Μάχη του Καϊμακτσαλάν

Η μάχη του Καϊμακτσαλάν

Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης

Πληροφορήθηκα πρόσφατα από τον φίλο δημοσιογράφο Μ.Κ. ότι πριν από λίγες μέρες πραγματοποιήθηκε μνημόσυνο στο ύψωμα Προφήτης Ηλίας κοντά στο χιονοδρομικό του Βόρα από ομάδα ένστολων (!) Βουλγάρων αξιωματικών (εν ενεργεία ή απόστρατοι; Άγνωστον) στην μνήμη των πεσόντων ομοεθνών τους στις σκληρές μάχες που έλαβαν χώρα εκεί τον Σεπτέμβριο του 1916 στην διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Θυμήθηκα τότε σχετικό δημοσίευμα που είχα αποθηκεύσει πέρυσι στον υπολογιστή μου για να συλλέξω εν καιρώ περισσότερες λεπτομέρειες γύρω από την μάχη του Καϊμακτσαλάν (όπως αναφέρεται στην βιβλιογραφία) και το παραθέτω:

«Το Σαββατοκύριακο 14 και 15 Ιουλίου 2018 ήρθαν από την Σερβία εκδρομείς-κατασκηνωτές  με 2 λεωφορεία και 30 ΙΧΕ αυτοκίνητα στην κορυφή Προφήτης Ηλίας (2521 μέτρα υψόμετρο) του Καϊμακτσαλάν στο όρος Βόρας, όπου και διανυκτέρευσαν σε σκηνές, στο χώρο όπου υπάρχει το εκκλησάκι του Αγ. Πέτρου και το οστεοφυλάκιο των πεσόντων στις μάχες Σέρβων Αξιωματικών και στρατιωτών. Εξωτερικά και πάνω από την είσοδο του ναού, η εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή αναφέρει: "Η εκκλησία αυτή είναι αφιερωμένη στα λιοντάρια, που έβαλαν το στήθος τους στο κατώφλι της ελευθερίας". Σε μια γωνιά στο εσωτερικό βρίσκεται κι ένας μαρμάρινος αμφορέας που φιλοξενεί την τέφρα ενός Ελβετού δημοσιογράφου, ο οποίος κατέγραψε τις πολεμικές επιχειρήσεις των Σέρβων για την κατάληψη της κορυφής…». 

Τι ακριβώς όμως ήταν αυτή η μάχη; Με την γενική ονομασία Μάχη του Καϊμακτσαλάν είναι γνωστές οι πολυαίμακτες συγκρούσεις που έλαβαν χώρα εντός ελληνικού εδάφους, στα πλαίσια του Μακεδονικού Μετώπου του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ βουλγαρικών και σερβικών δυνάμεων.

Οι συγκρούσεις έλαβαν χώρα από τις 12 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 1916, όταν ο σερβικός στρατός προσπάθησε να καταλάβει την κορυφή του Προφήτη Ηλία του Καϊμακτσαλάν στο όρος Βόρας και ανάγκασε τελικά τους Βούλγαρους να υποχωρήσουν στο Μορίχοβο (σημερ. Μαρίεβο, εντός των Σκοπίων) όπου σχημάτισαν νέες αμυντικές γραμμές. Την περίοδο 26-30 Σεπτεμβρίου, η κορυφή του Προφήτη Ηλία άλλαξε πολλές φορές χέρια μέχρι να την καταλάβουν οριστικά οι Σέρβοι στις 30 Σεπτεμβρίου.

Οι συγκρούσεις έληξαν με σοβαρές απώλειες και για τις δύο πλευρές. Οι Σέρβοι έχασαν περίπου 10.000 στρατιώτες και αξιωματικούς, νεκρούς και τραυματίες. Οι Βούλγαροι έχασαν 1876 οπλίτες και 51 αξιωματικούς που έπεσαν νεκροί στο πεδίο της μάχης και 5941 οπλίτες και 126 αξιωματικούς τραυματίες, συνολικά 8.000 περίπου (σύμφωνα με την βουλγαρική Βικιπαίδεια). Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι από το βουλγαρικό 46ο σύνταγμα πεζικού μόνο ένας αξιωματικός και 86 στρατιώτες παρέμειναν ζωντανοί. 

Αμέσως μετά το νικηφόρο αποτέλεσμα των μαχών, ο σερβικός στρατός άρχισε να χτίζει ένα μνημείο, το οποίο ολοκληρώθηκε τμηματικά μέχρι το 1928 και περιλαμβάνει μια μικρή εκκλησία και οστεοφυλάκιο των πεσόντων. Να διευκρινίσουμε, διότι υπάρχει κάποια σύγχυση, η μικρή εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Πέτρο (Sveti Petar στα σερβικά), το ύψωμα όμως στην κορυφή του οποίου είναι κτισμένη ονομάζεται Προφήτης Ηλίας.

Να τονίσουμε ότι το εκκλησάκι είναι ιδιοκτησία του Σερβικού κράτους, παρ’ όλο που βρίσκεται σε ελληνικό έδαφος.

Σερβικό γραμματόσημο για την επέτειο

των 100 ετών από την μάχη (1916-2016)

Ομολογώ ότι μου δημιουργήθηκαν αρκετά ερωτήματα και προβληματισμοί για όλους αυτούς τους προσκυνητές, εκδρομείς ή οτιδήποτε άλλο που εμφανίζονται κάθε χρόνο στην περιοχή. Υπάρχει άραγε κάποια επίσημη ενημέρωση των αρμοδίων αρχών ότι πρόκειται να επισκεφθούν την περιοχή κάποιοι ξένοι υπήκοοι για εκδηλώσεις; Είναι ενημερωμένο π.χ. τα Υπουργεία Εξωτερικών, Άμυνας, οι τοπικές Αρχές Στρατιωτικές, Αστυνομία, Περιφέρεια, Δήμος Έδεσσας; 

Αναρωτιέμαι για παράδειγμα τι θα συνέβαινε εάν ένστολοι Έλληνες Αξιωματικοί ή ομάδες Ελλήνων εκδρομέων πραγματοποιούσαν απροειδοποίητα Μνημόσυνο στην Σμύρνη υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των σφαγιασθέντων στην καταστροφή της πόλεως. 

Ελπίζω πάντως στην πραγματικότητα να υπάρχει κάποια συνεννόηση/ενημέρωση και απλώς εμείς οι απλοί πολίτες δεν το γνωρίζουμε.

Διαφορετικά, εκτός από τα θαλασσινά σύνορα, που σύμφωνα με τον απελθόντα Πρωθυπουργό είναι ανύπαρκτα, έχουν καταργηθεί και τα χερσαία. Κάνω λάθος;

Πριν από αιώνες οι Ρωμαίοι ανακήρυξαν "ελεύθερη" την άλλοτε ισχυρή και ευημερούσα Κέρκυρα, αλλά κατεστραμμένη πλέον και ερημωμένη, με αποτέλεσμα να προκύψει η σαρκαστική παροιμία που κατέγραψε ο Στράβων (VIII.7) στα "Γεωγραφικά" του:

"... Ὅτι ἡ Κόρκυρα τὸ παλαιὸν εὐτυχὴς ἦν καὶ δύναμιν ναυτικὴν πλείστην εἶχεν, ἀλλ' ὑπὸ πολέμων τινῶν καὶ τυράννων ἐφθάρη· καὶ ὕστερον ὑπὸ Ῥωμαίων ἐλευθερωθεῖσα οὐκ ἐπῃνέθη, ἀλλ' ἐπὶ λοιδορίᾳ παροιμίαν ἔλαβεν· Ἐλευθέρα Κόρκυρα, χέζ' ὅπου θέλεις".

Δ.Ε.Ε. 25-9-2019