ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ… (9)

ΑΛΑΛΟΥΜ

Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη

Η μεταγραφή με λατινικούς χαρακτήρες ελληνικών τοπωνυμίων και επιθέτων σε επίσημα έγγραφα και κυρίως σε ενημερωτικές πινακίδες, αποτελεί πηγή αστείρευτου γέλιου, αλλά και μόνιμη αφορμή ειρωνικών σχολίων για την επιπολαιότητα του νεοελληνικού «κράτους». Θα σας εξηγήσω αμέσως το γιατί. Ταξιδεύοντας πρόσφατα στην Στερεά Ελλάδα έπεσε το μάτι μου σε μια πινακίδα και κόντεψε να μου φύγει το τιμόνι από τα χέρια! Η πινακίδα έγραφε Μπράλος και από κάτω φαρδιά–πλατιά με λατινικούς χαρακτήρες Mpralos!

Προσπάθησα να ανασυνθέσω με το μυαλό μου την διαδικασία που οδήγησε και οδηγεί στην ανάρτηση τέτοιων τερατουργημάτων, τα οποία εκθέτουν ανεπανόρθωτα τους κατασκευαστές τους: Μια περιφερειακή Δημόσια Υπηρεσία, κάποιος υπάλληλος που συντάσσει τον κατάλογο των ονομάτων με βάση τις οδηγίες των κεντρικών κάποιου Υπουργείου, ο εργολάβος που αναλαμβάνει να την κατασκευάσει. Δεν νομίζω ότι πρέπει να επιρρίψουμε τις ευθύνες σε κάποιον από αυτούς. Η ρίζα του κακού πρέπει να αναζητηθεί στο Υπουργείο Εσωτερικών, όπως διαπίστωσα, το οποίο έχει συντάξει οδηγίες για την μεταγραφή ελληνικών λέξεων με λατινικούς χαρακτήρες αντιστοιχώντας γράμμα προς γράμμα.

Ανάλογες οδηγίες δίνονται και στην έκδοση διαβατηρίων. Θυμάμαι την περιπέτεια του φίλου Ευρωβουλευτή Γιάννη Γκλαβάκη, του οποίου το όνομα στις επίσημες ανακοινώσεις του Ευρωκοινοβουλίου αναγράφεται ως Ioannis Gklavakis με βάση το ελληνικό διαβατήριό του, όπου το Γ μεταγράφηκε ως G, το κ ως k, το Λ ως L κ.λπ. με τα γνωστά αποτελέσματα. Όταν εξέφρασα την απορία μου γιατί δεν το διορθώνει, μου απάντησε ότι τρόμαξε και τα παράτησε όταν έμαθε την διαδικασία που απαιτούσε αυτή η διόρθωση.

Πιστεύω ότι το πρόβλημα ξεκίνησε με την επιπόλαια σκέψη της απλής μεταγραφής γράμμα προς γράμμα από το ελληνικό στο λατινικό αλφάβητο, όπως προανέφερα. Έτσι, αντί ο Μπράλος να γραφτεί Bralos, προέκυψε το φρικτότατο Mpralos, με την κατά γράμμα απόδοση στα λατινικά !!!

Περιέργως, αυτή η κατά γράμμα απόδοση έχει παρεκκλίσεις κατά περιοχές, Έτσι, στην εθνική οδό Αθηνών – Θεσσαλονίκης, υπάρχει μια τεράστια πινακίδα κοντά στο χωρίο Ράχες Φθιώτιδας, στον ομώνυμο κόμβο, όπου διαβάζουμε την εκδοχή Raches! Πρόσεξα αυτήν την γραφή όταν ταξίδευα κάποτε με υπεραστικό λεωφορείο προς την Αθήνα και ένα ζευγάρι τουριστών ζήτησε από τον οδηγό να σταματήσει στις Ρέητσες (sic), για να κατέβουν. Ο οδηγός δεν καταλάβαινε και μόνον όταν του έδειξαν τον χάρτη αντιλήφθηκε περί τίνος πρόκειται και έσπευσε να τους διορθώσει: Ράχες!, Ράχες!, Νο Ρέητσες! Τελικώς, οι ταλαίπωροι τουρίστες κατέβηκαν στο σωστό μέρος κουνώντας το κεφάλι τους. Πιθανολογώ ότι προβληματίστηκαν είτε για την ασχετοσύνη αυτών που έγραψαν στην πινακίδα αντί του σωστού στα αγγλικά Rahes, το λανθασμένο Raches, είτε κατηγόρησαν τους εαυτούς τους, που δεν είχαν καταλάβει ότι η πινακίδα ήταν στα γερμανικά και ήταν σωστά γραμμένη (στα γερμανικά το ch είναι πιο κοντά στο ελληνικό χ). Και όμως! Λίγο παρακάτω υπάρχει η ένδειξη ΕΞΟΔΟΣ όπου χρησιμοποιείται η αγγλική λέξη EXIT και όχι η γερμανική AUSFAHRT. Επομένως το φταίξιμο ήταν κάποιου ανόητου που δεν ξέρω πως του κατέβηκε να «μεταφράσει» τις Ράχες σε Raches.

Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι ότι πραγματικά υπάρχει πρόβλημα και επί τέλους πρέπει να παρθούν κάποιες αποφάσεις, αλλά από ανθρώπους με ευρύτητα πνεύματος, αλλά και με γλωσσικές γνώσεις, που θα μπορέσουν να λύσουν αυτόν τον γόρδιο δεσμό, ο οποίος πέρα από το φαιδρό στοιχείο, συχνά οδηγεί σε δυσάρεστες καταστάσεις και ταλαιπωρία, όπως π.χ. όταν ο ταμίας σε μια τράπεζα αρνήθηκε να μου πληρώσει ένα έμβασμα από το εξωτερικό, που ήταν στο όνομα Evangelidis, ενώ το (παλιό) διαβατήριό μου έγραφε Evaggelidis, σύμφωνα με την κατά γράμμα απόδοση!

Το ζήτημα όμως είναι τόσο περίπλοκο, που ίσως χρειαστεί να επανέλθουμε.
Δ. Ε. Ε.

(Πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημ. ΡΗΞΗ στις 06-9-08 φ. 40)