Οι ξενόφερτες «Μέτσκες»

Αρκουδιάρηδες στο Πρίλεπ

Οι ξενόφερτες «Μέτσκες» 
και η αλλοίωση της τοπικής 

πολιτιστικής μας ταυτότητας

Πριν μερικές μέρες η Έδεσσα ρυπάνθηκε και πάλι αισθητικά και ηχητικά από τα καμώματα ορισμένων μασκοφόρων ενός περίεργου φορέα, ο οποίος εμφανίζεται ως συνεχιστής κάποιων ανύπαρκτων τοπικών (;) παραδόσεων. Αναφέρομαι, όπως θα έγινε αντιληπτό, στον σύλλογο «Μέτσκες» (=αρκούδες), στον οποίο πρωταγωνιστούν κάποια άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως «μακεντόντσι», μιας υπό κατασκευήν, εδώ και μερικά χρόνια, ψευτομειονότητας στον βορειοελλαδικό χώρο. Το άσχημο στην περίπτωση είναι ότι έχουν παρασύρει και έχουν εγγράψει στον εν λόγω σύλλογο και ορισμένους καλοπροαίρετους ή αφελείς συμπολίτες μας, οι οποίοι πιστεύουν ότι συμμετέχοντας συμβάλλουν στην διατήρηση της παράδοσης! Θεωρώ λοιπόν ότι είναι καιρός να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα ώστε να διαλυθούν οι όποιες παρανοήσεις, ώστε να αναλάβει ο καθένας τις ευθύνες του.

            Αρχίζω με το θέμα της παράδοσης που υποτίθεται ότι επιχειρεί να διατηρήσει αυτός ο σύλλογος. Στην Έδεσσα, όπως αποδείχθηκε, ουδέποτε υπήρχε τέτοιο έθιμο, όπου κάποιοι μεταμφιέζονται σε ...αρκούδες και χορεύουν στους δρόμους κάνοντας διάφορα σαχλά. Για να επιβεβαιώσω αυτήν την άποψη ρώτησα δεκάδες παλιούς ντόπιους Εδεσσαίους και όλοι τους υπήρξαν κατηγορηματικοί, δηλώνοντας απερίφραστα ότι τέτοιο «έθιμο» δεν υπήρχε ποτέ. Επομένως έχουμε να κάνουμε με κάτι ξενόφερτο, που σε ουδεμία περίπτωση μπορεί να γίνει αποδεκτό ως «έθιμο της τοπικής παράδοσης».

            Αποκαλυπτικά αυτής της πλαστογραφίας είναι και το σχόλιο που είχε γραφτεί πριν από δύο περίπου χρόνια (2 Φεβρουαρίου 2010) σε γνωστό φιλοσκοπιανό ιστολόγιο (http://aegeanmacedonianculture.blogspot.com/2010/02/28-02-09.html):

«ο πολιτιστικός Σύλλογος Έδεσσας Μέτσκες πρόσφατα μετεξελίχθηκε σε Αρκούδες-Μέτσκες υιοθετώντας σχετική ευρωπαϊκή επιταγή περί δίγλωσσων ονομασιών της επίσημης ελληνικής αρκούδες και της παραδοσιακής μακεδονικής μέτσκες...

ας ελπίζουμε οι μακεδόνες του συλλόγου να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία τους από τους κρατικούς χρηματοδότες οι οποίοι στο γνωστό εθνικιστικό αρχαιοπληκτικό μοτίβο ήδη μιλούν για αναβίωση διονυσιακού εθίμου ...
φυσικά πρόκειται για γνωστό μακεδονικό έθιμο σε πολλές πόλεις της μακεδονίας, τόσο στην ελληνική/αιγαιατική όσο και στην βουλγαρική/του πιρίν όσο και στη Δημοκρατία της Μακεδονίας... αντίθετα δεν συναντάται εκτός Μακεδονίας...»

            Νομίζω ότι αυτό το σχόλιο τα γράφει όλα. Όσο για εκείνα που αναφέρει περί «εθνικιστικού αρχαιοπληκτικού (sic) μοτίβου» θα απαντούσα ότι «στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί». Η προωθούμενη στο κράτος των  Σκοπίων από τον Γκρούεβσκι «αντικβιζάτσια» (αρχαιοποίηση) και όλες τις γελοιότητες που την συνοδεύουν με τις οποίες γελάει όλη η οικουμένη τι ακριβώς είναι; Το ρεπορτάζ της βουλγαρικής τηλεόρασης BTV (http://www.youtube.com/watch?v=XEw2nVTyxUA) το συνιστώ ανεπιφύλακτα στον παραπάνω σχολιαστή ώστε να αντιληφθεί τι σημαίνει αντικβιζάτσια και «εθνικιστικό αρχαιοπληκτικό μοτίβο».

Ισχυρίζομαι λοιπόν ότι πρόκειται για «έθιμο» εισαγωγής, το οποίο προβάλλεται από τους σκοπιανούς κρατικούς μηχανισμούς ως γνήσιο «μακεδονικό» έθιμο με παλαιοσλαβικές ρίζες. Η πόλη του Πρίλεπ (Περλεπές, επί Βυζαντίου) στα Σκόπια αποτελεί το «επίκεντρο» των σχετικών εκδηλώσεων (βλ. εδώ: http://www.myprilep.com/2010/07/procka-vo-prilep/) και μάλιστα υπάρχει σχετικό «Ινστιτούτο» (Institute on Old Slavic Culture) στην πόλη αυτήν, το οποίο ασχολείται με την μελέτη και την διάδοση αυτού του εθίμου. Σε σχετική ανάρτηση στη ιστοσελίδα http://macedoniadaily.blogspot.gr/2007/03/prilepskite-meckari-at-estonia-film.html στις 30 Μαρτίου 2007 διαβάζουμε τα εξής:

«Οι αρκουδιάρηδες του Πρίλεπ σε φεστιβάλ ταινιών της Εσθονίας»

(‘PRILEPSKITE MECKARI’ AT ESTONIA FILM FESTIVAL)

Η εθνολόγος Σόνια Ριζόσκα-Γιοβάνοφσκα από το Ινστιτούτο παλαιοσλαβικής κουλτούρας θα παρουσιάσει την ταινία της (σημ. ΔΕΕ: εννοεί ντοκυμαντέρ) «Οι αρκουδιάρηδες του Πρίλεπ» σε φεστιβάλ οπτικών τεχνών στην πόλη Ταρτού της Εσθονίας, το οποίο άρχισε στις 26 Μαρτίου. Η ταινία κέρδισε βραβείο ξένης καλύτερης ταινίας στο διεθνές φεστιβάλ λαογραφικών ταινιών στο Βελιγράδι το 2006, καθώς και ειδική διάκριση για την συνεισφορά της στην ανάπτυξη ταινιών εθνολογικού περιεχομένου. Η συγγραφέας θα έχει επίσης την ευκαιρία να μιλήσει στους συμμετέχοντες του φεστιβάλ σε ημερίδα με θέμα «Διεπιστημονική Προσέγγιση στην Οπτική Ανθρωπολογία».

Η Σόνια Ριζόσκα-Γιοβάνοφσκα πήρε μαζί της στην Εσθονία δύο μάσκες κατασκευασμένες από τον Μπράνκο Μέτλαροτ, έναν από τους αρκουδιάρηδες του Πρίλεπ, ο οποίος πιστεύει ότι είναι οι προστάτες της πόλης και κάθε χρόνο στην ημέρα της Συγχώρεσης (Procka) περιφέρονται τους δρόμους του Πρίλεπ και επισκέπτονται τα σπίτια των εκδοροσφαγέων. Η ταινία «Οι αρκουδιάρηδες του Πρίλεπ» έχει προσκληθεί να συμμετάσχει σε φεστιβάλ λαογραφικών ταινιών στην Βουδαπέστη (Ουγγαρία), στο Τρέντο (Ιταλία) και στο Μάντσεστερ (Μ. Βρετανία).

  

            Μπορεί λοιπόν κάποιος από τους αρκουδιάρηδες της Έδεσσας να μας εξηγήσει τι σχέση έχουν όλα τα παραπάνω με την τοπική παράδοση της δικής μας πόλης;

            Μετά από τα παραπάνω θεωρώ ότι ουδείς πλέον μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν ήξερε, δεν κατάλαβε ή οτιδήποτε άλλο. Τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: Όλη αυτή η ιστορία με τις αρκούδες και τους αρκουδιάρηδες είναι ξενόφερτη, δεν έχει καμιά σχέση με τοπική παράδοση και απεναντίας συντελεί στην πολιτιστική γενοκτονία που συντελείται από τους Σκοπιανούς και τα εδώ φερέφωνά τους εις βάρος των ντόπιων Μακεδόνων Ελλήνων. 

            Υπενθυμίζω τα όσα έγραψα σε παλαιότερο άρθρο με αφορμή παρόμοιες ενέργειες και γεγονότα:

«Τα τελευταία χρόνια συντελείται στην περιοχή μας (και όχι μόνον), με την ανοχή των ελληνικών αρχών και με την σύμπραξη πολιτικάντηδων πάσης κατηγορίας και επιπέδου, ένα ειδεχθές έγκλημα, που είναι γνωστό σε όσους διαθέτουν στοιχειώδη γνώση και αντίληψη των πραγμάτων ως πολιτιστική γενοκτονία.

Υπενθυμίζω ότι ο όρος αναφέρεται κυρίως στην καταστροφή ή σκόπιμη αλλοίωση των άυλων/συμβολικών/πνευματικών στοιχείων της πολιτιστικής παράδοσης ενός πληθυσμού (γλώσσα, ήθη και έθιμα, μουσική κ.λπ.), ενώ για την καταστροφή των υλικών στοιχείων (κτήρια αρχιτεκτονικής αξίας, αγάλματα, ναοί, θρησκευτικά λατρευτικά αντικείμενα, πάσης φύσεως έργα τέχνης, βιβλία κ.λπ.) έχει επικρατήσει η χρήση του όρου Βανδαλισμός. Αναφερόμενοι σε συγκεκριμένα παραδείγματα ώστε να γίνει ευκολότερα κατανοητός ο όρος, στο κράτος του Ισραήλ π.χ. έχουν υπάρξει συχνά καταγγελίες πολιτιστικής γενοκτονίας εις βάρος των Σεφαρδιτικής καταγωγής Ισραηλινών από τους Ασκεναζίτες ομοφύλους τους, που κυριαρχούν στην πολιτική, στην δημόσια διοίκηση, στον στρατό, στην καλλιτεχνική ζωή κ.λπ. οι οποίοι περιφρονούν και υποβαθμίζουν σκόπιμα την σεφαρδιτική κουλτούρα, ενώ σε μια άλλη, πιο γνωστή περίπτωση, συχνά διαβάζουμε για καταγγελίες πολιτιστικής γενοκτονίας εις βάρος των Θιβετιανών εκ μέρους του Κινεζικού κράτους με στόχο την εξαφάνιση της θιβετιανής κουλτούρας.

Όπως προαναφέρθηκε, τα ίδια φαινόμενα πολιτιστικής γενοκτονίας παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια εις βάρος των ντόπιων Μακεδόνων Ελλήνων εκ μέρους του Σκοπιανού κράτους και των εδώ ενεργουμένων τους, μεθοδικά, συγκαλυμμένα, παρασκηνιακά και ως συνήθως ύπουλα, με την πρόχειρη και αληθοφανή (για όσους δεν μπορούν να αντιληφθούν το τί συμβαίνει) δικαιολογία της διατήρησης (!) της παράδοσης. Τα κρούσματα εντοπίζονται:

α. Στην βαθμιαία αλλοίωση του γλωσσικού μας ιδιώματος, με την εισαγωγή λέξεων, εκφράσεων κ.λπ. της κατασκευασμένης σκοπιανής γλώσσας

β. Στην συστηματική εξαφάνιση της παραδοσιακής μας μουσικής και τραγουδιών και την αντικατάστασή τους από σκοπιανά προπαγανδιστικά κατασκευάσματα που «πλασάρονται» σε πανηγύρια των χωριών όπου μετακαλούνται σκοπιανά συγκροτήματα και τραγουδιστές/τραγουδίστριες

γ. Στους τοπικούς χορούς της αυθεντικής μας παράδοσης που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν λόγω της εμφάνισης χορών που διδάσκονται σε τοπικούς πολιτιστικούς Συλλόγους από εισαγόμενους σκοπιανούς χοροδιδάσκαλους ή ακόμα χειρότερα από δικούς μας που «μετεκπαιδεύτηκαν» δωρεάν σε πόλεις των Σκοπίων και μετέφεραν «μοντέρνους» παραδοσιακούς (!) χορούς, σε ένα αποκορύφωμα παραλογισμού.

δ. Στην εισαγωγή «παραδοσιακών» τοπικών ενδυμασιών με την εύκολη δικαιολογία της φθηνότερης τιμής και οι οποίες αντικαθιστούν τις αυθεντικές τοπικές φορεσιές που συχνά ουδεμία σχέση έχουν με τις γνήσιες. Κλασσικό παράδειγμα η τοπική αστική ενδυμασία της Έδεσσας, που χαρακτηρίζεται από σκούρα χρώματα και αποχρώσεις και η οποία αντικαθίσταται σταδιακά από εισαγόμενες φορεσιές με παρδαλά χρώματα, κόκκινο-άσπρο, έντονο ανοιχτό πράσινο, καναρινί (!) κ.λπ.

ε. Στην εισαγωγή ξενόφερτων «εθίμων», που εμφανίστηκαν στην Έδεσσα πρόσφατα από το πουθενά και τα οποία ήσαν παντελώς άγνωστα στην πόλη μας, με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα τις διαβόητες «Μέτσκες» (=αρκούδες), που κάποιοι γνωστοί και μη εξαιρετέοι προωθούν συστηματικά, έχοντας δυστυχώς παρασύρει και αρκετούς καλοπροαίρετους, οι οποίοι πιστεύουν ότι έτσι διατηρούν τις τοπικές παραδόσεις!

Αρκουδιάρηδες του Πρίλεπ στην Έδεσσα

Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν λόγω μια γενικευμένης άγνοιας, ιδίως των νεωτέρων, οι οποίοι αδυνατούν (για πολλούς και διαφόρους λόγους, η ανάλυση των οποίων εκφεύγει των πλαισίων ενός άρθρου) να αντιληφθούν τι είναι αυθεντικά παραδοσιακό και τι νοηματοδοτεί σε τελική ανάλυση ο όρος «παράδοση» στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και των πάσης φύσεως και προέλευσης θεραπαινίδων της, του άκρατου καταναλωτισμού, του ασύδοτου χρηματιστηριακού κεφαλαίου των διεθνών τοκογλύφων, των μνημονίων, της σκόπιμης εθνοαποδόμησης, των μεταμοντέρνων «Ιστορικών» τύπου Λιάκου, Ρεπούση, Κουλούρη και Σία και του αμερικανοπροωθούμενου Νεο-Οθωμανισμού». 

ΔΕΕ

Πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Pella News"