Το ριγκοριστικό* Ισλάμ
και το μέλλον της Ευρώπης
Μανώλης Γ. Βαρδής
Ο Pierre Manent, με το βιβλίο του Situation de France, προσπαθεί να εντάξει το απειλητικό Ισλάμ στα πλαίσια του ευρωπαϊκού κράτους δικαίου. Στα απόνερα των τρομοκρατικών επιθέσεων στην Γαλλία, οι διανοούμενοί της πασκίζουν να αναμετρηθούν με τις σύγχρονες προκλήσεις- ίσως πουθενά αλλού τόσο παραγωγικά όσο στο Γαλλικό Εξάγωνο.
Η Ευρώπη ζει στον αστερισμό της «δύσης» των ατομικών δικαιωμάτων της, ως ατομικών. Όταν διαρραγεί ο Παράδεισος του ατομικιστικού φιλελευθερισμού, κοχλάζει η Κόλαση. Παραθέτω: «Θυμήθηκα μια συζήτηση που είχα, χρόνια πριν, μ’ έναν καθηγητή ιστορίας στη Σορβόννη. Στις αρχές του Μεσαίωνα, μου είχε εξηγήσει, το ζήτημα της ατομικής κρίσης σχεδόν δεν ετίθετο· πολύ αργότερα, με τον Ιερώνυμο Μπος για παράδειγμα, εμφανίστηκαν αυτές οι τρομοκρατικές αναπαραστάσεις όπου ο Χριστός διαχωρίζει την ορδή των εκλεκτών από τη λεγεώνα των καταραμένων· όπου οι διάβολοι σέρνουν τους μη μετανοημένους αμαρτωλούς προς τα μαρτύρια της κολάσεως. Η ρωμανική οπτική ήταν διαφορετική, πολύ πιο ενοποιητική: πεθαίνοντας ο πιστός εισέρχεται σε μία κατάσταση βαθύ ύπνου και ανακατεύεται με το χώμα. Αφού εκπληρωθούν όλες οι προφητείες, την ώρα της δεύτερης έλευσης του Χριστού, ολόκληρος ο χριστιανικός λαός, ενωμένος και αλληλέγγυος, σηκώνεται από τον τάφο του, αναστημένος στο ένδοξο σώμα του, για να ξεκινήσει την πορεία προς τον παράδεισο. Η ηθική κρίση, η ατομική κρίση, η ίδια η ατομικότητα δεν ήταν έννοιες που κατανοούσαν πλήρως οι άνθρωποι της ρωμανικής εποχής, και ένιωθα κι εγώ την ατομικότητά μου να αποσυντίθεται στις ονειροπολήσεις μου, τις ολοένα πιο παρατεταμένες μπροστά στην παρθένο του Ροκαμαντούρ» [1].
Η ατομιστική επανάσταση πνέει τα λοίσθια στην Ευρώπη του Ισλάμ. Στον επιθανάτιο της ρόγχο «μολύνει» το υποτιθέμενο φάρμακό της, τον ηθικό κώδικα του Ισλάμ. Για τον Manent, η πραγματική ενσωμάτωση των Μουσουλμάνων έχει αποτύχει στη Γαλλία, διότι ο μέσος αστός αδυνατεί να κατανοήσει ότι για αυτούς η «κοινοτική ηθική» (communal morality) υπερέχει την ατομικής ελευθερίας. Κατά συνέπεια, το κοσμικό κράτος που παρέχει μία φορμαλιστική νομική τάξη δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο αίτημα για κοινωνικά moeurs· αυτό το έλλειμμα για ισχυρά moeurs (η μετάφραση ήθη είναι ατυχής της κοινωνικής σημασίας του όρου) είναι ένα έλλειμμα υπαρξιακό τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία.
Καθημερινά και απλά, πάντα κατά τον Γάλλο φιλόσοφο πολύ μεγαλύτερη σημασία έχουν για τον νεαρό Μουσουλμάνο (αραβικής ή και ευρωπαϊκής καταγωγής) τα διακριτά μεταξύ ανδρών και γυναικών μπάνια ή τα ειδικά εστιατόρια, παρά η ελευθερία της άποψης και η ανεξιθρησκία. Αντίστροφα, εάν η Γαλλία είχε διατηρήσει την πραγματικότητα ενός Χριστιανικού Έθνους- Κράτους, με αναπτυγμένους κώδικες ηθικής, θα ήταν πιο εύκολο για τον Μουσουλμάνο να προσαρμοστεί σε αυτήν την πραγματικότητα [2].
Η προσπάθεια ανανέωσης της Γαλλικής παραδοσιοκρατίας είναι γοητευτική αλλά έχει και τα όρια της. Θέσεις σαν τις παραπάνω, ασφαλέστατα, βοηθούν στην αντίκρουση των αφελών «ψευδο- αριστερών» επιχειρημάτων που ανάγουν τα πάντα στην φτώχεια, στην ανεργία ή στην περιθωριοποίηση, όμως ad terminos. To «σκανάρισμα» της κοινωνικής πραγματικότητας αφήνει πάντα κάτι «έξω», και αυτό το κάτι έχει να κάνει με το γεγονός ότι η περιβόητη communal morality, που θα κομίσει το Ισλάμ σε μία κουρασμένη Ευρώπη, δεν υπάρχει ως τέτοια- ή όπως την φαντάζεται ο Γάλλος διανοούμενος- στις Μουσουλμανικές κοινότητες. Η έμφαση στα ρούχα, στα ειδικά φαγητά, στα σχολικά μαθήματα είναι ένας μεταμοντέρνος ριγκορισμός. Οι νεαροί Μουσουλμάνοι που έγιναν τρομοκράτες μπορούσαν άνετα να μεταβαίνουν από τις γυναίκες, τα ναρκωτικά και τις selfies στα καλάσνικοφ και τις βόμβες. Το προσωπικό τους «πάζλ» περιέχει και κηρύγματα Κορανικού φανατισμού και ποδοσφαιρικές ομάδες ή ναρκισσιστικές πόζες.
Η ενσωμάτωση είναι γεγονός, απλά ακολουθεί τους δικούς της δρόμους. Άλλωστε, ποιος είπε ότι η δολοφονική βία δεν είναι και αυτή μία μορφή κοινωνικής ενσωμάτωσης;
[1] Μισέλ Ουελμπέκ, Υποταγή, εκδόσεις Εστία, μετάφραση Λίνα Σιπητάνου, 2015, 172.
[2] Mark Lilla, How the French face Terror, The New York Review of Books, 24/3/2016, http://www.nybooks.com/articles/2016/03/24/how-the-french-face-terror/
Σημ. ΔΕΕ
* Ριγκορισμός = Η
σχολή σκέψης που επιμένει στην αυστηρή ή την αυστηρότερη δυνατή προσήλωση σε
μια πίστη ή ένα δόγμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Δεν γίνονται δεκτά σχόλια σε greeklish