ΜΚΟ και προσφυγικό
Του Γιάννη Ραχιώτη
Με αφορμή το προσφυγικό παρατηρούμε εκρηκτική ανάπτυξη των ΜΚΟ σε συνολικό αριθμό και κυρίως σε προσωπικό. Επιπλέον εκατοντάδες ΜΚΟ από τη Δυτική Ευρώπη και τη Β. Αμερική, εγκαταστάθηκαν εδώ τα τελευταία δύο χρόνια για να προσφέρουν «ανθρωπιστικό έργο» με το επιχείρημα του «ανίκανου» κράτους. Μετά τη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., του Μάρτη 2016, που αποφάσισε όλη η χρηματοδότηση για τον εγκλωβισμό των προσφύγων στην Ελλάδα να κατευθυνθεί σε ΜΚΟ, έσπευσαν ακόμη περισσότερες, παρ’ όλο που ο αριθμός των προσφύγων που τελικά κατάφεραν να εγκλωβίσουν δεν αυξάνεται. Είναι λιγότεροι από 60.000, με πτωτική τάση, αφού αρκετοί, παρά την επιτήρηση, βρίσκουν τον δρόμο για τον προορισμό τους. Για να υπάρχει μια σύγκριση, να θυμίσουμε ότι η Ελλάδα στη 10ετία του ’90 δέχθηκε για εγκατάσταση, όχι για διέλευση, περίπου 1.000.000 μετανάστες, χωρίς τη «βοήθεια» οποιασδήποτε ΜΚΟ και χωρίς να δημιουργήσει στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Τι είναι όμως οι «Μη Κυβερνητικές» οργανώσεις; Πρόκειται για «ιδιωτικά» εργαλεία άσκησης κρατικών πολιτικών, χρήσιμα για να μη χρεώνεται μια πολιτική ο πραγματικός φορέας της και φυσικά να αποκλείεται ο λαϊκός έλεγχος. Είναι ολιγομελή σχήματα που, ανάλογα με τη νομοθεσία της χώρας ίδρυσης και της χώρας στόχου, μπορεί να έχουν σωματειακή ή εταιρική μορφή. Όταν χρηματοδοτούνται από πηγές που δεν απαιτούν νομική προσωπικότητα, είναι ακόμη και άτυπες ενώσεις προσώπων, οπότε δρουν με απόλυτη αδιαφάνεια και δεν υπάγονται σε κανέναν κανόνα.
Η ιστορία τους έχει πλέον αρκετό βάθος. Ξεκίνησαν από τις ΗΠΑ στη δεκαετία του ’50, συνήθως ως «ιδρύματα» που χρηματοδοτούσαν διανοούμενους, επιχειρηματίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα κλπ με στόχο τη διαμόρφωση φιλοαμερικανικών τάσεων στην κοινή γνώμη. Αφού δεν υπήρχε ανάμιξη κρατικών αρχών ήταν ευκολότερη η συγκάλυψη των πραγματικών στόχων της χρηματοδότησης – εξαγοράς.[1]
Στην Ελλάδα οι ΜΚΟ οργανώθηκαν σε μαζικό και κεντρικά ελεγχόμενο επίπεδο επί Γιώργου Παπανδρέου ως υπουργού Εξωτερικών, στον οποίο υπήχθη η χρηματοδότησή τους. Δημιουργήθηκε γι’ αυτό μια ειδική υπηρεσία του ΥΠΕΞ, σε επίπεδο διεύθυνσης, η ΥΔΑΣ (Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας), με επικεφαλής τον περιβόητο Αλεξ Ρόντος [2]. Η ΥΔΑΣ τηρεί ειδικό μητρώο «εγκεκριμένων» ΜΚΟ, ιδιαίτερα αυτών που εκτελούν αποστολές στο εξωτερικό και φροντίζει για τη χρηματοδότησή τους. Αργότερα δημιουργήθηκαν ανάλογες υπηρεσίες – μητρώα ,στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και στο υπουργείο Υγείας, όπου είναι καταγραμμένες οι ΜΚΟ που δρουν κυρίως στο εσωτερικό. Σκοπός αυτών των υπηρεσιών όπως και των αντίστοιχων σε κοινοτικό επίπεδο είναι η υλοποίηση πολιτικών μέσω δημιουργίας ή διακίνησης «προγραμμάτων» και των αντίστοιχων χρηματοδοτήσεων.
Σήμερα οι βασικοί διεθνείς μηχανισμοί χρηματοδότησης ΜΚΟ, πέρα από τα εθνικά κράτη, είναι η USAID που διακινεί τη μη στρατιωτική «βοήθεια» των ΗΠΑ στο εξωτερικό, η Ε.Ε., το Open Society Foundation– OSF του Τζορτζ Σόρος, που για περισσότερες από δύο δεκαετίες ειδικεύεται στην υπονόμευση μη φιλικών στις ΗΠΑ κρατών και κυβερνήσεων και μερικά μεγάλα ιδρύματα του αγγλοσαξονικού κόσμου.
Ο γενικός στόχος είναι η προώθηση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, η εκπαίδευση στις «δυτικές αξίες» και η υπονόμευση κρατών και θεσμών μη ενσωματωμένων στην παγκοσμιοποίηση. Ο συνήθης τρόπος οργάνωσης είναι η δημιουργία μιας πυραμίδας ΜΚΟ που η κορυφή είναι το OSF ή η USAID κ.λπ. και στη βάση η ΜΚΟ που προσλαμβάνει το προσωπικό και κάνει τη «δουλειά». Ενδιάμεσα υπάρχουν άλλες ΜΚΟ μέσω των οποίων διακινούνται τα «προγράμματα» δηλαδή οι εφαρμοστέες πολιτικές, καθώς και τα χρήματα και οι επικοινωνιακές στρατηγικές. Ταυτόχρονα συγκροτούνται διάφορα δίκτυα συνεργαζόμενων ΜΚΟ στα οποία γίνεται προσπάθεια να ενταχθούν – μέσω φαινομενικά ουδέτερων ή και «προοδευτικών» δράσεων και κοινωνικές ή συνδικαλιστικές οργανώσεις που δεν είναι ΜΚΟ και έχουν κύρος ειδικά στον αριστερό χώρο. Αυτό που επιτυγχάνεται είναι οι τοπικές κοινωνίες να μην αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για οργανωμένες πολιτικές υπερεθνικών μηχανισμών και οι απλοί εργαζόμενοι στις ΜΚΟ να μην γνωρίζουν ούτε τον πραγματικό εργοδότη τους, ούτε την πολιτική που υλοποιούν, αφού αυτή έχει τεμαχιστεί σε διάφορα «προγράμματα».
Στο σύγχρονο τοπίο των ελληνικών ΜΚΟ, κομβικό ρόλο παίζει πλέον το ίδρυμα του Σόρος, για τον οποίο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν είναι απλά ένας διεθνής τοκογλύφος αλλά η ισχυρότερη ίσως, μη θεσμική προσωπικότητα του τμήματος του αμερικανικού κατεστημένου που στηρίζει την παγκοσμιοποίηση. Στην Ελλάδα έχει ιδρύσει το Solidarity now με πρόεδρο ένα Ελληνοαμερικανό επιχειρηματία-κουμπάρο του. Στο Διοικητικό του Συμβούλιο συμμετέχουν κάποια από τα πιο γνωστά ονόματα της ελληνικής αστικής τάξης και νεοφιλελεύθεροι πανεπιστημιακοί. Μέσω αυτής της ΜΚΟ αλλά και θυγατρικών του OSF έλεγξε σειρά ελληνικών ΜΚΟ μέσω χρηματοδότησης προγραμμάτων, προσλήψεων, παροχής στέγης κ.λπ. Μερικές απ’ αυτές έφτασαν σήμερα να απασχολούν εκατοντάδες νεαρούς επιστήμονες κυρίως από το χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών και πολυάριθμο βοηθητικό προσωπικό. Αν κάποιος ρωτήσει τι ακριβώς κάνουν, η απάντηση που ακούς είναι ότι «τρέχουν» προγράμματα «για τους πρόσφυγες». Αν προσπαθήσεις να καταλάβεις πιο συγκεκριμένα, ξέροντας ότι οι εγκλωβισμένοι πρόσφυγες απλώς αγωνίζονται να βρουν τρόπο να φύγουν το συντομότερο από δω, ακούς αντί απάντησης κάποιες κωδικές λέξεις: «καταγραφή» «ασυνόδευτοι ανήλικοι» «οικογενειακή επανένωση», «θύματα βιασμών» «advocacy» «strategic litigation» κοκ χωρίς συγκεκριμένους αριθμούς και χωρίς αναφορά συγκεκριμένης εργασίας.
Τελικά οι πρόσφυγες είναι το πρόσχημα για μαζική στρατολόγηση νέων επιστημόνων με σχετικά υψηλούς μισθούς αλλά με «ελαστικές» σχέσεις εργασίας (4-6μηνες συμβάσεις) ώστε να είναι διαρκώς ελεγχόμενοι. Παλαιότερα το πρόσχημα για τη δημιουργία ΜΚΟ με ανάλογους στόχους αλλά όχι βέβαια στην ίδια κλίμακα με σήμερα, ήταν η καταπολέμηση του trafficking, η προστασία των κακοποιημένων γυναικών, ή η ενημέρωση για το AIDS.
Η πείρα από την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, όπου οι δυτικές ΜΚΟ δρουν εδώ και 25 χρόνια, δείχνει ότι διαμόρφωσαν μια μεγάλη ομάδα νέων επιστημόνων, μορφωμένων, πολύγλωσσων, με διεθνή εμπειρία και βιοτικό επίπεδο σχετικά υψηλότερο από την τάξη τους, διαπαιδαγωγημένων στις δυτικές «αξίες», που στήριξαν μαχητικά τα διάφορα φιλοδυτικά πραξικοπήματα και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν σαν δεξαμενή στελεχών των καθεστώτων που επιβλήθηκαν. Είμαστε μάρτυρες της διόγκωσης ενός ανάλογου μηχανισμού και στην Ελλάδα.
Αυτό που κυρίως χρειάζεται δεν είναι να σχολιάζουμε τη διαφθορά που αναπόδραστα προκαλεί η αδιαφάνεια και ο χορός εκατομμυρίων στις ΜΚΟ. Το ζητούμενο είναι να αποκαλύψουμε τις πολιτικές που υλοποιούν, τους πραγματικούς χειριστές τους, ακολουθώντας τις ροές του χρήματος, καθώς και τον βρώμικο ρόλο τους στην υπονόμευση της κυριαρχίας και ανεξαρτησίας των χωρών-θυμάτων του σύγχρονου ιμπεριαλισμού. Αυτονόητο είναι ότι πρέπει να βοηθήσουμε τον αγώνα των εργαζομένων τους για εργατικά δικαιώματα και κοινωνική ασφάλιση και να μην τους εγκαταλείψουμε στις αυταπάτες περί «εθελοντισμού» και «ανθρωπιστικού έργου».
______________________
[1]. Γι’ αυτή την περίοδο πολύ καλή είναι η έκδοση που επιμελήθηκε και προλόγισε ο Γιώργος Καραμπελιάς «ΜΚΟ και παγκοσμιοποίηση στην Ελλάδα», εναλλακτικές εκδόσεις 2014
[2] Περισσότερα για τον Ρόντος, και το ρόλο των ΜΚΟ του, μεταξύ πολλών http://news247.gr/eidiseis/koinonia/poios-einai-o-aleks-rontos-gkrizos-diplwmaths-gia-eidikes-apostoles.2648882.html και επίσης:
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου