Εργογραφία και βιβλιοκριτικές-βιβλιοπαρουσιάσεις (1)

Β΄ έκδοση συμπληρωμένη

Λεξικό των αρχαίων ελληνικών  και περι-ελλαδικών φύλων Δημητρίου Ε. Ευαγγελίδη Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005  -  σελ. 287 ISBN 960-7812-05-0, ISBN-13 978-960-7812-05-6, [Κυκλοφορεί]

Βιβλιοκριτικές-βιβλιοπαρουσιάσεις

Κάντε αριστερό κλικ στην εικόνα για ανάγνωση

Βιβλιοδρόμιο

Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ , 07-09-2002  , Σελ.: P62 
Κωδικός άρθρου: A17433P621

Δημοσθένης Κούρτοβικ

Οι πρώτοι κάτοικοι της Ελλάδας Πανόραμα της αρχαίας γειτονιάς μας

Μπροστά στην παραφιλολογία που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στον τόπο μας γύρω από την καταγωγή των Ελλήνων, οι γενεαλογικοί μύθοι του Ησίοδου, του Ακουσίλαου ή του Φερεκύδη φαντάζουν σαν ρεαλιστική, ορθολογική ιστοριογραφία.     Τουλάχιστον οι αρχαίοι ημών πρόγονοι δεν ισχυρίζονταν ότι ζούσαν στην Ελλάδα από καταβολής κόσμου ή ότι κατάγονταν από εξωγήινους. Αλλά και όσοι από εμάς δεν είμαστε, ή δεν είμαστε και τόσο, επιρρεπείς στις φαντασιοκοπίες της εθνικιστικής παράνοιας, πόσο καθαρή και συνεκτική εικόνα έχουμε για την εθνολογική σύνθεση του ελλαδικού χώρου πριν και μετά την έλευση των ελληνικών φύλων; Ό,τι μάθαμε στο σχολείο και ό,τι διαβάζουμε στα επιστημονικά ή εκλαϊκευμένα συγγράμματα είναι γεμάτο αντιφάσεις και μας προκαλεί σύγχυση.      Υποτίθεται ότι οι αυτόχθονες κάτοικοι της χώρας ήταν οι Πελασγοί, αλλά τι ήταν οι Πελασγοί; Ένας πληθυσμός με κοινή καταγωγή, γλώσσα, έθιμα κ.λπ. ή μια συλλογική ονομασία διαφορετικών λαών; Και γιατί οι Ίωνες της Αττικής, που βέβαια δεν ήταν Πελασγοί, θεωρούνταν αυτόχθονες; Πότε, από πού και πώς κατέβηκαν στην ελληνική χερσόνησο οι Πρωτοέλληνες; Πώς διαμορφώθηκαν τα φύλα των Αχαιών, των Αιολέων, των Ιώνων, των Δωριέων, των Μακεδόνων; Τι ήταν οι Άβαντες, οι Δρύοπες, οι Λαπίθες, οι Τελχίνες - δεκάδες ελλαδικοί λαοί που τα ονόματά τους συναντάμε στην αρχαία μυθολογία και στους αρχαίους ιστορικούς, αλλά δεν πολυκαταλαβαίνουμε τι σχέση είχαν μεταξύ τους και με τους υπόλοιπους Έλληνες; ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΛΑΟΙ     Τα ίδια και χειρότερα σε ό,τι αφορά τα περι-ελλαδικά φύλα. Σύμφωνα με το ιστορικό φαντασιακό του μέσου σύγχρονου Έλληνα, υπήρχαν στην αρχαιότητα εδώ γύρω εκτός από τους Έλληνες μόνον οι Πέρσες. Υπήρχαν βέβαια και οι Τρώες, αλλά τι ήταν οι Τρώες; Βάρβαροι ή μήπως κάτι σαν Έλληνες; Για τους Θράκες, που, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, ήταν ο πολυπληθέστερος λαός της εποχής μετά τους Ινδούς, δεν μαθαίνουμε σχεδόν τίποτα. Κάτι έχουμε ακούσει για Σκύθες, για Χετταίους, για Φρύγες, για Λυδούς, αλλά από πού κρατούσαν όλοι αυτοί και τι ρόλο έπαιξαν στην Ιστορία; Και οι Ιλλυριοί; Ήταν άραγε τόσο εξαπλωμένοι στη Βαλκανική όσο υποστηρίζουν μερικοί και ήταν πράγματι οι πρόγονοι των Αλβανών; Κάποιοι σ' εμάς θέλουν, ή τέλος πάντων ήθελαν, να βαφτίσουν τη ΦΥΡΟΜ Δαρδανία ή Παιονία - αλλά τι ήταν οι Δάρδανοι και οι Παίονες;      Το λεξικό του Ευαγγελίδη μας βοηθάει να σχηματίσουμε μια πιο συγκεκριμένη εικόνα για τους αρχαίους λαούς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μικράς Ασίας, για την προέλευσή τους, τις διασταυρώσεις τους, τις αλληλεπιδράσεις τους, την ιστορία και τον πολιτισμό τους. Δεν ισχυρίζεται, βέβαια, ότι δίνει πλήρεις και οριστικές απαντήσεις σε όλα τα ανοιχτά ζητήματα - κάτι τέτοιο θα το έκανε αναξιόπιστο, ακόμη και ύποπτο, αφού η φύση του αντικειμένου του λίγες βεβαιότητες επιτρέπει και κάνει τις γνώσεις μας γι' αυτό γεμάτες κενά που μόνο με υποθέσεις (επιστημονικά τεκμηριωμένες, να εξηγούμαστε) μπορούν να καλυφθούν. Αλλά ο συγγραφέας, συγκεντρώνοντας στοιχεία από αρχαίες και σύγχρονες πηγές, προσπαθεί να τα συνθέσει και, όπου αυτό δεν είναι δυνατό, τα αντιπαραθέτει, παρουσιάζοντας τις διαθέσιμες εναλλακτικές ερμηνείες. Στη δεύτερη περίπτωση παίρνει πότε-πότε την άδεια (οπωσδήποτε θεμιτή) να δηλώσει ποια από αυτές τις απόψεις θεωρεί πλησιέστερη στην αλήθεια.     Η πρωτοτυπία τέτοιων ειδικών λεξικών δεν έγκειται στις γνώσεις που παρέχουν, αλλά στην ιδέα της εκπόνησής τους. Περισυλλέγουν και αναδεικνύουν πληροφορίες που χάνονται μέσα στον όγκο της γενικής βιβλιογραφίας. Με την επιλογή ενός ορισμένου τρόπου θέασης και οργάνωσης του γνωστικού υλικού, φέρνουν στην επιφάνεια κρυμμένες διαστάσεις του, αποκαλύπτουν κόσμους μέσα σε άλλους κόσμους. Τα εκατόν είκοσι πέντε (αν τα μέτρησα σωστά) λήμματα του λεξικού του Ευαγγελίδη αντιστοιχούν σε ισάριθμους λαούς της αρχαιότητας, που έζησαν σ' έναν σχετικά μικρό γεωγραφικό χώρο, γύρω από τις βόρειες ακτές της Ανατολικής Μεσογείου: πρόκειται για ένα εκπληκτικό καλειδοσκόπιο πολιτισμών, για μια ιλιγγιώδη αλληλουχία από μεταναστεύσεις, συναντήσεις, συγκρούσεις, συγχωνεύσεις, εκλείψεις φύλων και σχηματισμούς καινούργιων εθνοτήτων.     Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα λήμματα που περιγράφουν τη διαμόρφωση των κύριων ελληνικών φύλων στην περιοχή της βόρειας και κεντρικής Πίνδου και, στη συνέχεια, τις μετακινήσεις τους προς τα νότια της χερσονήσου. Εξίσου ενδιαφέρον και κατατοπιστικό είναι το λήμμα για τους Χετταίους, το οποίο συνοψίζει σε δώδεκα σελίδες, με πολλή ενάργεια, τόμους βιβλιογραφίας γι' αυτόν τον σπουδαίο λαό. Ανάλογα ισχύουν για τα λήμματα που αναφέρονται στους Σκύθες, τους Θράκες, τους Φρύγες, τους Λούβιους, τους Λυδούς και άλλα περι-ελλαδικά φύλα. Όσο για τους λιγότερο γνωστούς ή και άγνωστους λαούς, τους Αζάνες, φερ' ειπείν, τους Εορδούς, τους Ροξολάνους ή τους Τυμφαίους, αν δεν παύουν να είναι μυστηριώδεις, γίνονται τουλάχιστον λιγότερο σκιώδεις. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ     Κλείνοντας αυτό το λεξικό - που, πρέπει να πούμε, μπορεί να διαβαστεί σαν ένα ενιαίο σύγγραμμα πρωτοϊστορίας ή εθνολογίας - καταλαβαίνει κανείς καλύτερα, μεταξύ άλλων, ότι εκείνο που κάνει τόσο θαυμαστό τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό δεν είναι η... εξωγήινη, αλλά ίσα ίσα η πολύ γήινη προέλευσή του, η ανάδυσή του ανάμεσα σε πολιτισμούς μερικοί από τους οποίους ήταν τότε πιο προηγμένοι (και από τους οποίους διδάχτηκε), η εκλέπτυνσή του από έναν λαό που οι πρόγονοί του δεν διέφεραν πολύ από δεκάδες γειτονικά τους «βαρβαρικά» φύλα. Ο ελληνικός πολιτισμός δεν ήταν ουρανοκατέβατος, ούτε κυριολεκτικά ούτε μεταφορικά, αλλά διαπλάστηκε σταδιακά σ' έναν χώρο όπου τα πεπρωμένα των πιο διαφορετικών λαών συναντούνταν και αλληλοεπηρεάζονταν με δραματικό και συχνά απρόβλεπτο τρόπο.     Αξίζει έπαινος στην εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση του λεξικού και στην άψογη τυπογραφική επιμέλειά του.

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ

Κάντε αριστερό κλικ στην εικόνα για ανάγνωση

Ένα πολύτιμο και απαραίτητο Λεξικό

 Το πρόσφατο βιβλίο του Εδεσσαίου συγγραφέα Δημήτρη Ευαγγελίδη σημειώνει εκπληκτική εκδοτική επιτυχία και αποσπά επαινετικά σχόλια κορυφαίων βιβλιοκριτικών.

Γράφει ο Μάκης Κωνσταντινίδης

     Οι συγγραφείς από τον Νομό Πέλλας δεν είναι και πάρα πολλοί. Αυτοί μάλιστα που κατάφεραν να ξεπεράσουν τα όρια της πόλης τους και του Νομού είναι ακόμη λιγότεροι. Ελάχιστοι όμως πέτυχαν την πανελλήνια προβολή τους και μάλιστα με τόσα κολακευτικά σχόλια. Αναφέρομαι βέβαια στο πρόσφατο βιβλίο του Δημήτρη Ευαγγελίδη «Λεξικό των Αρχαίων Ελληνικών και περι-ελλαδικών φύλων» για το οποίο, ο εκ των κορυφαίων Ελλήνων βιβλιοκριτικών Δημοσθένης Κούρτοβικ, αφιέρωσε ένα ολόκληρο «σαλόνι» (όπως αποκαλείται στην δημοσιογραφική γλώσσα) στο ένθετο των «ΝΕΩΝ», κάτι που πέτυχαν πολύ λίγα βιβλία μέχρι τώρα.

     Ο Δημήτρης Ευαγγελίδης, γέννημα-θρέμμα Εδεσσαίος, είναι γνωστός κυρίως ως Ιχθυολόγος, μια επαγγελματική ιδιότητα με την οποία έχει διαπρέψει στον χώρο κυρίως των Θαλασσινών Ιχθυοκαλλιεργειών και είναι ο «νονός» του ΝΗΡΕΑ, μιας από τις μεγαλύτερες Εταιρείες του κλάδου, που δραστηριοποιείται ήδη και στον Νομό μας  στον χώρο της κονσερβοποιΐας. Πρόεδρος των Ελλήνων Ιχθυολόγων και από τα κορυφαία ονόματα του χώρου, μας είχε δώσει τελευταία ένα δείγμα γραφής με το εξαιρετικό βιβλίο του για τον Υγροβιότοπο Άγρα-Βρυττών-Νησιού με τον ευρηματικό τίτλο «Η λίμνη των κύκνων».

    Δεν φανταζόμασταν όμως, ότι η συγγραφική του ικανότητα επεκτεινόταν και σε άλλους χώρους, πέρα από το επιστημονικό του αντικείμενο. Έτσι, υπήρξε μια μεγάλη έκπληξη για όλους μας, η παρουσίαση του βιβλίου στο «Βιβλιοδρόμιο» των ΝΕΩΝ όπως προαναφέραμε και μάλιστα με τέτοια επαινετικά σχόλια από ένα βιβλιοκριτικό που φημίζεται για την αντικειμενικότητά του, αλλά και για την αυστηρότητά του, όπως ο Δημοσθένης Κούρτοβικ.

    Παραθέτουμε στην συνέχεια εκτεταμένα αποσπάσματα από το κείμενο αυτής της βιβλιοκριτικής για να βγάλουν οι αναγνώστες μας μόνοι τους τα συμπεράσματά τους.

    Αξίζει να προσθέσουμε ότι το «Λεξικό» σημείωσε μια εκπληκτική εκδοτική επιτυχία και η α΄ έκδοση κοντεύει να εξαντληθεί, μέσα σε οκτώ μήνες κυκλοφορίας. Η β΄ έκδοση, όπως μας δήλωσε ο συγγραφέας, αναμένεται στις αρχές του νέου χρόνου.

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ:

ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΙΚΩΝ

ΚΑΙ ΠΕΡΙ-ΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΦΥΛΩΝ

Συγγραφέας: Δημήτριος Ε. Ευαγγελίδης

Σελίδες: 288

    Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον Εκδοτικό οίκο «ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ» ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον έργο με θέμα τα αρχαιοελληνικά φύλα και τους γειτονικούς λαούς του Ελλαδικού χώρου.

    Πρόκειται για το «ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙ-ΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΦΥΛΩΝ» του Δ. Ε. Ευαγγελίδη.

    Στα 125 λήμματα του Λεξικού έχουν συγκεντρωθεί ένα πλήθος στοιχείων και πληροφοριών που υπάρχουν στις μυθολογικές παραδόσεις και στους αρχαίους συγγραφείς, από την προϊστορία και την πρωτοϊστορία των ελληνικών φύλων και των γειτονικών λαών, όπως τα ερμηνεύει η σύγχρονη αρχαιολογική, γλωσσολογική, ιστορική, εθνολογική, πολιτισμική και ανθρωπολογική έρευνα.

    Πρόκειται για ένα μοναδικό έργο που συνδυάζει εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες για τον μέσο αναγνώστη και εξειδικευμένα στοιχεία και παραπομπές για τον ειδικό ερευνητή. Εκτός από κάποια παλαιότερα έργα ξεπερασμένα ήδη από δεκαετίες, δεν υπάρχει κάτι ανάλογο και σύγχρονο στην ελληνική βιβλιογραφία.

   Ένα από τα σημαντικότερα, τέλος, προσόντα  αυτού του Λεξικού είναι και η βοήθεια που προσφέρει στους αναγνώστες του να ξεκαθαρίσουν ορισμένα γεγονότα και καταστάσεις που έχουν συσκοτισθεί από τα διάφορα παρα-ιστορικά

«έργα»  που κυκλοφορούν πρόσφατα με αυξανόμενους ρυθμούς.

    Όπως τονίζει και ο   Κωνσταντίνος Π. Χρήστου, Επίκουρος καθηγητής Α.Π.Θ. στα «Προλεγόμενα» του Λεξικού:

«…Από την «Εισαγωγή» του συγγραφέως διαφαίνεται και ένας δευτερεύων στόχος που πιθανώς απετέλεσε και το κίνητρο για την ενασχόληση με το θέμα: το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την προϊστορία και την ιστορία της αρχαίας Ελλάδος δημιούργησε ένα εκδοτικό ρεύμα που κινήθηκε στον χώρο της παραϊστορίας και εκφράσθηκε με την διατύπωση απίθανων και εξωφρενικών θεωριών. Απέναντι στο ρεύμα αυτό ο σ. προσφέρει ως ανάχωμα το καταστάλαγμα της επιστημονικής έρευνας για την ιστορία των ελληνικών φύλων. Ενώ η παραπάνω παραφιλολογία επιχειρεί ουσιαστικώς να εγκαταλείψει τον χώρο της ιστορίας για να κινηθεί στον χώρο της μεταφυσικής, με τραγικά πάντως αποτελέσματα, το παρόν έργο αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο: η λάμψη του αρχαιοελληνικού παρελθόντος και η βαρύνουσα σημασία του για την αυτοσυνειδησία του σύγχρονου Ελληνισμού δεν μπορεί παρά να βασίζεται στην ιστορική αλήθεια…»

           

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ

Ερμού 61 – Θεσσαλονίκη

Τηλ. 2310-282782

................................................................

                                   Εφημ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Νομού Πέλλας

                                                                        20 – 11 - 2002

Εφημ. ΑΛΗΘΕΙΑ Χίου 29-11-2002

Κάντε αριστερό κλικ στην εικόνα για ανάγνωση