ΑΟΖ διά πάσαν νόσον
Tου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr
Ο Ιησούς, διαβάζουμε στον Ευαγγελιστή Ματθαίο, «περιήγεν τας πόλεις πάσας και τας κώμας, διδάσκων εν ταις συναγωγαίς αυτών και κηρύσσων το ευαγγέλιον της βασιλείας και θεραπεύων πάσαν νόσον και πάσαν...» κ.λπ. Ομοίως και ορισμένοι πολιτευόμενοι, καθώς πλησιάζουν οι εκλογές, διδάσκουν το ευαγγέλιο της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), η οποία υποτίθεται ότι αν υιοθετηθεί ως πολιτική της χώρας θα τη θεραπεύσει από ό,τι θεράπευε και ο Ιησούς τους ανθρώπους. Μπορεί, πράγματι, να είναι η ΑΟΖ το δικό μας Ελ Ντοράντο;
Η έννοια της ΑΟΖ καθιερώνεται το 1982 με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θαλάσσης. Είναι μία σύνθετη ζώνη, που εκτείνεται στα 200 ν. μ. από την ακτή και περιλαμβάνει το έδαφος και το υπέδαφος του βυθού, τον όγκο των υδάτων από πάνω, καθώς και την επιφάνειά τους. Οσον αφορά την εκμετάλλευση του υπεδάφους, όπου και εστιάζονται οι ελληνικές προσδοκίες, η σύμβαση αναφέρει ρητώς στο άρθρο 5 ότι ισχύουν οι ρυθμίσεις που ορίζονται και για την υφαλοκρηπίδα. (Η τελευταία ορίζεται ως το έδαφος και το υπέδαφος του βυθού που ξεκινάει από το σημείο όπου τελειώνει η αιγιαλίτιδα ζώνη και φθάνει μέχρι του σημείου όπου το βάθος των υδάτων είναι 200 μέτρα.)
Εφόσον μία χώρα δεν έχει ακτές στον ωκεανό, ώστε να μπορεί ανεμπόδιστα να ασκήσει το δικαίωμά της σε έκταση 200 ν. μ. από την ακτή, η σύμβαση ορίζει ότι πρέπει να γίνει οριοθέτηση. Η οριοθέτηση είναι δυνατή με τρεις τρόπους: Διμερή διαπραγμάτευση και συμφωνία, προσφυγή σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο (Χάγη) ή στρατιωτική σύγκρουση με σκοπό την επιβολή των συμφερόντων της μίας χώρας επί της άλλης. Η εφαρμογή της ΑΟΖ εκ μέρους της Ελλάδος είναι προβληματική στο Αιγαίο, όπου ήδη εκκρεμεί επί δεκαετίες ο καθορισμός της υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά πολύ περισσότερο στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου πέραν της Ρόδου. Εκεί η Ελλάδα έχει μόνον το μικρό νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλόριζου, ενώ απέναντι η Τουρκία έχει εκατοντάδες χιλιόμετρα ακτών, η έκταση των οποίων σαφώς προσδιορίζει και το δικό της δικαίωμα στην ΑΟΖ. Κατά συνέπεια, δύσκολα φαντάζεται κανείς την Ελλάδα να κηρύσσει μονομερώς την ΑΟΖ της στη συγκεκριμένη περιοχή, εκτός αν οι τύχες της περιέλθουν στα χέρια τρελών ή παιδιών.
Τι θα έκανε στην περίπτωση αυτή η Τουρκία και πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να αντεπεξέλθει στην πρόκληση; Δεδομένου ότι η Τουρκία μονίμως αντιτίθεται στην ιδέα του Αιγαίου ως αποκλειστικώς ελληνικής θαλάσσης, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς την απάντηση στο πρώτο σκέλος του ερωτήματος. Αλλά και με την Ελλάδα να επαιτεί τον δανεισμό για την αποπληρωμή των δανείων της, εξίσου εύκολα αντιλαμβάνεται την απάντηση και στο δεύτερο σκέλος. Εκείνο που δυσκολεύεται κανείς να αντιληφθεί είναι την επιπολαιότητα όσων, ελαφρά τη καρδία, παίζουν με τόσο λεπτά και περίπλοκα θέματα, για να τα μετατρέψουν σε συνθήματα του εγχωρίου πολιτικού ανταγωνισμού.
Είναι αλήθεια ότι στη ΔΕΘ, κατά το παρελθόν, ο σημερινός αρχηγός της αντιπολίτευσης είχε δηλώσει ότι θα ανακηρύξει την ΑΟΖ. Αυτό όμως θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα ατυχές επεισόδιο στο πλαίσιο των αντιπολιτευτικών υπερβολών. Πολύ περισσότερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στην πρόσφατη ομιλία (7 Μαρτίου) του αντιπροέδρου της Ν.Δ. και σημερινού υπουργού Εξωτερικών Σταύρου Δήμα, σε εκδήλωση για την παρουσίαση βιβλίου - λαμβανομένου υπ’ όψιν μάλιστα ότι ο Στ. Δήμας θα διατηρήσει, κατά πάσα πιθανότητα, τη θέση του επικεφαλής της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, εφόσον το αποτέλεσμα των εκλογών επιτρέψει στον Αντώνη Σαμαρά να σχηματίσει κυβέρνηση. Ο υπουργός ήταν άκρως προσεκτικός στις διατυπώσεις του για το θέμα και ο λόγος του έμεινε αυστηρά εντός του θεωρητικού πλαισίου για το ζήτημα. Το μόνο που είπε για την Τουρκία ήταν το εξής: «Ως προς την Τουρκία, επιδιώκουμε, όπως έχουμε τονίσει κατ’ επανάληψη, καλές σχέσεις, οι οποίες όμως θα αναπτύσσονται στο πλαίσιο του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και της εθνικής κυριαρχίας».
Ακόμη και αν η Ελλάδα ανοίξει θέμα ΑΟΖ κάποια στιγμή στο μέλλον, το πιθανότερο να συμβεί, στο πλαίσιο του ρεαλισμού, είναι να κάνει ό,τι έκανε και με την προγενέστερη «μόδα» της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν. μ. Να αφήσει, δηλαδή, να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να ασκήσει το δικαίωμά της «την κατάλληλη στιγμή», που όμως δεν πρόκειται να έλθει ποτέ. Προς τι ο ντόρος, λοιπόν; Αποκαλυπτικά των σκοπιμοτήτων που ανέδειξαν τη μόδα της ΑΟΖ είναι μερικά αποσπάσματα από τον πρόλογο που έγραψε φέρελπις πολιτευτής, σε πρόσφατη έκδοση με τις ομιλίες που έγιναν σε ημερίδα για την ΑΟΖ - ιδίως, δε, ο τόνος τους: «Εχουμε υποχρέωση να περιφράξουμε το ιερό μας οικόπεδο, αδιαφορώντας για τις όποιες διεκδικήσεις των γειτόνων μας και κατανικώντας τα όποια φοβικά σύνδρομα μας αγκυλώνουν και μας κρατούν δέσμιους [...] Χωρίς Μεγίστη και Στρογγύλη η ελληνική ΑΟΖ δεν εφάπτεται στην Κυπριακή. Χάνουμε, δηλαδή, όχι μόνο ελληνικό έδαφος, αλλά χιλιάδες τετραγωνικά μίλια απέραντου γαλάζιου, στο υπέδαφος του οποίου, πολύ πιθανόν, κρύβεται αμύθητος ελληνικός θησαυρός». Μεγαλοστομίες πολιτευτών, που απευθύνονται στο πατριωτικό αίσθημα των ψηφοφόρων και καλλιεργούν προσδοκίες για μαγικές λύσεις των προβλημάτων μας. Δεν είναι η πρώτη φορά που η ανευθυνότητα συναντά την ιδιοτέλεια στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, για ψηφοθηρικούς λόγους...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Δεν γίνονται δεκτά σχόλια σε greeklish