συναρπαστικό βιβλίο της Καθηγήτριας του Τμήματος Εθνολογίας στο Πανεπιστήμιο «Παρίσι Χ» Catherine Perlès: «The Early Neolithic in Greece» (Κατρίν Περλέ: «Η πρώϊμη Νεολιθική στην Ελλάδα») – Cambridge University Press, 2001, η οποία, πρέπει να αναφέρουμε, έχει πραγματοποιήσει σημαντικές αρχαιολογικές έρευνες και στο περίφημο σπήλαιο Φράγχθι στην Αργολίδα.

Τo κύριο επιχείρημα του Δ. Θεοχάρη και των άλλων «αυτοχθονιστών» για την τοπική εξέλιξη και μετάβαση από την Παλαιολιθική στην Νεολιθική Οικονομία και τρόπο διαβίωσης στηριζόταν στην ύπαρξη ενός υποτιθέμενου «προκεραμικού» σταδίου, το οποίο «αποδείκνυε» την σταδιακή και βαθμιαία εξέλιξη, άρα και τον αποκλεισμό της «έξωθεν» μετάδοσης της νεολιθικής «επανάστασης». Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τις παλαιότερες απόψεις η Νεολιθική συνδεόταν κυρίως με το «τεχνολογικό πρότυπο», δηλ. με τον «λίθινο στιλβωμένο πέλεκυ» και την «χειροποίητη κεραμική», χαρακτηριστικά που η σύγχρονη αρχαιολογική σκέψη θεωρεί δευτερεύοντα, ενώ θεωρεί αποφασιστικής σημασίας το πολιτιστικό και οικονομικό πρότυπο, που στηρίζεται στο τρίπτυχο «Γεωργία-Κτηνοτροφία-Μόνιμη εγκατάσταση».

Ο Δ. Θεοχάρης μάλιστα είχε επιτεθεί ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 (βλ. σχετική υποσημείωση 21 στο βιβλίο του «Νεολιθικός Πολιτισμός» ό.π.) σε όλους όσους αμφισβητούσαν την ύπαρξη «Προκεραμεικού σταδίου» αναφέροντας επί λέξει τα εξής:

«…Την ύπαρξη καθαρής Προκεραμεικής στη Θεσσαλία αμφισβήτησαν μερικοί, όπως ο Nandris (1970), χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα, ο Rodden (σε ανακοίνωσή του στην Προϊστορική Εταιρεία του Cambridge, που δεν την έχω υπόψη), ο Renfrew (1972, 64), με κάποια επιφύλαξη, καθώς και ο G. Georgiev (Acta 2nd Intrn. Colloq., Athens 1972, 115 κε.), πάλι χωρίς κανένα πειστικό επιχείρημα. Ο σκεπτικισμός αυτός έχει την εξήγησή του: εκπορεύεται από μια φανερή τάση «βαλκανοποίησης» των εξελίξεων στην Ελλάδα, που δεν έχει καμιά ελπίδα επιτυχίας! Αυτή η τάση άλλοτε (Childe) έδωσε το έκτρωμα του «Πολιτισμού του Starčevo», που κάλυπτε δήθεν και την Ελλάδα! Και τώρα εκφράζεται με τις απαράδεκτες ενοποιήσεις της Gimbutas στην φανταστική “Old Europe”, όπου όχι μόνο τα εξωτερικά, αλλά και τα εσωτερικά στοιχεία του νεολιθικού – χαλκολιθικού πολιτισμού Βαλκανικής και Ελλάδας ταυτίζονται…».

Παρ’ όλο λοιπόν που είχαν αρχίσει ήδη από το 1970 η επισήμανση της απουσίας «προκεραμικού» σταδίου στα αρχαιότερα στρώματα των σπουδαιότερων νεολιθικών θέσεων του ελλαδικού χώρου, οι Έλληνες «αυτοχθονιστές» αρχαιολόγοι επέμεναν να αναφέρονται σε «προκεραμικό» στάδιο (Κ. Περλέ, ό.π. σελ. 64). Αποφασιστικής σημασίας για την οριστική λύση του ζητήματος υπήρξαν οι ανασκαφές της Μαρίγια Γκιμπούτας στην Θεσσαλική νεολιθική θέση Αχίλλειον, όπου ο Δ. Θεοχάρης ισχυριζόταν ότι είχε εντοπίσει «προκεραμικά» στρώματα. Η διεθνούς κύρους και εμπειρότατη αρχαιολόγος μετά από δύο συστηματικές ανασκαφικές περιόδους κατέληξε στο παρακάτω συμπέρασμα, όπως η ίδια το διατύπωσε:

«…Ένας από τους πρωταρχικούς μας στόχους των ερευνών μας στο Αχίλλειον ήταν να εντοπίσουμε την ύπαρξη ακεραμικής ή «προκεραμικής» περιόδου στην Νεολιθική της ΝΑ Ευρώπης. Επιτύχαμε έστω αρνητικά: Αυτή η περίοδος δεν υπήρχε στην συγκεκριμένη αρχαιολογική θέση…» (Κ. Περλέ, ό.π. σελ. 64). Το ίδιο συμπέρασμα προέκυψε και από έρευνες σε άλλες Νεολιθικές τοποθεσίες με αποτέλεσμα η πλειονότητα των αρχαιολόγων να μη αποδέχεται πλέον την ύπαρξη τέτοιας περιόδου.

Όπως ειρωνικά σχολιάζει η Κ. Περλέ: «Ακλόνητος ο Θεοχάρης, εξακολούθησε να ανακοινώνει τα αποτελέσματα των ερευνών του από τις ανασκαφές "προκεραμικών", κατά την άποψή του, στρωμάτων στο Σέσκλο»!

Προς αποφυγήν όμως παρεξηγήσεων και λανθασμένων εντυπώσεων θα πρέπει να αναφερθεί ότι η Κ. Περλέ σε κάθε ευκαιρία εκφράζει την απεριόριστη εκτίμησή της στο γενικότερο επιστημονικό έργο του μεγάλου εκείνου Έλληνα αρχαιολόγου, όπως εξ άλλου προκύπτει και από τα γραφόμενά της, όπως π.χ. στο προαναφερθέν βιβλίο της, όπου τονίζει την τεράστια προσφορά του Δ. Θεοχάρη στην έρευνα της Νεολιθικής στην Ελλάδα (Βλ. για παράδειγμα τα όσα γράφει η ίδια στην «Εισαγωγή» του βιβλίου της, ό.π. σελ. 8).

Αυτή η κατάσταση προκάλεσε ένα κλίμα σκεπτικισμού και αμφιβολίας στους διεθνείς αρχαιολογικούς κύκλους και μετά από μια συστηματική εξέταση και επανεκτίμηση της στρωματογραφίας και των σχετικών ευρημάτων των σημαντικότερων ελληνικών Νεολιθικών τοποθεσιών (Σέσκλο, Άργισσα κ.λπ.) από ειδικούς, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, προέκυψε το συμπέρασμα ότι: «Η επανεξέταση των στοιχείων απέδειξε ότι η θέση για την ύπαρξη μιας ακεραμικής πολιτιστικής φάσης στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα προβληματική (…) Όταν όλοι οι προαναφερθέντες παράγοντες συνδυασθούν, τότε η περίπτωση της ύπαρξης μιας ακεραμικής πολιτιστικής φάσης είναι πολύ αδύναμη για να υποστηριχθεί…» (Κ. Περλέ, ό.π. σελ. 65).

Και πάλι όμως οι «αυτοχθονιστές» δεν το «βάζουν κάτω» με αποτέλεσμα να εκτίθενται με αυτήν την περίεργη επιμονή τους. Όπως αναφέρει η Κ. Περλέ: «Την ίδια περίοδο (που ολόκληρη η αρχαιολογική κοινότητα αμφισβητούσε σοβαρότατα πλέον την ύπαρξη ακεραμικού σταδίου-σημ.ΔΕΕ) οι Έλληνες πανεπιστημιακοί εξακολουθούσαν να υπεραμύνονται της ύπαρξης “προκεραμικής φάσης” ή στην καλύτερη περίπτωση άφηναν το θέμα ανοικτό» (ό.π.).

Στην συνέχεια η Γαλλίδα Καθηγήτρια κάνει μια εξαιρετική ανάλυση αυτής της ανεξήγητης στάσης των Ελλήνων συναδέλφων της καταλήγοντας στο προφανές συμπέρασμα ότι όλα αυτά ήσαν αποτελέσματα ιδεολογικών αγκυλώσεων και το ζήτημα δεν ήταν θέμα επιστημονικής αντιπαράθεσης, αλλά «κυρίως σημασιολογικό και ιδεολογικό» («The debate was thus largely semantical and ideological»), όπως τονίζει.

Η επιμονή στην ύπαρξη «προκεραμικού» σταδίου συνδέεται με άλλα λόγια με την προσπάθεια να αποδειχθεί η «αυτόχθων» μετάβαση στην Νεολιθική, λόγω ιδεολογικών προκαταλήψεων. Έχοντας λοιπόν υπ’ όψη τα όσα αναφέραμε παραπάνω, παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα από την Ιστοσελίδα του Διαδικτυακού τόπου του Ι.Μ.Ε. (=Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού), όπου αναφέρονται τα εξής: «…Το προοίμιο της Νεολιθικής εποχής αποτελεί η Προκεραμική ή Ακεραμική Νεολιθική, που στον ελλαδικό χώρο τοποθετείται μεταξύ 6800 και 6500 π.Χ. Κατά την περίοδο αυτή ο άνθρωπος περνά από το στάδιο του κυνηγιού, της τροφοσυλλογής και της αλιείας στο στάδιο παραγωγής της τροφής του, την οποία εξασφαλίζει με την άσκηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Ο όρος Ακεραμική οφείλεται στην έλλειψη ψημένων κεραμικών από τις λιγοστές στον ελλαδικό χώρο γνωστές θέσεις της περιόδου. Ο εύπλαστος πηλός απασχόλησε όμως τον άνθρωπο τουλάχιστον από την Ανώτερη Παλαιολιθική και έδωσε εξαιρετικά δείγματα ψημένων αγγείων κατά την Αρχαιότερη Νεολιθική. Έτσι δεν μπορούμε παρά να τοποθετήσουμε στα ενδιάμεσα στάδια μακρόχρονους πειραματισμούς στον τομέα της πυροτεχνολογίας, με λιγότερο ή περισσότερο πετυχημένα αποτελέσματα, και να προτιμήσουμε για την πρώτη φάση της Νεολιθικής τον όρο Προκεραμική…».

Όπως φαίνεται, ο «Αυτοχθονισμός» στην ελληνική Αρχαιολογία εξακολουθεί να διατηρεί τους οπαδούς του! Για να είμαι όμως απόλυτα αντικειμενικός δεν πρέπει να παραλείψω να σημειώσω ότι, στον «μοναχικό» τους δρόμο προς τον «αυτοχθονισμό», οι Έλληνες αρχαιολόγοι και ιστορικοί (πλην λαμπρών εξαιρέσεων όπως ο Γ.Α. Παπαθανασόπουλος, επιμελητής του έξοχου συλλογικού έργου «Ο Νεολιθικός Πολιτισμός στην Ελλάδα» Ίδρυμα Ν. Π. Γουλανδρή – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα 1996) έχουν και κάποιους άλλους συνοδοιπόρους (κυριολεκτικά και μεταφορικά).

Πρόκειται (για ποιους άλλους;) για διάφορους μαρξίζοντες και «μετα-μοντέρνους» κυρίως Βρεταννούς και Αμερικανούς ομοϊδεάτες τους (π.χ. Alasdaire Whittle, Malcolm Lillie, J. C. Chapman, για να αναφέρουμε κάποια χαρακτηριστικά «ονόματα»), που επιχειρώντας να συσκοτίσουν την πραγματικότητα και να αναδείξουν τις αμφιλεγόμενες επιστημονικά υποθέσεις τους, υπερτονίζουν τον ρόλο των Μεσολιθικών ομάδων στην νεολιθική μεταβολή, έναν ρόλο βεβαίως που ουδείς αρνήθηκε ή απέρριψε.

(Συνεχίζεται)

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη: «"Μη-συμβατικές" θεωρίες: Οι κερδοσκόποι του "ελληνισμού" και ο φενακισμός των αφελών»)