Η ταυτότητα των κατοίκων των Σκοπίων του 15ου και 16ου αιώνα

Χάρτης του 1726 στον οποίον αποτυπώνονται τα όρια των διαφόρων χωρών της χερσονήσου του Αίμου επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τα όρια της Ελλάδος ξεκινούν από το Δυρράχιο περνούν λίγο νοτιότερα των Σκοπίων και καταλήγουν στην Καβάλα. Ανατολικότερα υπάρχει η Ρωμανία που περιλαμβάνει την Θράκη με τους ελληνικούς της πληθυσμούς, ενώ η Βουλγαρία καταλαμβάνει τις εκτάσεις βορείως της οροσειράς του Αίμου μέχρι τον Δούναβη. Δυτικά της είναι η Σερβία, ενώ στα βόρεια του Δούναβη υπάρχουν οι ηγεμονίες της Μολδαβίας και Βλαχίας, που αργότερα εντάχθηκαν στο βασίλειο της Ρουμανίας. Αξίζει να προσεχθεί ότι στην περιοχή της Ελλάδος περιλαμβάνεται η Μακεδονία ως γεωγραφικός προσδιορισμός.

ΔΕΕ

Η ταυτότητα των κατοίκων 

των Σκοπίων του 15ου και 16ου αιώνα  

Στα διασωθέντα Οθωμανικά έγγραφα του 15ου και 16ου αιώνα, η πλειοψηφία των κάτοικων των Σκοπίων προσδιόριζαν τους εαυτούς τους κυρίως ως Βαρνταριώτες, Αλβανούς, Τουρκομάνους, Καραμανλήδες, Κούρδους, αλλά ποτέ ως Μακεδόνες.

Η Ιστορία της πόλεως των Σκοπίων κατά την διάρκεια της Οθωμανικής Περιόδου, παραμένει στο μεγαλύτερο μέρος της άγνωστη. Ελάχιστες έρευνες έχουν γίνει για την Δημογραφική και Πολιτική κατάσταση της πόλεως εκείνη την περίοδο. Αυτές που ξεχωρίζουν είναι του Τούρκου Ακαδημαϊκού Χαλίλ Ιναλτσίκ και του ιστορικού Έραν Φρένκελ.

Στην έρευνα του τελευταίου, μέσα από οθωμανικά έγγραφα που αναφέρονται σε οθωμανικούς φόρους περιουσίας και διάφορα συμβόλαια σχετικά με εισοδήματα και ιδιοκτησίες της περιόδου 1450-1550, μπορούμε να έχουμε μια πιο καθαρή εικόνα για την ταυτότητα των κατοίκων της πόλεως των Σκοπίων. Τα Σκόπια της συγκεκριμένης περιόδου περιλαμβάνουν ένα πλήθος ανθρώπων από διαφορετικές εθνότητες, όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι οι Οθωμανοί Τούρκοι (Δείτε σχετικό πίνακα παρακάτω). Ανάμεσα τους βρίσκονται αρκετοί με ρίζες από την μακρινή Ανατολία (Μ. Ασία). Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως υπάρχει ένα ποσοστό Μουσουλμάνων κατοίκων των Σκοπίων που αυτοπροσδιορίζονται ως Κούρδοι (Kurd), Tουρκομάνοι (Danishmend), Καραμανλήδες (Karamanli) και με άλλους γεωγραφικούς προσδιορισμούς από πόλεις της Μ. Ασίας. (Konyali, Bagdad, Kayserili, Bolulu, Saruhanli κ.α.).

Όσοι κάτοικοι προέρχονταν από γειτονικές περιοχές αυτοπροσδιοριζόντουσαν κυρίως ως Βαρνταριώτες (Vardarli) και Αλβανοί (Αrnavud), τα οποία ήταν και τα πιο διαδεδομένα. Φυσικά o προσδιορισμός “Μακεδόνας” δεν βρίσκεται πουθενά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το έτος 1544, το 80% του πληθυσμού των Σκοπίων ήταν Οθωμανοί Μουσουλμάνοι που αυτοπροσδιοριζόντουσαν ως Βαρνταριώτες, Αλβανοί, Τουρκομάνοι, Κούρδοι, Καραμανλήδες, αλλά ποτέ ως Μακεδόνες.

Εντυπωσιακά είναι τα μεγάλα ποσοστά των κατοίκων της πόλεως των Σκοπίων που ασπάστηκαν τον Ισλαμισμό και τα οποία ξεπερνάνε το 30% σε αρκετές περιπτώσεις.

Η Ιστορία του Οθωμανικού Εποικισμού στα Σκόπια

Η πόλη των Σκοπίων κατακτήθηκε από τον Τούρκο Πασά Γιγκίτ, την εποχή του Σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄ (1392). Ακόμα και πιο πριν από τις Οθωμανικές κατακτήσεις, τα εδάφη της τωρινής ΠΓΔΜ, είχαν γνωρίσει την ύπαρξη Τουρκικών φύλων όπως οι Ούζοι, Πετσενέγοι, Κουμάνοι, ενώ κατά τους τελευταίους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου είχαν εγκαταστήσει στην περιοχή του Βαρδάρη πληθυσμούς που έμειναν γνωστοί ως οι “Τούρκοι του Βαρδάρη”. Όμως ο πραγματικός τουρκικός εποικισμός, ο οποίος άλλαξε το δημογραφικό σκηνικό της πόλης πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής. Θα μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε τον Εποικισμό από Οθωμανούς προερχόμενους από την Ανατολία (Μ. Ασία) σε δύο φάσεις:

(α) Την περίοδο 1391-1402

(β) Την περίοδο μετά το 1421

Όπως προαναφέραμε το έτος 1391 οι Οθωμανοί κατέλαβαν την πόλη των Σκοπίων. Η ουσιαστική Δημογραφική έκρηξη, Ισλαμοποίησης και Τουρκοποίησης ξεκίνησε αμέσως, με την τον ερχομό των πρώτων Οθωμανών εποίκων στην πόλη.

Όπως μας πληροφορεί ο Τούρκος ακαδημαϊκός Μεχμέτ Ινμπασί:

“Έχοντας στρατηγική σημασία μια και βρισκόταν στα σύνορα, η πόλις των Σκοπίων έγινε αντικείμενο συστηματικού Εποικισμού μετά την κατάκτηση [..]Είναι παρόλαυτα, προφανές οι Οθωμανικές κατακτήσεις έγιναν για να εποικιστούν [*αυτά τα μέρη]”

Ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Α΄ εγκατέστησε τους Μουσουλμάνους Τούρκους στην περιοχή ανάμεσα στα Σκόπια και το Νις. Σύμφωνα με τον Χαλίλ Ιναλτσίκ:

“Μέρη όπως τα Serez, Plovdiv, Babadag, Elbasan, Sarajevo, Silistre και Skopje ταξινομήθηκαν από τους Μπέηδες με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνουν Τουρκικές πόλεις. “

Οι εκτιμήσεις για τον πληθυσμό των Σκοπίων ανάμεσα στα έτη 1455 και 1569 ήταν:

Παρατηρήστε τα άκρως ενδιαφέροντα ποσοστά των Στατιστικών: Το έτος 1544, ο πληθυσμός των Σκοπίων ήταν… 80% Μουσουλμάνοι (Στο συντριπτικό ποσοστό Οθωμανοί Τούρκοι και σε ελάχιστο ποσοστό Αλβανοί) ενώ μόλις το 20% ήταν Χριστιανοί (Βούλγαροι, Έλληνες, Σέρβοι, κλπ) !!!

Η εν λόγω κατάσταση διατηρήθηκε μέχρι τον 19ο αιώνα:

Πηγές:

Έραν Φρένκελ, “Σκόπια – Από την Σερβική στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: Προϋποθέσεις για την εμφάνιση μιας Βαλκανικής Μουσουλμανικής Πόλης“, 1986

Χαλίλ Ιναλτσίκ, “Η Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια κάτω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία – Δοκίμια για την οικονομία και κοινωνία“,

Αναστασόφκσι, “Ισχυρισμοί για την Μακεδονική Ταυτότητα 1870-1912″

Μεχμέτ Ινμπασί, “Η πόλη των Σκοπίων και η Δημογραφική της δομή τον 19ο αιώνα”

Από τον έγκυρο και πάντα ενημερωμένο ιστότοπο:
http://history-of-macedonia.com/2010/04/12/skopia-istoria-tautotita-skopianon/