Δημοσιογράφος ή πράκτορας;

Δημοσιογράφος ή πράκτορας;

Η αμφιλεγόμενη Μιράντα Βίκερς.

Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη

Η κυκλοφορία Βρετανών πρακτόρων στα Βαλκάνια ως περιηγητών, δημοσιογράφων, συγγραφέων, ακαδημαϊκών κ.λπ. αποτελεί παγία τακτική της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής εδώ και αιώνες. Ανάλογα με τις επιδιώξεις και στοχεύσεις των βρετανικών συμφερόντων της περιόδου υποδύονταν τους φιλέλληνες, τους φιλοσέρβους, τους φιλοαλβανούς, τους φιλοβούλγαρους και μονίμως τους φιλότουρκους. 

    Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου είδους φιλοαλβανικής προπαγάνδας αποτελεί ασφαλώς το βιβλίο κάποιας Μιράντας Βίκερς (Miranda Vickers)¹, με τον τίτλο «Οι Αλβανοί, μια σύγχρονη Ιστορία», το οποίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε το 1997 και στα ελληνικά.²

Γραμμένο «στο γόνατο», για τις ανάγκες της εποχής, με προφανή στόχο να αγοραστεί από την αλβανόφωνη διασπορά, αφήνει στον Έλληνα αναγνώστη πολλά ερωτηματικά, όταν δεν τον εξοργίζει με την απλοϊκή φιλοαλβανική προπαγάνδα της συγγραφέως. Με πάμπολλα λάθη, αβλεψίες, λαβυρινθώδη αφήγηση με συνεχή χρονικά άλματα μπρος-πίσω, που μόνον σύγχυση προκαλούν στον μέσο αναγνώστη, αποδεικνύουν ότι το βιβλίο αυτό όχι μόνον δεν αποτελεί υπόδειγμα Ιστορίας, έστω και εκλαϊκευμένης, αλλά μάλλον αποτελεί παράδειγμα κακής δημοσιογραφίας, ενώ συχνά ο κάπως ενημερωμένος αναγνώστης αναρωτιέται εάν έχει να κάνει με άγνοια της συγγραφέως ή σκόπιμη παραπληροφόρηση.  

            Ήδη από την πρώτη παράγραφο της εισαγωγής διαφαίνονται οι προθέσεις και οι στόχοι της συγγραφέως αυτού του «πονήματος»:

            «Πολιτική της αλβανικής αρχαιολογικής έρευνας από το 1945 είναι να θεμελιώσει τον δεσμό μεταξύ των αρχαίων Ιλλυριών (Σημ. ΔΕΕ: Άραγε έτσι αφήνει να υπονοηθεί ότι υπάρχουν και νεώτεροι Ιλλυριοί;) και των σύγχρονων Αλβανών, ώστε να αποδείξει τη συνέχεια της αλβανικής εγκατάστασης όχι μόνο στο σύγχρονο αλβανικό κράτος, αλλά και στα διαφιλονικούμενα εδάφη του Κοσσυφοπεδίου στη Σερβία».

            Και λίγο παρακάτω:

            «Όμως παραμένει αμφισβητούμενο ζήτημα αν το νότιο τμήμα της σημερινής Αλβανίας, κατοικείτο κυρίως από Ιλλυριούς ή Έλληνες»!³ Άδολη άγνοια ή σκόπιμη παραπληροφόρηση;

            Στην επόμενη σελίδα το προηγούμενο ερώτημα δεν έχει πλέον νόημα διότι είναι φανερό πλέον ότι οι γνώσεις της συγγραφέως στην αρχαία ιστορία είναι ανύπαρκτες, με αποτέλεσμα να παραθέτει απίστευτες ανακρίβειες:

            «Οι Αρδιαίοι ήταν μια μεγάλη συσπείρωση φύλων που, όπως μαρτυρείται (Σημ ΔΕΕ: Από ποιον και πού;) πραγματοποιούσαν πειρατικές επιδρομές στις ακτές της Πελοποννήσου από τον 4^ο αιώνα»!⁴

            Ίσως είναι μάταιο να υπενθυμίσουμε στην ανιστόρητη «συγγραφέα» ότι μέχρι τα μέσα του 4^ου αιώνα π.Χ. το ασήμαντο φύλο των Αρδιαίων ήταν ιστορικώς ανύπαρκτο και έγινε γνωστό συμπτωματικά λόγω της υποταγής του στον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας το Θέρος του 345 π.Χ. στην διάρκεια μιας εκστρατείας του εναντίον των Δαρδάνων. Οι Αρδιαίοι απέκτησαν ισχύ έναν ολόκληρο αιώνα αργότερα, λόγω της εξασθένισης των ελληνιστικών Βασιλείων της Μακεδονίας και της Ηπείρου, επανεμφανιζόμενοι στην Ιστορία όταν ο βασιλεύς της Μακεδονίας Δημήτριος Β´ εξαναγκάσθηκε να χρηματοδοτήσει τον ηγεμόνα των Αρδιαίων, τον Άγρωνα  (περ.  250-230 π.Χ.), ώστε να βοηθήσουν τους συμμάχους του Ακαρνάνες.

            Και συνεχίζει:

            «Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε αλβανική οντότητα (Σημ ΔΕΕ: sic!) σαφώς προσδιορισμένη γεωγραφικά ή εθνογραφικά: το βασίλειο των Αρδιαίων ήταν διαιρεμένο (Σημ ΔΕΕ: σε ποιούς;), ενώ η σημερινή κεντρική Αλβανία αποτελούσε τμήμα της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας»!

            Τι να πρωτοθαυμάσει κάποιος από όλες αυτές τις ασύλληπτες ανοησίες και την παχυλή ημιμάθεια, που θυμίζει αδιάβαστο μαθητή Γυμνασίου!

            Προφανώς η εν λόγω κυρία όχι μόνον δεν έχει συναίσθηση του ιστορικού χρόνου, αλλά είναι παντελώς άσχετη. Αναφέρεται σε γεγονότα του 3^ου αιώνα π.Χ. και τα τοποθετεί στον 4^ο αιώνα και με χαρακτηριστική άνεση, γράφει για την ρωμαϊκή επαρχία της Μακεδονίας, που την τοποθετεί αόριστα στην «εποχή εκείνη», ενώ έπρεπε να γνωρίζει ότι η Μακεδονία έγινε ρωμαϊκή επαρχία το Φθινόπωρο του 148 δηλ. στα μέσα του 2^ου αιώνα π.Χ., δύο ολόκληρους αιώνες αργότερα! Λεπτομέρειες; Σε μια συζήτηση καφενείου, ίσως. Για ένα βιβλίο όμως που αναφέρεται συχνότητα σε βιβλιογραφίες ως ένα απαραίτητο βοήθημα για την αλβανική ιστορία, δεν νομίζω ότι όλα αυτές οι εξωφρενικές ανακρίβειες είναι απλώς λεπτομέρειες!

            Στην επόμενη σελίδα της Εισαγωγής ανακαλύπτουμε ένα ακόμη κορυφαίο δείγμα της απόλυτης σύγχυσης που έχει για ιστορικά γεγονότα και καταστάσεις:

            «Μετά την κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την εξασθένιση του Βυζαντίου, οι ιλλυριόφωνοι λαοί επεκτάθηκαν και πάλι στην κοιλάδα του ποταμού Μάτι και την πεδιάδα της Μουζακιάς. Εκείνη την εποχή ήταν ήδη γνωστοί στους νότιους γείτονές τους ως Αλβανοί ή Αλβανίτες και η γλώσσα τους ως αλβανική. Κατά την διάρκεια του 10^ου αιώνα οι κεντρικές περιοχές των Βαλκανίων...».⁵

            Να επιχειρήσω να εξηγήσω στην προβεβλημένη συγγραφέα και ειδική στα Βαλκανικά θέματα ότι η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και το Βυζάντιο δεν ήταν δύο διαφορετικά πράγματα, αλλά το Βυζάντιο ήταν η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, θα ήταν μάλλον ματαιοπονία. Όσο για το εκπληκτικό περί «ιλλυριόφωνων λαών», το αφήνω ασχολίαστο, όπως και το ότι τον 10^ο αιώνα «οι ιλλυριόφωνοι λαοί [...] ήταν ήδη γνωστοί στους νότιους γείτονές τους ως Αλβανοί ή Αλβανίτες και η γλώσσα τους ως αλβανική». Όπως είναι γνωστό^5α η πρώτη μνεία περί «Αρβανών» (και όχι Αλβανών) προσδιορίζεται  στα τέλη του 11^ου αιώνα (που απλώς υποθέτουμε ότι ταυτίζονται με τους Σκιπετάρους), ενώ για την αλβανική γλώσσα μόλις τον 13^ο αιώνα μ.Χ. 

            Και ένα τελευταίο «μαργαριτάρι»:

            «Μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού το 1180, το Βυζάντιο βυθίστηκε σε τέτοιο πολιτικό χάος, ώστε μία από τις ιλλυρικές φυλές (Σημ. ΔΕΕ: sic!), οι Αρβανοί, κατόρθωσε να ιδρύσει την ανεξάρτητη ηγεμονία του Αρβάνου...»!    

            Δυστυχώς, η παραπληροφόρηση και η άγνοια δεν τελειώνουν εδώ. Στις σελίδες που ακολουθούν η «αντικειμενικότητα» της συγγραφέως «πάει περίπατο», κατά την λαϊκή έκφραση και προπαγανδίζει ανοιχτά φιλοαλβανικές θέσεις με εκνευριστικό τρόπο:

            «Ο γιος του Σκεντέρμπεη, Ιωάννης, ήταν πολύ νέος για να συνεχίσει το έργο του πατέρα του. Έτσι προτίμησε (Σημ. ΔΕΕ: Ήταν δηλαδή ζήτημα προτίμησης;) να εγκατασταθεί στο βασίλειο της Νεαπόλεως. Μεγάλος αριθμός Αλβανών τον ακολούθησαν στην άλλη πλευρά της αδριατικής όπου δημιούργησαν πολλές αποικίες και έγιναν γνωστοί ως Αρμπερές. [...] Πολλά χρόνια αργότερα, τη δεκαετία του 1770, ένας Άγγλος, ο Walter Swinsburne, ο οποίος επισκέφθηκε μερικά χωριά των Αρμπερές στην Καλαβρία μαρτυρεί πως είχαν διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό τη γλώσσα και τα έθιμα της Αλβανίας. Εκείνη την εποχή ο αριθμός τους ανερχόταν σε 100.000 περίπου άτομα που ζούσαν σε εκατό περίπου χωριά, με κέντρο την Μπόβα, 30 μίλια από το Ρήγιο [Σημ. ΔΕΕ: Και αυτό λάθος. Η σωστή απόσταση είναι μόλις 15,6 μίλια]».⁶

            Δύο τινά μπορούν να συμβαίνουν όταν γράφονται αυτές οι απίστευτες ανακρίβειες: Είτε η εν λόγω κυρία δεν ξέρει τι της γίνεται είτε αναπαράγει σκόπιμα την αλβανική προπαγάνδα. Για όποιον έχει ασχοληθεί, έστω και ελάχιστα, για τους σημερινούς Γρεκάνους (Έλληνες) της νότιας Ιταλίας, πιθανότατα θα γνωρίζει ότι η ελληνικότατη Χώρα του Βούα ή Μπόβα (Bova) ιταλιστί, είναι μέχρι σήμερα το κέντρο της μίας από τις δύο ελληνόφωνες περιοχές της νότιας Ιταλίας (Καλαβρία-Απουλία)! Πού είδε λοιπόν τους Αρμπερές (δηλ. Αρβανίτες) και Αλβανούς (!) στην Μπόβα; Όσο για τον Άγγλο περιηγητή που αναφέρει, τα ιδιωματικά ελληνικά (γρεκάνικα) που άκουσε εκεί τα εξέλαβε πιθανότατα ως αλβανικά, έχοντας ασφαλώς πλήρη άγνοια των γλωσσών αυτών και έβγαλε το συμπέρασμα ότι πρόκειται περί Αλβανών. Η γνωστή  Wikipedia αναφέρει σχετικά: «Bova (Calabrian Greek: Chòra tu Vùa) is a comune (municipality) in the Province of Reggio Calabria in the Italian region Calabria, located about 120 km southwest of Catanzaro and about 25 km southeast of  Reggio Calabria. It is one of the Greek (Griko dialect) speaking villages of Bovesia, one of the two Griko-speaking areas of southern Italy».

            [Η Μπόβα (στα ελληνικά της Καλαβρίας: Χώρα του Βούα) είναι μια κοινότητα στην Επαρχία του Ρηγίου της Καλαβρίας, ευρισκόμενη γύρω στα 120 χλμ ΝΔ του Καταντζάρο και γύρω στα 25 χλμ ΝΑ του Ρηγίου Καλαβρίας. Είναι ένα από τα ελληνόφωνα (διάλεκτος Γκρίκο) χωριά της Μποβεσίας, της μίας από τις δύο γρεκανόφωνες (Griko-speaking) περιοχές της νότιας Ιταλίας]

            Μερικά ακόμη παραδείγματα:

«Οι Σουλιώτες, που τότε αριθμούσαν 12.000 άτομα, ήταν Αλβανοί χριστιανοί»! (σελ. 45). Στην συνέχεια της ξεφεύγει και μια αλήθεια: «Στη διάρκεια αυτής της επίθεσης, οι Σουλιώτισσες μαζί με τα παιδιά τους ρίχτηκαν στον γκρεμό του Ζαλόγγου για να μή πέσουν στα χέρια τους».

            Η επί δεκαετίες διαβόητη πράκτορας των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών και των αγγλικών συμφερόντων στην Αλβανία Mary Edith Durham (1863-1944), σε συνεχή επαφή με την Βρετανική Πρεσβεία, αναφέρεται αόριστα ως: «αγγλίδα περιηγήτρια και υπέρμαχος των αλβανικών δικαίων»! (σελ. 64).

            Για τον πρωτεργάτη της αλβανικής αφύπνισης Αβδούλ Φράσερι αναφέρει ότι μετά από την σύλληψή του από τις οθωμανικές αρχές, η θανατική ποινή που του επεβλήθη, μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά και «το 1885 απελευθερώθηκε από τον Σουλτάνο με την ευκαιρία γενικής αμνηστίας. Πέθανε το 1894». (σελ. 71-72). Ο Φράσερι δεν απελευθερώθηκε το 1885, αλλά αποφυλακίσθηκε και εκτοπίστηκε στην Κωνσταντινούπολη φρουρούμενος μέχρι τον θάνατό του, ο οποίος επήλθε στις 23 Οκτωβρίου του 1892 και όχι βεβαίως το 1894! Ο σεβασμός στα ιστορικά γεγονότα, αλλά και στις λεπτομέρειες δεν ανήκουν προφανώς στα προτερήματα της κυρίας!

            Σε επόμενες σελίδες (66, 121, 129, 133, 138 κ.ε.) η Βόρειος Ήπειρος αναφέρεται πάντοτε ως νότια Αλβανία, ενώ η κυρίως  Ήπειρος ως Τσαμουριά!

            Τα ελληνικά στρατεύματα διέπραξαν σφαγές (Πού; Πότε ακριβώς; Για ποιον λόγο;) όταν «κατέλαβαν ολόκληρη την νότια Αλβανία, συμπεριλαμβανομένης και της Κορυτσάς» (σελ. 133).

             Και παρακάτω: «Κατά την διάρκεια του πολέμου (Σημ. ΔΕΕ: αναφέρεται στον Α΄ Παγκόσμιο), ένας σημαντικός αριθμός Αλβανών μετανάστευσε στις ΗΠΑ, πολλοί για να γλιτώσουν από τις φρικαλεότητες που διέπρατταν οι Έλληνες στη Νότια Αλβανία» (σελ. 138).

            Στην σελίδα 133 δημοσιεύει μια επιστολή της Durham σε έναν συνάδελφό της κατάσκοπο, αξιωματικό της αντικατασκοπείας του Βρετανικού Ναυτικού (naval intelligence officer), τον Harry Hodgkinson, όπου αποκαλύπτεται ότι μαζί με έναν άλλο Άγγλο πράκτορα («ανταποκριτή») ονόματι Nevison βυσσοδομούσαν εναντίον της Ελλάδος, στέλνοντας αναφορές στην Πρεσβευτική Διάσκεψη του Λονδίνου ώστε να μη παραχωρηθεί η Κορυτσά στους Έλληνες. Όπως τονίζει η Durham: «Το τηλεγράφημα αυτό έσωσε την Κορυτσά».

            Οι δραστηριότητες της Durham δεν αποτελούσαν εξαίρεση. Μια άλλη αγγλίδα πράκτορας, η Margaret Masson Hardie Hasluck (1885-1948), διεδραμάτισε ανάλογο ρόλο στην Αλβανία στην διάρκεια του Α΄, στον Μεσοπόλεμο και στην διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως αναφέρει η Βίκερς:

            «Βασικός στόχος της ήταν η νίκη κατά των Δυνάμεων του Άξονα και δευτερευόντως, η εγκαθίδρυση φιλικού προς την Βρετανία καθεστώτος. Από τους πρωτεργάτες αυτής της απόφασης ήταν μια γυναίκα, η Margaret Hasluck, χήρα του διάσημου αρχαιολόγου (Σημ. ΔΕΕ: του Frederick William Hasluck, αναπληρωτή Διευθυντή της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας), η οποία είχε ζήσει πάνω από δέκα χρόνια σε ένα μικρό εξοχικό στο Ελβασάν.[...] Οι Ιταλοί είχαν κάνει επανειλημμένα διαβήματα για την εκδίωξή της από την Αλβανία. Τρεις εβδομάδες πριν καταλάβουν την χώρα έστειλαν τον Μουσά Γιούκα να της ζητήσει να εγκαταλείψει την Αλβανία και να μεταβεί στην Ελλάδα, γιατί είχαν υποψίες πως ήταν πράκτορας της Βρετανίας. Από την Αθήνα πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου φυσικά (Σημ. ΔΕΕ: Εντελώς φυσικά και συμπτωματικά!) στρατολογήθηκε από την Βρετανική Μυστική υπηρεσία. Τελικά η κυρία Hasluck κατέληξε στό Κάιρο, όπου υπηρέτησε ως εκπαιδεύτρια των βρετανικών αποστολών στην Αλβανία».⁷

            Η Wikipedia όμως αναφέρει κάπως διαφορετικά όλη αυτήν την ρομαντική ιστορία που «σερβίρει» η Βίκερς:

 «Due to her intelligence work in World War I, she was forced to leave Albania for Athens when the Italians annexed the country in 1939. When Athens became unsafe, she moved to Istanbul as an observer and advised the British Government intelligence about the Albanian situation. Later she went to Cairo, always carrying the Albanian cause with her».

[Λόγω της κατασκοπευτικής της δραστηριότητας στην διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου εξαναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την Αλβανία για την Αθήνα, όταν οι Ιταλοί προσάρτησαν την χώρα το 1939. Όταν η Αθήνα έγινε (επίσης) ανασφαλής, μετακόμισε στην Κων/πολη ως παρατηρήτρια και συμβούλευσε την Υπηρεσία Κατασκοπείας της Βρετανικής Κυβέρνησης για την κατάσταση στην Αλβανία. Αργότερα μετέβη στο Κάιρο, ασχολούμενη πάντα με την αλβανική υπόθεση].              Κλείνοντας τις αναφορές μας στο βιβλίο της Βίκερς, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι «υπηρεσίες» της στην Αλβανία δεν εξαντλήθηκαν με το απαράδεκτο αυτό «πόνημα», αλλά συνεχίζονται μέχρι πρόσφατα. Καρπός αυτών των αόκνων προσπαθειών της είναι και η κατάπτυστη Έκθεσή της, τον Απρίλιο του 2002, η οποια εκδόθηκε από την Βρετανική Στρατιωτική Ακαδημία (Royal Military Academy Sandhurst) για τις «εθνικές και ιδιοκτησιακές διεκδικήσεις των Τσάμηδων κατά της Ελλάδος», η οποία αναφέρεται «στην σφαγή και την εκτόπιση των μουσουλμάνων εθνικά Αλβανών κατοίκων από την ελληνική επικράτεια στην διάρκεια των ετών 1912-1945» ( “for the massacre and expulsion of Muslim ethnic Albanian inhabitants from Greek territory during the period 1912-45”),⁸ ενώ επανήλθε στο θέμα με ένα άλλο άρθρο (τον Ιανουάριο του 2007), που εκδόθηκε από την Ακαδημία Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου (Defence Academy of the UK), όπου ισχυρίζεται ότι οι Τσάμηδες έχουν εξαντλήσει την υπομονή τους να επιλυθούν ειρηνικά οι διαφορές τους με την Ελλάδα και επομένως κάτι πρέπει να γίνει για την ικανοποίηση των αιτημάτων τους και προτείνει την ανάμειξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και των ΗΠΑ! Επικρίνει μάλιστα τους Αλβανούς πολιτικούς, οι οποίοι θεωρούν ότι το ζήτημα είναι οικονομικό και δεν πρέπει να μετατραπεί σε πολιτικό, που θα φέρει σε αντιπαράθεση τις δύο χώρες (When discussing the Cham problem with Albanian politicians, they usually argue that it should not be seen as a political confrontation with the Greek government, because it is an economic issue and there is no point transforming it into a political issue. However this is too simplistic and also incorrect, because the Chams see financial compensation as just one factor in their demands).⁹

[Συζητώντας το πρόβλημα των Τσάμηδων με Αλβανούς πολιτικούς, αυτοί συνήθως επιχειρηματολογούν ότι αυτό δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πολιτική αντιπαράθεση με την Ελληνική Κυβέρνηση, διότι πρόκειται για οικονομικό θέμα και δεν υπάρχει ανάγκη να μετατραπεί σε πολιτικό θέμα. Εντούτοις αυτό είναι πολύ απλουστευτικό, καθώς και ανακριβές, διότι οι Τσάμηδες αντιμετωπίζουν τις οικονομικές αποζημιώσεις ως μια μόνον παράμετρο των απαιτήσεών τους].

ΔΕΕ 

Σημειώσεις

1. Vickers, Miranda: The Albanians “I.B. Tauris” 1995

2. Vickers, Miranda: Οι Αλβανοί - «Οδυσσέας» σελ. 349 Αθήνα 1997

3.  Vickers, Miranda: Οι Αλβανοί ό.π. σελ. 21

4.  Ό.π. σελ. 22

5.  Ό.π. σελ. 23

5α. Βλ. Μιχαήλ Ἀτταλειάτη: Ἱστορία «...εἶχε γάρ καί Ῥωμαίων πολλῶν στρατιωτικόν, Βουλγάρων τε καί Ἀρβανιτῶν, καί οἰκείους ὑπασπιστάς οὐκ ὀλίγους...) σελ. 297, σειρές 20-21 καθώς και Άννας Κομνηνής: Αλεξιάς, μέρος Δ΄ VIII. 4 «Εκδόσεις Γεωργιάδη»

6.  Ό.π. σελ. 31-32

7.  Ό.π. σελ. 215-216

8. Vickers, Miranda: The Chams Issue-Albanian national and property claims in Greece – “Conflict Studies Research Centre” April 2002

9.  Vickers, Miranda: The Cham Issue - Where to Now? January 2007

Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης