Ιστορικός Αναθεωρητισμός και Ιστορικός ΑρνητισμόςΔημήτρης Ε. Ευαγγελίδης
Με την σειρά κειμένων που παρουσιάστηκαν σε προηγούμενες αναρτήσεις σχετικά με τον σημειολογικά επιβαρυμένο και εξ ίσου αμφιλεγόμενο όρο «Ιστορικός Αναθεωρητισμός» (ΙΑ), πιστεύω ότι είναι καταφανής η σύγχυση που δημιουργείται με την επιπόλαια και ευκαιριακή χρήση του. Θα μπορούσε μάλιστα να ισχυριστεί κάποιος, μετά την ανάγνωση των εν λόγω κειμένων, ότι πρόκειται για έναν ανυπόληπτο πλέον όρο-λάστιχο, που χρησιμοποιείται ανάλογα με τις ανάγκες της στιγμής για να καλύψει θεωρητικώς ιδεολογικές, πολιτικές και ιστορικές επιδιώξεις και στοχεύσεις, πλήρως διϊστάμενες και αλληλοαναιρούμενες στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
Έτσι, την καταδίκη του ΙΑ απαιτεί η αρθρογράφος της πρώτης ανάρτησης «…επειδή όλοι οι ‘νορμάλ’ άνθρωποι θεωρούν αυτονόητο ότι η ιστορία δεν πρέπει να παραχαράσσεται…» Ιστορικός αναθεωρητισμός (1).
Αναφέρει μάλιστα ότι «…Στην εικοσαετία ’60 – 70, που σηματοδοτείται από το ‘τέλος των ιδεολογιών’, αριστεροί διανοούμενοι στράφηκαν στην ιστορία, η οποία στη μαρξιστική θεωρία δεν είναι παρά ένα ιδεολογικό φαινόμενο. Ο αριστερός αυτός χαρακτήρας της αναθεώρησης συνεπάγεται ότι η επιβεβλημένη αποδόμηση του περιεχομένου της σαν ιδεολογικής αφήγησης συνεπάγεται αφαίρεση κάθε στοιχείου σημαντικό πολιτισμού, δηλαδή ‘πολιτιστικού εποικοδομήματος’…», παραλείποντας να τονίσει ότι οι πρώτες συστηματικές και «επιστημονικά» μεθοδευμένες πρακτικές ΙΑ υλοποιήθηκαν (πολύ πριν από την "εικοσαετία '60-70") στο Σοβιετικό καθεστώς με τις πολτοποιήσεις και επανεκτυπώσεις βιβλίων και εντύπων, με απαλοιφή προσώπων από φωτογραφίες κλπ, ένα σκηνικό που ενέπνευσε τον Τζώρτζ Όργουελ την συγγραφή του ανυπέρβλητου και εξ ίσου εφιαλτικού μυθιστορήματος «1984».
Την ίδια σύγχυση προκαλεί και η ανάγνωση του κειμένου του κ. Μαλιγκούδη στην δεύτερη ανάρτησή μας για το θέμα Ιστορικός αναθεωρητισμός (2).
Ο συγγραφέας, ενώ δίνει έναν σωστό ορισμό για την έννοια γενικώς του Αναθεωρητισμού ως «…μια, αρνητική συνήθως, κατηγορία, η οποία σημαίνει την προσπάθεια μιας ομάδας ατόμων να παρεκκλίνει από βασικές και κοινά παραδεκτές αρχές, επανεξετάζοντας τα δεδομένα κάτω από ένα δικό της, καινοφανές, πρίσμα…», στην συνέχεια, αναφερόμενος στον “ακαδημαϊκό” αναθεωρητισμό της Ιστορίας, συσκοτίζει και περιπλέκει έννοιες και όρους με την ανάμειξη του Ολοκαυτώματος, του αφροκεντρισμού κ.λπ. που είναι περιπτώσεις οι οποίες δεν μπορούν να ενταχθούν στην πρωτογενή έννοια του ΙΑ.
Το αποκορύφωμα όμως της σύγχυσης, αλλά και η αποθέωση της νεο-μαρξιστικής ψευδο-αριστερής πολιτικής / ιδεολογικής σκοπιμότητας προκύπτει από την ανάγνωση των δύο επομένων αναρτήσεων, του άρθρου δημοσιογράφου της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ, ο οποίος επίσης αναμιγνύει το Ολοκαύτωμα, το Συμβούλιο της Ευρώπης (που εξίσωσε το Σοβιετικό καθεστώς με τα φασιστικά/ναζιστικά καθεστώτα του Μεσοπολέμου), την Τουρκία, την Ιαπωνία κ.λπ. Ιστορικός αναθεωρητισμός (3) και του κειμένου με τις θέσεις της ΚΟΕ (Κομμουνιστική Οργάνωση Ελλάδας), από τις οποίες προφανώς εμπνεύστηκε ο προαναφερθείς δημοσιογράφος [Ιστορικός αναθεωρητισμός (4)].
Η επόμενη ανάρτηση περιείχε ένα άρθρο του κ. Γ. Βοσκόπουλου, επίκουρου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, δημοσιευμένο στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στις 22 Φεβρουαρίου 2009, το οποίο είχα σχολιάσει ως «…ένα σύνηθες ακαδημαϊκό κείμενο με γενικόλογη επιχειρηματολογία, αναμάσημα γνωστών "πολιτικά ορθών" τοποθετήσεων και την αποδεδειγμένα αναποτελεσματική επωδό περί της "κακής" πολιτικής των Σκοπίων…» και «…χαρακτηριστικό δείγμα μιας γενικότερης φιλοσοφίας, που μας έχει οδηγήσει σε έναν ενδοτικό "καθωσπρεπεισμό" με αποτέλεσμα την αποθράσυνση της ηγετικής ομάδας του σκοπιανού προτεκτοράτου, αλλά και των πατρώνων του…». [Ιστορικός αναθεωρητισμός (5)].
Προς την σωστή κατεύθυνση κινείται το άρθρο του συγγραφέα Σπύρου Κουτρούλη που επικρίνει την προσπάθεια επανερμηνείας της νεώτερης ελληνικής ιστορίας για τις ανάγκες της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και του νέο-οθωμανισμού, αλλά και τους οργανικούς διανοούμενους και καθεστωτικούς δημοσιογράφους δήθεν δεξιάς ή αριστερής απόχρωσης. Δυστυχώς υποκύπτει και αυτός στην αμφισημία της έννοιας, ακούσια βέβαια, λόγω της συνηθισμένης, αλλά αποδεδειγμένα λανθασμένης ταύτισής της με παρόμοιο όρο. [Ιστορικός αναθεωρητισμός (6)]
Τέλος, στην τελευταία ανάρτηση με την οποία ολοκληρώθηκε ο κύκλος των ξένων άρθρων και κειμένων με θέμα τον αποκαλούμενο «Ιστορικό Αναθεωρητισμό», επιλέχθηκε ένα αναλυτικό και λεπτομερές κείμενο γραμμένο από τον κ. Ηλία Ηλιόπουλο, Ιστορικό -Διδάκτορα (Dr. Phil.) του Πανεπιστημίου Μονάχου που είχε δημοσιευθεί στο «Αντίβαρο» τον Απρίλιο του 2007. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο, μέσα από το οποίο αναπτύσσεται τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία με στόχο να αποκαλυφθούν οι μεθοδεύσεις των εμπνευστών της Νέας Τάξης και της κατευθυνόμενης Παγκοσμιοποίησης, αλλά και τις ιδεολογικές επενδύσεις με τις οποίες καλύπτονται οι στόχοι και οι επιδιώξεις τους.
[Ιστορικός αναθεωρητισμός (7)]
Όπως είχα προαναγγείλει μετά το τέλος των ξένων δημοσιεύσεων θα ακολουθούσε η δική μου τοποθέτηση στο ζήτημα. Η προσωπική μου λοιπόν θέση είναι ότι όλη αυτή η σύγχυση δεν οφείλεται απλώς σε έναν όρο-λάστιχο, όπως τον χαρακτήρισα παραπάνω, που χρησιμοποιείται ανάλογα με τις ανάγκες της στιγμής για να καλύψει θεωρητικώς ιδεολογικές, πολιτικές και ιστορικές επιδιώξεις και στοχεύσεις, πλήρως διϊστάμενες και αλληλοαναιρούμενες στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Αντιθέτως υποστηρίζω ότι οφείλεται στην κακή χρήση μιας έννοιας, η οποία είναι προϊόν της συγχώνευσης δυο διαφορετικών, συχνά αλληλοκαλυπτόμενων όρων και εννοιών, σε αυτό που συνήθως αποκαλείται «Ιστορικός Αναθεωρητισμός». Πρόκειται για τις έννοιες του λεγόμενου «Νόμιμου Ιστορικού Αναθεωρητισμού» (Legitimate Historical Revisionism) και του «Ιστορικού Αρνητισμού» (Historical Denial και ειδικότερα για το ζήτημα του Ολοκαυτώματος, Negationism).
Ο πρώτος όρος αναφέρεται στην διαδικασία της λεπτομερειακής εξέτασης/διΰλισης (refinement) της υπάρχουσας ιστορικής γνώσης γύρω από ένα ιστορικό γεγονός, χωρίς όμως να αμφισβητείται το ίδιο το γεγονός. Στην διάρκεια αυτής της διαδικασίας πιθανότατα θα προκύψουν νέα συμπεράσματα με την εξέταση πλέον πρόσφατων ερευνητικών δεδομένων, εμπειρικών γνώσεων ή με την επανεξέταση των υπαρχόντων στοιχείων, ακόμα και με την εκ νέου παρουσίασή τους κάτω από το πρίσμα νέων επιστημονικών αντιλήψεων.
Έτσι, ο «Νόμιμος Ιστορικός Αναθεωρητισμός» αναγνωρίζει την ύπαρξη ενός «καθορισμένου σώματος αναμφισβήτητων/αδιάψευστων στοιχείων» ή μιας «σύγκλισης δεδομένων», τα οποία υποδεικνύουν ότι ένα γεγονός συνέβη πραγματικά.
Αντίθετα, ο λεγόμενος «Ιστορικός Αρνητισμός», απορρίπτει ολόκληρο το οικοδόμημα των υπαρχόντων δεδομένων/στοιχείων ενός ιστορικού γεγονότος.
Βεβαίως, πέρα από την καθαρή επιστήμη και ειδικά στο συγκεκριμένο ευαίσθητο πεδίο υπεισέρχονται πολιτικές σκοπιμότητες, κρατικά συμφέροντα, οικονομικές διαπλοκές και ακαδημαϊκοί αρριβισμοί, που συσκοτίζουν συχνά το θέμα με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση, όχι μόνον στον μέσο πολίτη, αλλά και σε υποτιθέμενους ειδικούς.
Είναι λοιπόν μεθοδολογικό και επιστημολογικό λάθος να κατηγορούμε τον σκοπιανό «Μακεδονισμό» ως προσπάθεια «Ιστορικού Αναθεωρητισμού». Υπήρξε μήπως κάποια διαδικασία εξέτασης/διΰλισης (refinement) της υπάρχουσας ιστορικής γνώσης γύρω από ένα ιστορικό/εθνολογικό γεγονός της αρχαίας Ιστορίας της Μακεδονίας; Υπήρξαν νέα συμπεράσματα με την εξέταση πλέον πρόσφατων ερευνητικών δεδομένων, εμπειρικών γνώσεων ή με την επανεξέταση των υπαρχόντων στοιχείων, ακόμα και με την εκ νέου παρουσίασή τους κάτω από το πρίσμα νέων επιστημονικών αντιλήψεων; Αποδείχθηκε ότι είναι οι γνήσιοι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων; Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά, καθώς και σε δεκάδες ακόμα, τα οποία προκύπτουν από τις παλαβομάρες που «πλασάρονται» διεθνώς από τα σκοπιανά «Πανεπιστήμια», «Ινστιτούτα», «Ερευνητικά ιδρύματα» κ.λπ., κ.λπ. είναι ένα σαφές και κατηγορηματικό ΟΧΙ!
Έχουμε λοιπόν στι θέμα αυτό μια καθαρή περίπτωση «Ιστορικού Αρνητισμού», δεδομένου ότι απορρίπτεται ολόκληρο το οικοδόμημα των υπαρχόντων δεδομένων/στοιχείων που αποδέχεται η διεθνής επιστημονική κοινότητα σε σχέση με αυτό που υποστηρίζουν οι αποδεχόμενοι την ψευδο-ιστορία των Σκοπίων.
Η περίπτωση εξομοίωσης Σταλινισμού-Φασισμού ανήκει στην ίδια κατηγορία του «Ιστορικού Αρνητισμού»; Ασφαλώς όχι. Εδώ έχουμε την περίπτωση του λεγόμενου «Νόμιμου Ιστορικού Αναθεωρητισμού», με την έννοια ότι πράγματι υπήρξαν νέα συμπεράσματα με την εξέταση πλέον πρόσφατων ερευνητικών δεδομένων, εμπειρικών γνώσεων ή με την επανεξέταση των υπαρχόντων στοιχείων, ακόμα και με την εκ νέου παρουσίασή τους κάτω από το πρίσμα νέων επιστημονικών αντιλήψεων, ιδίως μετά την κατάρρευση του Σοβιετικού καθεστώτος. Μυστικά Αρχεία ήρθαν στο φως, καλά κρυμμένα γεγονότα αποκαλύφθηκαν και το σπουδαιότερο, δεν υπήρχε πλέον ο προπαγανδιστικός μηχανισμός και η σοβιετική πολιτικο-στρατιωτική ισχύς να πιέζει και να συγκαλύπτει. Εξ άλλου για τα εγκλήματα του Στάλιν είχαν μιλήσει πρώτοι απ’ όλους σημαντικότατοι κρατικοί παράγοντες της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης με την περιβόητη έκθεση του Ν. Χρουτσώφ στο 20ο συνέδριο του ’56 για τα σταλινικά εγκλήματα, για να μη αναφέρουμε τις τροτσκιστικές κατηγορίες, που πολύ νωρίς είχαν «κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου».
Θεωρώ λοιπόν πολύ σημαντικό την απεμπλοκή της πολιτικής από την ιστορική έρευνα και την επιχειρούμενη συχνά χειραγώγησή της.
Όσο για το θέμα του Ολοκαυτώματος πιστεύω ότι είναι απαράδεκτες οι μεθοδεύσεις φίμωσης επιστημόνων και απαγόρευσης της έρευνας για το θέμα, ποινικοποιώντας (!) μάλιστα οποιαδήποτε απόπειρα διατύπωσης διαφορετικών απόψεων για ορισμένα ζητήματα και πλευρές αυτού του γεγονότος, συκοφαντώντας ’τες ως προσπάθειες «Ιστορικού Αρνητισμού» ή ακόμα χειρότερα «κολλώντας» την λανθασμένη μεν (σύμφωνα με τις παραπάνω διευκρινίσεις), αλλά εύκολη και βολική προπαγανδιστικά πινακίδα του «Ιστορικού Αναθεωρητισμού».
Φτάνουμε έτσι στο άλλο άκρο, να χρησιμοποιείται ο όρος λανθασμένα για πολιτικούς λόγους και μάλιστα να συγχέονται σκόπιμα οι δύο όροι, αποδίδοντας στον «Ιστορικό Αναθεωρητισμό» αρνητικές διαστάσεις και χαρακτηρισμούς που ανήκουν στον «Ιστορικό Αρνητισμό». Η κριτική άραγε εναντίον του, σε χιτλερικά πρότυπα δομημένου, αμερικανικού προτεκτοράτου στην Μέση Ανατολή συσχετίζεται με προσπάθεια αναθεώρησης του Ολοκαυτώματος; Η ψυχρή επιστημονική λογική απαντά κατηγορηματικά: Ασφαλώς όχι! Και όμως! Εκεί έχουμε φτάσει. Στα κείμενα που αναρτήσαμε μπορεί εύκολα ο καθένας να διαπιστώσει την απίστευτη σύγχυση στην χρήση μεταξύ δύο τελείως διαφορετικών όρων, που «τσουβαλιάζονται» χωρίς δεύτερη σκέψη είτε από απλή ημιμάθεια είτε από πολιτική κουτοπονηριά.
Καταλήγω λοιπόν στα εξής συμπεράσματα:
1. Ο «Νόμιμος Ιστορικός Αναθεωρητισμός» (Legitimate Historical Revisionism) είναι αποδεκτός και χρήσιμος ως επιστημονικό εργαλείο και μέθοδος της ιστορικής έρευνας.
2. Ο «Ιστορικός Ψευδο-αναθεωρητισμός» αποτελεί την σκόπιμη προσπάθεια διαστρέβλωσης και συκοφάντησης του προηγούμενου και ως εκ τούτου είναι απαράδεκτος από κάθε άποψη, ηθική, επιστημονική, μεθοδολογική.
3. Ο «Ιστορικός Αρνητισμός» (Historical Denial) απορρίπτεται πλήρως όχι μόνον διότι ταυτίζεται συχνά με τις «Μη-συμβατικές Θεωρίες» (Αφροκεντρισμός, «Μακεδονισμός» κ.λπ.), αλλά διότι αντίκειται στις στοιχειώδεις επιστημονικές παραδοχές και δεδομένα.
4. Για την ειδική περίπτωση της άρνησης του Ολοκαυτώματος (Negationism) νομίζω ότι είναι ένα θέμα που απαιτεί μια πολύ μεγάλη συζήτηση και γι’ αυτό το ανέφερα ακροθιγώς.
Για το όλο ζήτημα θα με ενδιέφεραν τεκμηριωμένες παρατηρήσεις ή αντιρρήσεις των αναγνωστών της ιστοσελίδας στις τοποθετήσεις μου. Πιστεύω ότι θα μπορούσε να γίνει ένας πολύ ενδιαφέρων διάλογος με στόχο να ξεκαθαρίσουν επιτέλους κάποια πράγματα.
Δ.Ε.Ε.
Νομίζω ότι η έννοια του «Ιστορικού Αναθεωρητισμού» στην Ελλάδα είναι στην ίδια κατεύθυνση αθέμιτης στρέβλωσης όπως οι πολιτικές έννοιες «εθνικισμός και «έθνος». Αν, ιδεωδώς, στόχος της συγγραφής της ιστορίας είναι ο ορισμός και η καταγραφή, μια για πάντα, της αλήθειας σχετικά με το παρελθόν, στην πραγματικότητα, στην καλύτερη περίπτωση δεν πρόκειται για τίποτε άλλο παρά για ένα έργο εν εξελίξει. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι σημαντικά στοιχεία συχνά δεν είναι διαθέσιμα στους ιστορικούς για μεγάλες χρονικές περιόδους και η περιοδική ανάδυση νέων στοιχείων κάνει αναγκαία την ενημέρωση και τη διόρθωση παλαιότερων κειμένων και ερμηνειών. Επίσης, ανεξαρτήτως του πόσο ακριβοδίκαιος και αμερόληπτος είναι στην ερευνά του, ο ιστορικός είναι αιχμάλωτος της εποχής του και της διανοητικής ατμόσφαιρας που επικρατεί. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν σχεδόν τόσες ιστορίες για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, όσοι και οι ιστορικοί που έχουν γράψει γι' αυτό. Τέλος, υπάρχουν και αυτοί για τους οποίους το γράψιμο ή το ξαναγράψιμο της ιστορίας είναι μια άσκηση προώθησης των πολιτιστικών ή πολιτικών τους αξιών. Αυτή η προσέγγιση, που ο διακεκριμένος Αμερικανός ιστορικός Άρθούρ Σλέσινγκερ χαρακτήρισε κάποτε ως «η ιστορία ως θεραπεία», είναι ιδιαίτερα συνηθισμένη στις μελέτες αμφιλεγόμενων θεμάτων, με κύριο παράδειγμα τον ελληνικό Εμφύλιο. Ένα τέτοιο είδος γραφής θυμίζει το πολυχρησιμοποιημένο ευφυολόγημα του Τσώρτσιλ , το οποίο κάποιοι λιγότερο δόκιμοι ιστορικοί φαίνεται πως παίρνουν κατά γράμμα: «Η ιστορία θα είναι καλή μαζί μου, γιατί σκοπεύω να τη γράψω εγώ».
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα συμπεράσματα σας πραγματικά επανατοποθετούν κάποιες έννοιες που είχα στρεβλά πάρει λόγω της ημιμάθειας μου και αφορά τον «Μακεδονισμό» ή «Σλαβομακεδονισμό» όπως τον ονομάζω και τον είχα κατατάξει λανθασμένα στον «Ιστορικό Αναθεωρητισμό» ή «Ιστορικό Ψευδό-αναθεωρητισμό». Μάλλον ήμουν επιεικής σε αυτό και στους φορείς τους. Ο «Ιστορικός Αρνητισμός» της γείτονος δυστυχώς έχει πάρει πλέον εκρηκτικές διαστάσεις σε όλα τα πολιτικά και κοινωνικά επίπεδα.
Επίσης θα ήθελα να αναφερθώ και στην μελέτη του «εμφυλίου πολέμου» διότι όπως είναι γνωστό την τελευταία δεκαετία διεξάγεται ένας σφοδρός ακαδημαϊκός πόλεμος μεταξύ των πανεπιστημιακών. Είναι η νέα γενιά ιστορικών όπου απαλλαγμένη από τα πολιτικά πάθη πλέον αναθεωρούν την μεταπολιτευτική αριστερή πλευρά ιστοριογραφίας (η οποία αναθεώρησε την δεξιά) η οποία είναι και η πιο διαδεδομένη στην χώρα μας. Και φέρνω σαν παράδειγμα το βιβλίο του Γουντχάουζ «το μήλο της Έριδος» όπου παρόλο που γράφτηκε το 1948 μεταφράστηκε μόλις το 1976. Και ο λόγος είναι ότι η δεξιά ιστοριογραφία δεν θα ανεχόταν ποτέ αυτά που έγραψε ο Άγγλος ιστορικός και αφορούν την έντονη κριτική του στις δεξιές επιλογές και πολλές φορές ακραίες επεμβάσεις της (λευκή τρομοκρατία). Αντίθετα η αριστερή μεταπολιτευτική ιστοριογραφία δεν έκανε τον κόπο να μεταφράσει το βιβλίο του Γουντχάουζ «The Struggle for Greece» που αφορά τον εμφύλιο πόλεμο και γράφτηκε το 1977 και φυσικά τοποθετεί για πρώτη φορά τον εμφύλιο πόλεμο στις πραγματικές του διαστάσεις (λευκή, μαύρη και κόκκινη τρομοκρατία αλλά και τις πραγματικές επιδιώξεις του ΚΚΕ).
Θα ήθελα λοιπόν την γνώμη σας σε αυτό.
Αγαπητέ Ακρίτα,
ΑπάντησηΔιαγραφήΈγραφα πάνω από μισή ώρα απάντηση στο σχόλιό σου, αλλά δυστυχώς χάθηκε και δεν γνωρίζω πώς. Αναγκαστικά το ξαναγράφω με ότι θυμάμαι.
Πρώτα-πρώτα θεωρώ ότι η αυτοκριτική σου περί ημιμάθειας είναι υπερβολική. Εξ άλλου ημιμαθής αποκαλείται κάποιος που ενώ γνωρίζει ελάχιστα για ένα θέμα, εν τούτοις παρεμβαίνει δογματικά, καταγγέλλει, διατυπώνει απόψεις (συνήθως λανθασμένες) για τις οποίες δεν δέχεται αμφισβήτηση, ασκεί κριτική (συνήθως ανόητη) και γενικότερα συμπεριφέρεται με την γνωστή θρασύτητα του ξερόλα. Επομένως είναι περισσότερο θέμα συμπεριφοράς παρά ποσότητας γνώσεων. Πέρα από αυτό, όλοι μας, πιστεύω, όσο καλά και να κατέχουμε ένα θέμα είναι αδύνατον να γνωρίζουμε τα πάντα. Όλο και κάποια λεπτομέρεια θα μας διαφεύγει, όλο και κάποιο σημείο δεν θα έχουμε προσέξει και το αγνοούμε. Εδώ καθηγητάδες και ακαδημαϊκοί και «διανοούμενοι» και δεν ξέρω τι άλλο, μας έχουν βομβαρδίσει με κοτσάνες πρώτου μεγέθους σε ζητήματα του αντικειμένου τους, τι να πούμε λοιπόν γι’ αυτούς.
Έρχομαι τώρα στην «ταμπακέρα». Ναι, συμφωνώ μαζί σου ότι η ιστοριογραφία είναι μια διαδικασία «εν εξελίξει». Θα πρέπει να διευκρινίσουμε όμως ποια είναι τα σταθερά σημεία και ποια τα μεταβαλλόμενα. Ποιος ο «σκληρός πυρήνας» της Ιστορίας και ποιο το «περιτύλιγμα». Πιστεύω λοιπόν ότι η καθαυτό Ιστορία είναι η αντικειμενική καταγραφή των γεγονότων, όσο περισσότερο πιστά μπορούν να αποτυπωθούν αυτά. Από εκεί και πέρα αρχίζει ο σχολιασμός των γεγονότων, η κριτική των πρωταγωνιστών, οι κοινωνικές, οικονομικές, δημογραφικές κ.λπ. επιπτώσεις τους και όλα τα σχετικά. Αλλιώς θα πέσουμε στην παγίδα των «μεταμοντέρνων ιστορικών», οι οποίοι επιχειρούν να ξαναγράψουν την ιστορία με την επίκληση μη σοβαρών επιχειρημάτων, όπως π.χ. περί «εθνοκεντρικής» σκοπιάς των μέχρι τώρα Ιστορικών, περί «επαναξιολόγησης» της Ιστορίας κ.ο.κ. και απόψεων όπως αυτής που αναφέρεις, ότι δηλ. «υπάρχουν σχεδόν τόσες ιστορίες για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, όσοι και οι ιστορικοί που έχουν γράψει γι' αυτό». Είναι έτσι; Προφανώς όχι! Επιχειρήματα του τύπου «σημαντικά στοιχεία συχνά δεν είναι διαθέσιμα στους ιστορικούς για μεγάλες χρονικές περιόδους και η περιοδική ανάδυση νέων στοιχείων κάνει αναγκαία την ενημέρωση και τη διόρθωση παλαιότερων κειμένων και ερμηνειών. Επίσης, ανεξαρτήτως του πόσο ακριβοδίκαιος και αμερόληπτος είναι στην ερευνά του, ο ιστορικός είναι αιχμάλωτος της εποχής του και της διανοητικής ατμόσφαιρας που επικρατεί» αναφέρονται στο «περιτύλιγμα». Τα ιστορικά γεγονότα, ο «σκληρός πυρήνας» που προανέφερα παραμένει αναλλοίωτος.
(Συνέχεια)
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ μάχη στον Μαραθώνα έγινε το 492 π.Χ. μεταξύ Ελλήνων και Περσών και νίκησαν οι Έλληνες. Αυτά δεν αλλάζουν, όσο και να θέλει κάποιος. Στο Βατερλώ έχασε ο Ναπολέων Βοναπάρτης και νίκησαν οι αντίπαλοί του. Αλλάζει αυτό με την προσκόμιση νέων «σημαντικών στοιχείων που συχνά δεν είναι διαθέσιμα στους ιστορικούς για μεγάλες χρονικές περιόδους κ.λπ., κ.λπ.»; Πιθανόν να αλλάξουν κάποιες απόψεις μας αν π.χ. ανακαλυφθεί κάποιο αρχαίο κείμενο και πληροφορηθούμε ότι υπήρχε και κάποιος άλλος στρατηγός εκτός από τον Μιλτιάδη, ο οποίος ήταν ο ουσιαστικός αρχιτέκτονας της νίκης. Μήπως οι Γάλλοι ιστορικοί ωθούμενοι από πνεύμα ακραίου εθνοκεντρισμού θα ισχυριστούν ότι στο Βατερλώ νίκησε ο Μ. Ναπολέων; Αστεία πράγματα που μόνον διεστραμμένοι «μεταμοντέρνοι» εγκέφαλοι θα μπορούσαν να ισχυριστούν.
Όπως είχε δηλώσει σε μια σημαντική συνέντευξή της η Μ. Λέφκοβιτς στα ΝΕΑ το 2001 «Οι διαφορετικές (ιστορικές) αλήθειες είναι πιθανές μόνο αν η αλήθεια γίνεται αντιληπτή ως “γνώμη”».
Γνώμες και απόψεις έχει ο καθένας. Αλλοίμονο αν αυτές είναι Η Ιστορία. Εάν δεχθούμε τέτοιες λογικές, τότε πολύ σωστά οι Σκοπιανοί ισχυρίζονται αυτά που ισχυρίζονται, το ίδιο και οι Αφροκεντριστές και προφανώς και όσοι πιστεύουν στην «Μη-συμβατική Ιστορία». Όσο για την επίκληση του Zeitgeist, του «πνεύματος της εποχής» και επιχειρημάτων του τύπου «…ο ιστορικός είναι αιχμάλωτος της εποχής του και της διανοητικής ατμόσφαιρας που επικρατεί…», αυτό είναι πολύ συζητήσιμο. Βεβαίως και ισχύει σε πολλές περιπτώσεις το ότι «οι νικητές γράφουν την Ιστορία». Αυτό όμως και πάλι αφορά το «περιτύλιγμα». Αμφισβητεί κάποιος για το ποιος νίκησε και ποιος έχασε στον Β΄ Π.Π.; Από την άλλη μεριά σίγουρα αν είχαν νικήσει οι Γερμανοί θα «ξέραμε» όλοι για τον εγκληματία Τσώρτσιλ, για τα εγκλήματα των Αγγλοαμερικάνων με τον Βομβαρδισμό της Δρέσδης, την βόμβα στην Χιροσίμα, τον δολοφόνο Ρούσβελτ κ.λπ. Για τα εγκλήματα του Στάλιν θα μιλούσαμε ούτως ή άλλως, όποιος και να νικούσε, για να κάνω και λίγο χιούμορ. Και πάλι, παρά την ανωτέρω ρήση, στην Ελλάδα τα βιβλία που γράφτηκαν για την δεκαετία του 1940 απηχούν κυρίως τις απόψεις των ηττημένων στην συντριπτική τους πλειονότητα.
Ας έρθουμε και πάλι στην διαφορά ιστορικής καταγραφής και ιστορικών αναλύσεων, σχολιασμών κ.λπ. Ας αναφερθούμε στα γεγονότα του 1946-49. Αμφισβητείται ότι υπήρξε τότε μια ένοπλη σύγκρουση μεταξύ του εθνικού στρατού και των ανταρτών του ΚΚΕ; Αμφισβητείται το ποιος νίκησε; Νομίζω πως όχι. Ως προς τον σχολιασμό τώρα, για ορισμένους ήταν «Εμφύλιος» και για άλλους «Συμμοριτοπόλεμος». Παλαιότερα η δεύτερη εκδοχή ήταν η επικρατούσα. Σήμερα η πρώτη. Αυτό τι σημαίνει; Ότι η Ιστορία γράφεται κατά το δοκούν; Προφανώς όχι. Απλούστατα, στο παράδειγμα που ανέφερα, είναι η περίπτωση του Zeitgeist. Όσο για τις απόψεις του Άρθουρ Σλέσινγκερ περί «ιστορίας ως θεραπείας», δεν θέλω να τις σχολιάσω. Καλό θα ήταν όμως αυτές τις απόψεις να τις έτριβε στα μούτρα της αμερικανικής διπλωματίας και στους εμπνευστές της, π.χ. στο θέμα των Σκοπίων ή στους πανέξυπνους εγκέφαλους του Αφροκεντρισμού.
Και για να κλείσω με το θέμα του «Αναθεωρητισμού». Ο «νόμιμος», ή «νομιμοποιημένος» σωστότερα, αναφέρεται ακριβώς στο «περιτύλιγμα». Αντίθετα, ο Ιστορικός Αρνητισμός, οι «Μη-συμβατικοί», οι «μεταμοντέρνοι ιστορικοί» ασχολούνται με τον «σκληρό πυρήνα» της Ιστορίας επιδιώκοντας το ξαναγράψιμό της
Τα ξαναλέμε…