Η χειραγώγηση των λαών μέσω της παραπληροφόρησης

Η χειραγώγηση των λαών 
μέσω της 
παραπληροφόρησης

Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης

Ως Παραπληροφόρηση (Disinformation) ορίζεται η σκόπιμα λανθασμένη ή παραπειστική πληροφορία η οποία διοχετεύεται με υπολογισμένο τρόπο ώστε να αποπροσανατολίσει τον επιθυμητό ακροατήριο. Δεν πρέπει να συγχέεται με την μη-σκόπιμα λανθασμένη πληροφόρηση (Misinformation).

Ο όρος εμφανίστηκε στην αγγλοσαξωνική χρήση και βιβλιογραφία ως μετάφραση της ρωσσικής λέξης дезинформация (ντεζινφορμάτσιγια) μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’80 (Webster's New College Dictionary  and  American Heritage Dictionary 1985). Σύμφωνα με την «Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια» ο όρος σημαίνει την «διάδοση/διασπορά (στον Τύπο,  Ραδιόφωνο κλπ) ψευδούς πληροφορίας με σκοπό να εξαπατήσει την κοινή γνώμη». Η έννοια του όρου στην αγγλική γλώσσα διευρύνθηκε και στην καθημερινή χρήση έφθασε να σημαίνει «κάθε κυβερνητική επικοινωνία, επίσημη ή ανεπίσημη που περιέχει σκόπιμα λανθασμένο και παραπλανητικό υλικό, συχνά αναμεμιγμένο με αληθείς πληροφορίες με στόχο να παραπλανήσει ή να χειραγωγήσει είτε επιλεγμένες ομάδες επιρροής είτε το ευρύ κοινό» (Shultz, Richard H. - Godson, Roy, Dezinformatsia: Active Measures in Soviet Strategy, Pergamon-Brassey's, 1984, σελ. 37–38).

Είναι συναφής όρος με την Προπαγάνδα και ειδικότερα με το είδος της λεγόμενης «μαύρης προπαγάνδας», διαφέρει όμως ως προς την μεθοδολογία, τις τεχνικές και κυρίως τους φορείς διάδοσης.

Η παραπληροφόρηση αποτελεί τμήμα του φαινομένου που αποκαλείται «Πόλεμος Πληροφοριών» (Information warfare – IW), μιας έννοιας που αναφέρεται στην χρήση και διαχείριση των πληροφοριών και των μέσων επικοινωνίας με τα οποία μεταφέρονται και μεταδίδονται οι κάθε είδους πληροφορίες, στην ουσία η χειραγώγηση της Γνώσης.

Ο γενικός όρος «Πληροφορική» ή τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνίας (ΤΠΕ, αγγλ. ICT) αναφέρεται στο σύνολο των επαγγελματικών χώρων, οι οποίοι σχετίζονται με τη μελέτη, σχεδίαση, ανάπτυξη, υλοποίηση, συντήρηση και διαχείριση υπολογιστικών πληροφοριακών συστημάτων, κυρίως όσον αφορά εφαρμογές λογισμικού και υλικού υπολογιστών. Τα επαγγέλματα ΤΠΕ βασίζονται στην ανάπτυξη, εγκατάσταση και συντήρηση προϊόντων πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, με στόχο την παραγωγή, αποθήκευση, διαχείριση και μετάδοση πληροφοριών κάθε τύπου, καθώς και την ανάλυση κοινωνικών δικτύων, ανάλυση αποφάσεων και μεθόδων εντολής και ελέγχου.

Η ΤΠΕ επομένως είναι ο επιστημονικός χώρος από τον οποίο στρατολογούνται τα στελέχη με τα οποία διεξάγεται ο πόλεμος των πληροφοριών.

Μια από τις συνήθεις εφαρμογές των πληροφοριακών πολέμων αποτελούν και οι αποκαλούμενες «εκστρατείες ή επιχειρήσεις παραπληροφόρησης» (Disinformation Campaign).

Αναφέρουμε παρακάτω χαρακτηριστικές περιπτώσεις παραπληροφόρησης της  διεθνούς κοινής γνώμης τις τελευταίες δεκαετίες από τις αμερικάνικες υπηρεσίες και τα ελεγχόμενα από αυτές ΜΜΕ:

1) Πόλεμος Βιετνάμ (1964-1975)

Ψευδής είδηση ΜΜΕ: Στις 2 και 3 Αυγούστου 1964 το Βόρειο Βιετνάμ επιτέθηκε σε δύο πολεμικά σκάφη των ΗΠΑ στον κόλπο του Τογκίνου (Bay of Tonkin).
Τι αποκαλύφθηκε αργότερα: Αυτή η «επίθεση» ουδέποτε συνέβη. Ήταν εφεύρημα του Λευκού Οίκου.

Στόχος: Να εμποδιστεί η  ενοποίηση του Βόρειου με το Νότιο Βιετνάμ και να συνεχιστεί ο έλεγχος της περιοχής από τις ΗΠΑ.

Συνέπειες: Εκατομμύρια νεκρών, γενετικές παραμορφώσεις στο πληθυσμό (πορτοκαλί παράγων - Agent Orange), τεράστια κοινωνικά προβλήματα στην χώρα.

2) Γρενάδα - Grenada (1983)

Ψευδής είδηση ΜΜΕ: Το μικρό νησί της Καραϊβικής κατηγορήθηκε ότι κατασκευάζει στρατιωτική βάση για τους Σοβιετικούς θέτοντας σε κίνδυνο τους Αμερικανούς υπηκόους στην περιοχή.

Τι αποκαλύφθηκε αργότερα: Τίποτε δεν υπήρχε στην πραγματικότητα. Η «είδηση» κατασκευάστηκε από το επιτελείο του τότε Προέδρου Ρήγκαν, ώστε να υπάρξει δικαιολογία για στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ.

Στόχος: Να εμποδιστούν οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και η αποκατάσταση της Δημοκρατίας από τον Πρωθυπουργό της χώρας Μπίσοπ (Bishop), ο οποίος αργότερα δολοφονήθηκε.

Συνέπειες: Άγρια καταπίεση και παλινόρθωση του ελέγχου από την Ουάσιγκτον και υποταγή στα συμφέροντα των ΗΠΑ.

3) Επέμβαση στον Παναμά (1989)

Ψευδής είδηση ΜΜΕ: Η επέμβαση στόχευε στην σύλληψη του Προέδρου Νοριέγκα (Noriega) για διακίνηση ναρκωτικών.

Τι αποκαλύφθηκε αργότερα: Ο Νοριέγκα, πρώην πράκτορας της CIA, διεκδικούσε την εθνική κυριαρχία και τον έλεγχο στην διώρυγα του Παναμά καταργώντας την αποικιακού τύπου σύμβαση εκμετάλλευσης που είχαν επιβάλλει οι ΗΠΑ από το 1903, κάτι που θεωρήθηκε απαράδεκτο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ υποστήριξαν το 1903 με στρατιωτική επέμβαση την απόσχιση του Παναμά από την Κολομβία και την ανακήρυξή του σε ανεξάρτητο κράτος.

Στόχος: Η διαιώνιση του αμερικανικού ελέγχου στον τεράστιας σημασίας στρατηγικό συγκοινωνιακό κόμβο της διώρυγας.

Συνέπειες: Οι αμερικανικοί βομβαρδισμοί είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο πολυάριθμων πολιτών, κάτι που επιχειρήθηκε στην συνέχεια να αποσιωπηθεί πλήρως, όπως και η όλη επέμβαση. 

4) Επέμβαση στο Ιράκ (1^ος πόλεμος του Κόλπου, 1991)

Ψευδείς ειδήσεις ΜΜΕ:

α. Στα τέλη Ιανουαρίου του 1991, ο κόσμος συγκλονίστηκε μέσω τηλεόρασης. Εκείνες τις μέρες οι ιρακινές δυνάμεις εγκατέλειπαν το Κουβέιτ, στο οποίο είχε παρασυρθεί να εισβάλει ο Σαντάμ Χουσεΐν μετά από μια άριστα ενορχηστρωμένη παραπλάνηση από τις μυστικές υπηρεσίες ΗΠΑ-Ισραήλ. Η φωτογραφία του CNN με τον κορμοράνο βουτηγμένο στο πετρέλαιο να προσπαθεί να επιζήσει στα μολυσμένα νερά του Περσικού Κόλπου, πέτυχε το σκοπό του. Αυτή η εικόνα, μαζί με άλλες ανάλογες έγιναν το σύμβολο της απανθρωπιάς του Σαντάμ Χουσεϊν.

β. Λίγο καιρό μετά την Ιρακινή εισβολή στο Κουβέιτ, στην Ουάσιγκτον, ενώπιον της επιτροπής του Κογκρέσου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εμφανίστηκε μια κοπέλα που συγκλόνισε με την κατάθεσή της. Η Ναΐρα (μόνο το μικρό της όνομα ακούστηκε στην κατάθεση) με κλάματα περιέγραψε το πως οι άγριοι Ιρακινοί στρατιώτες εισέβαλαν σε ένα μαιευτήριο στο Κουβέιτ και πετούσαν τα νεογέννητα από τις θερμοκοιτίδες για να τις μεταφέρουν στη Βαγδάτη. Η διεθνής κοινή γνώμη εξοργίστηκε και βεβαιώθηκε για την βαρβαρότητα των Ιρακινών.

Τι αποκαλύφθηκε αργότερα:

α. Ορνιθολόγοι αποκάλυψαν ότι Γενάρη μήνα, την περίοδο της Ιρακινής αποχώρησης από το Κουβέιτ ουδεμία περίπτωση υπήρχε να εμφανιστούν κορμοράνοι στον Περσικό Κόλπο. Ένας δημοσιογράφος παραδέχθηκε ότι οι κορμοράνοι ανήκαν σε ζωολογικό κήπο και, είχαν περιλουστεί με πετρέλαιο για τις ανάγκες της φωτογράφισης (και της παραπληροφόρησης).

β. Δυό χρόνια αργότερα, η ώρα την αλήθειας έφτασε. Το επίθετο της Ναϊρα ήταν αλ-Σαμπάχ και ήταν κόρη του Σαούντ αλ-Σαμπάχ, πρεσβευτή του Κουβέιτ στην Ουάσιγκτον. Η κατάθεσή της «στήθηκε» από την εταιρία δημοσίων σχέσεων Hill and Knowlton με την επωνυμία «Πολίτες για την Απελευθέρωση του Κουβέιτ» που χρηματοδοτήθηκε με συμβόλαιο 10 εκατομ. Δολλαρίων από την πρόκαιρα εξόριστη Κουβεϊτιανή κυβέρνηση.

Στόχος: Η συκοφάντηση του Σαντάμ Χουσεΐν, πιστού συμμάχου των ΗΠΑ μέχρι τότε, ο οποίος είχε αρχίσει να δείχνει σημάδια ανεξαρτητοποίησης από τις εντολές της Ουάσιγκτον και εχθρική στάση προς το Ισραήλ.

Συνέπειες: Η έναρξη της βαθμιαίας αποσταθεροποίησης και της οριστικής διάλυσης αργότερα (με τον 2^ο πόλεμο του Κόλπου το 2003) μιας ευνομούμενης μέχρι τότε χώρας, με πλήρη εφαρμογή της ανεξιθρησκείας (υπουργός εξωτερικών ήταν χριστιανός), με δικαιώματα του γυναικείου πληθυσμού, με συνεχή άνοδο της ευημερίας των πολιτών της.

Το εμπάργκο στην πώληση φαρμάκων και τροφίμων στο Ιράκ που εφαρμόσθηκε μετά το τέλος του πολέμου είχε ως αποτέλεσμα πολυάριθμους θανάτους και πείνα του πληθυσμού, ώστε να στραφεί εναντίον του καθεστώτος.

5) Πόλεμος της Βοσνίας (1992-1995)

Ψευδείς ειδήσεις ΜΜΕ:

Η αμερικανική εταιρεία Δημοσίων σχέσεων Ruder Finn και ο τότε (1992) Υπουργός Υγείας της Γαλλίας και μετέπειτα Υπουργός Εξωτερικών (2010) Bernard Kouchner (σύμφωνα με άρθρο της  ισραηλινής εφημερίδας  Jerusalem Post της 21^ης Μαΐου 2010, ο Κουσνέρ είχε την 15^η θέση στον κατάλογο των 50 Εβραίων με την μεγαλύτερη διεθνή επιρροή) «απεκάλυψαν» την ύπαρξη σερβικών στρατοπέδων θανάτου και εγκλήματα πολέμου των Σέρβων, που προκάλεσαν διεθνή κατακραυγή και στην συνέχεια τις αποφάσεις του ΟΗΕ και την στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ.

Παράλληλα, τον Απρίλιο του 1994 οι ιταλικές εφημερίδες έδωσαν την «είδηση» που συντάραξε τον κόσμο, μεσούντος του εμφυλίου πολέμου στη Βοσνία, ότι κάποια «αδελφή Λούσι», μια καθολική καλόγρια είχε βιαστεί από Σέρβους μαχητές.

Τι αποκαλύφθηκε αργότερα: Η Εταιρεία Ruder Finn και ο Κουσνέρ είχαν κατασκευάσει και διαδώσει την «είδηση». Οι φωτογραφίες από τα διαβόητα «στρατόπεδα θανάτου» ήταν απλά στρατόπεδα αιχμαλώτων, όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος ο μουσουλμάνος Πρόεδρος της Βοσνίας  Izetbegovic.

Ο βιασμός της μοναχής αποδείχθηκε επίσης, λίγα χρόνια αργότερα, ότι ήταν ένα κατασκεύασμα. Την ιστορία επινόησε ένας καθολικός ιερέας ο Aλφρέντ Κοντράν. Σκοπός του ήταν να γράψει ένα μυθιστόρημα, που κατέληξε να γίνει «είδηση» για χάρη της αντισερβικής προπαγάνδας.

Στόχος: Η διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, ώστε να τεθούν κάτω από τον απόλυτο έλεγχο των Αμερικανών και των τοποτηρητών τους στην Ευρώπη Γερμανών και Αγγλο-Γάλλων ο μεγάλης στρατηγικής σημασίας ποτάμιος διάδρομος του Δούναβη και η περιοχή των Βαλκανίων.

Συνέπειες: Τέσσερα χρόνια εμφυλίου πολέμου και αγριοτήτων από όλες τις πλευρές (Κροάτες, Σέρβοι, Βόσνιοι μουσουλμάνοι), ο οποίος προωθήθηκε κυρίως από την Γερμανία και παρατάθηκε από την Ουάσιγκτον.

6) Πόλεμος στο Κοσσυφοπέδιο (Kosovo, 1999)

Ψευδής είδηση ΜΜΕ: Οι Σέρβοι διαπράττουν γενοκτονία εναντίον των Αλβανών του Κοσσόβου.

Τι αποκαλύφθηκε αργότερα: Ήταν ένα καθαρά εφεύρημα των επιτελών του ΝΑΤΟ, όπως παραδέχθηκε αργότερα ο Jamie Shea, ο τότε επίσημος εκπρόσωπος Τύπου.    

Στόχος: Να επιβληθεί η εξουσία του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια και ο μετασχηματισμός του σε παγκόσμιο χωροφύλακα. Έλεγχος των ΗΠΑ στην περιοχή με την κατασκευή της μεγάλης στρατιωτικής βάσης στο Κοσσυφοπέδιο.  

Συνέπειες: Πάνω από 2.000 θύματα από τους βομβαρδισμούς. Εθνοκάθαρση των μη-Αλβανών της περιοχής από τους παραστρατιωτικούς του Ου-Τσε-Κα που εξοπλίσθηκαν και προστατεύτηκαν από τις Νατοϊκές δυνάμεις.  

7) Αμερικανική επέμβαση στο Αφγανιστάν (2001)

Ψευδής είδηση ΜΜΕ: Η Κυβέρνηση του περιβόητου Μπους του νεώτερου (George Walker Bush) επιθυμούσε να εκδικηθεί για την 11^η Σεπτεμβρίου 2001 και να προβεί στην σύλληψη του Μπιν Λάντεν, δημιουργού ενός δικτύου τρομοκρατών Ταλιμπάν.  

Τι αποκαλύφθηκε αργότερα: Ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη τέτοιου δικτύου. Επί πλέον οι Ταλιμπάν, που οργανώθηκαν και εξοπλίστηκαν από τους Αμερικανούς για να αντισταθούν στην Σοβιετική εισβολή, προσφέρθηκαν να παραδώσουν τον Μπιλ Λάντεν γνωρίζοντας πού κρυβόταν.

Στόχος: Να ελεγχθεί  η υψίστης γεωστρατηγικής σημασίας περιοχή στο κέντρο της Ασίας και να κατασκευαστεί πετρελαιοαγωγός για την εκμετάλλευση των πλουσίων αποθεμάτων του Καζακστάν και της Κασπίας, που τότε είχαν φιλικές σχέσεις με τις ΗΠΑ, πριν από την ισχυροποίηση του Πούτιν και την ανασύνταξη της Ρωσσίας.

Συνέπειες: Πολύχρονη αιματοχυσία, διάλυση του Αφγανιστάν, ποταμοί δολλαρίων σε στρατιωτικές δαπάνες, μόνιμη πληγή και εστία αναταραχής με διεθνείς επιπτώσεις, τεράστια αύξηση της διακίνησης οπίου προς την Δύση, τα κέρδη από την οποία εικάζεται ότι χρηματοδοτούν μέρος των πολεμικών δαπανών.

8) Επέμβαση στο Ιράκ (2^ος πόλεμος του Κόλπου, 2003)

Ψευδής είδηση ΜΜΕ: Ο Σαντάμ Χουσεΐν διαθέτει επικίνδυνα όπλα μαζικής καταστροφής και μεγάλα αποθέματα χημικών όπλων, κάτι που «επιβεβαίωσε» στον ΟΗΕ ο Αμερικανός Στρατηγός Κόλιν Πάουελ, εμφανίζοντας «στοιχεία». 

Τι αποκαλύφθηκε αργότερα: Ο Λευκός Οίκος διέταξε την χάλκευση των διαφόρων «στοιχείων» και την κατασκευή άλλων. Η καταδίκη το 2007 του Ίρβιν Λίμπυ (Irv. Lewis "Scooter" Libby), Συμβούλου του Αντιπροέδρου του Μπούς, Ντικ Τσένυ (Richard Bruce "Dick" Cheney) και κυρίως οι αποκαλύψεις στην διάρκεια των ανακρίσεων της σκανδαλώδους υπόθεσης Πλαίημ (Valerie Plame), μιας πράκτορα της CIA, η οποία κατήγγειλε στον Τύπο ότι ουδέποτε η Κυβέρνηση του Ιράκ επιχείρησε να προμηθευτεί ουράνιο από την Δημοκρατία του Νίγηρα, αποτελούν δύο μόνον περιπτώσεις από τις πολυάριθμες αποκαλύψεις που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια.

Τα συμπεράσματα της επίσημης έρευνας στο Ηνωμένο Βασίλειο που ανακοινώθηκαν τον Ιούλιο του 2016 αποδεικνύουν ότι με ευθύνη του τότε Πρωθυπουργού Τόνυ Μπλαίρ υπήρξε ευρύτατη παραπληροφόρηση του κοινού σχετικά με τα όπλα μαζικής καταστροφής και τα αποθέματα χημικών όπλων που δήθεν κατείχε το Ιράκ και ότι ο πόλεμος δεν ήταν απαραίτητος.

Στόχος: Να ελεγχθούν τα κοιτάσματα πετρελαίου του Ιράκ και οι ΗΠΑ να μπορούν να εκβιάζουν τις αντίπαλες χώρες (αλλά και τους συμμάχους της) με όπλο το ενεργειακό.

Συνέπειες: Το Ιράκ βυθίσθηκε σε μια κατάσταση μόνιμης βίας, χάους και βαρβαρότητας. Ο γυναικείος πληθυσμός της χώρας επέστρεψε σε μεσαιωνικές συνθήκες υποταγής και σκοταδισμού. Η δημιουργία του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους» και των εγκληματιών τζιχαντιστών οπαδών του αποτελεί μια μόνον από τις παρενέργειες αυτού του πολέμου.

Προτείνω στους αγγλομαθείς να μελετήσουν τις αποκαλύψεις, που επιβεβαιώνουν πολλά από τα παραπάνω, του Βρετανού δημοσιογράφου Phillip Knightley στην εφημερίδα The Guardian (Thursday 4 October 2001) εδώ:

 http://www.theguardian.com/education/2001/oct/04/socialsciences.highereducation

Κλείνοντας αυτήν την έρευνα ελπίζω ότι μπόρεσα να ενημερώσω όσες/όσους την μελετήσουν, να αντιληφθούν τι παιχνίδια παίζονται πίσω από τις πλάτες μας. Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθώ στα συμβαίνοντα στην χώρα μας.

ΔΕΕ