Οι βλαβερές συνέπειες του "καραγκιοζισμού"

Οι βλαβερές συνέπειες του "καραγκιοζισμού"

στην νεοελληνική κοινωνία

Του Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη

Διαπίστωσα με έκπληξη ότι οι αντιδράσεις και τα σχόλια κάποιων, στην χθεσινή ανάρτηση και σε άλλες ιστοσελίδες που προώθησα το κείμενο του κ. Τραϊανού, δεν στηρίζονταν σε προσωπικές τοποθετήσεις και απόψεις, αλλά στο τί είπε ο Δημαράς, ο Κόντογλου και δεν ξέρω ποιος άλλος! Με άλλα λόγια, ατεκμηρίωτες αοριστολογίες για την "λαϊκή" μας παράδοση και άλλα τέτοια ανούσια, όπου γίνεται φανερή η πλύση εγκεφάλου που έχουν υποστεί γενιές ολόκληρες από παιδάκια που τα έβαζαν οι δάσκαλοί τους (εκτελώντας κομματικές "ντιρεκτίβες", ιδίως στην δεκαετία του '80) να χάνουν την ώρα τους με το θεάρεστο και εκπαιδευτικότατο έργο της ενασχόλησης με τον "καραγκιοζισμό". Διαφωνεί κάποιος με αυτά; Μήπως δεν είναι έτσι;  Ποιό είναι λοιπόν το πρότυπο που προβάλλει ο καραγκιόζης; Να ξεγελάσουμε τον πασά και να γεμίσουμε τα στομάχια μας! Ας φάμε και καμιά σφαλιάρα άμα λάχει. Και σήμερα γίναμε όλοι καραγκιόζηδες προσπαθώντας να ξεγελάσουμε έναν άλλο πασά πολύ πιο αυστηρό και καθόλου ευάλωτο στα νεοελληνικά καραγκιοζιλίκια!

Πριν από καιρό διάβασα σε ένα ιστολόγιο κάποιες σκέψεις ενός ανώνυμου σχολιαστή, οι οποίες μου προκάλεσαν βαθύτατη εντύπωση και σχετίζονται ακριβώς με τα πρότυπα που καλλιέργησε η νεοελληνική κοινωνία στις νεώτερες γενιές. Το παραθέτω αυτούσιο, γιατί πρέπει να διαβαστεί από όλους μας και να μας βάλει σε σκέψεις:

"...Πότε έγινε ο Έλληνας έτσι αναρωτιέμαι... δεν μπορεί να ήταν πάντα τόσο καραγκιόζης, κλέφτης, παρτάκιας και λαμόγιο! Δεν μπορεί να ήταν έτσι πάντα... υπάρχει κι ένας μεγάλος πολιτισμός να αποδείξει το αντίθετο, αλλά αναρωτέμαι σε ποιά φάση της ιστορίας έγινε η αλλαγή! Μας αξίζει ΤΟΣΟ πολύ η Ελλάδα στην οποία ζούμε και μας αξίζει ΤΟΣΟ λίγο η κληρονομιά που έχουμε εισπράξει!

Βγαίνουμε σε πορείες, σπάμε, καίμε, φωνάζουμε γι' αυτούς που έφεραν την χώρα σε αυτή την κατάσταση και να πέσουν κεφάλια και να τις φάνε και τους αξίζει ο τρόμος κτλ, κτλ. Και βλέπω στα σχόλια αυτού του απλού άρθρου, τσακώνεται ο ένας με τον άλλο για το ποιός έκανε τι, ποιός έφαγε πόσα, ποιός ήταν ο πρωτεργάτης της καταστροφής και για το ποιός πρέπει να πλένει το στόμα του. Ποιόν ακριβώς κατηγορείτε και ποιόν ακριβώς υπερασπίζεστε; Γιατί αν είναι ένας, δύο, πέντε, δέκα, είναι πραγματικά μικρό το κακό... αλλά γελάω γιατί σκέφτομαι πως αν είχε σε μια βδομάδα εκλογές η Ελλάδα, είμαι 100% σίγουρος πως όλοι αυτοί που τις πορείες κρατάνε πανώ, και στα σχόλια εδώ είναι ξεκάθαροι στις απόψεις τους, θα κρατούσανε πράσινες, μπλε και κόκκινες σημαίες και θα ξεχύνονταν σε χειροκροτήματα και συνθήματα υποστήριξης του αγαπημένου τους κόμματος και σε 3 βδομάδες μετά θα απεργούσαν πάλι ενώ το βράδυ θα τα σπάγανε στον Βοσκόπουλο που δεν τους εξοργίζει καθόλου αν χρωστάει 5 1/2 εκατ. στην εφορία!

Στα 30 μου χρόνια δεν έχω συναντήσει Έλληνα που να μην είναι 100% για την πάρτη του! Είμαστε εμείς καλά, δεν μας νοιάζει ο δίπλα... αν ο δίπλα μάλιστα μπορεί να είναι και λίγο χειρότερα, ακόμα καλύτερα για 'μας! Και από αυτή την πολύ ωραία φιλοσοφία ξεκινάνε ΟΛΑ! Όταν τα "κοινά" δεν σε ενδιαφέρουν καθόλου παρά μόνο όταν διακυβεύονται και τα δικά σου συμφέροντα και είσαι ένας απλός πολίτης, γιατί έχεις την απαίτηση ο πολιτικός αρχηγός που με πάθος ψήφισες (και ξαναψηφίζεις και δεύτερη και τρίτη φορά παρόλα όσα έχει κάνει και τα γνωρίζεις) να είναι διαφορετικός; Και όποιος θεωρεί τον εαυτό του διαφορετικό από τα παραπάνω εθελοτυφλεί!! Αν ήμασταν πραγματικά διαφορετικοί και σεβόμασταν και τον εαυτό μας και τον δίπλα (με όλα όσα σημαίνει αυτό) κατ' αρχάς θα είχαμε λίγο πιο "ανοιχτό" μυαλό και δεν θα ανεχόμασταν με τίποτα και κανέναν να μας εμπαίζει. Αλλά η κουτοπονηριά είναι εθνικό σπόρ που διδάσκεται στα κυριακάτικα οικογενειακά τραπέζια. Σκέψου, κυρία και κύριε, τι άκουσες και έμαθες από τους γονείς σου και τι διδάσκεις στα δικά σου τα παιδιά... και μιλάω για τα μικρά, τα καθημερινά τα πράγματα, όχι τα μεγάλα (γίνε παιδί μου καλός άνθρωπος). Θα μπορούσα να γεμίσω σελίδες με παραδείγματα του τι εννοώ, αλλά το θέμα είναι ότι θα έπρεπε να μπορεί κανείς να τα φανταστεί και να τα καταλάβει από μόνος του. Αναρωτιέμαι, αν ως δια μαγείας γλιτώναμε από την κρίση (και την οικονομική και την κοινωνική) και ξεκινούσαμε από το μηδέν, χωρίς χρέη, με νέα πρόσωπα στα ηνία, αν θα χρειαζόταν να μας γλυτώσει κάποιος και από τον εαυτό μας για να μην ξαναφτάσουμε πάλι εδώ".

Κλείνοντας προς το παρόν το θέμα, παραθέτω ένα επιχείρημα που διάβασα υπέρ του καραγκιόζη, για να γίνει αντιληπτό το είδος των επιχειρημάτων που ανέφερα στην αρχή αυτού του κειμένου μου:

"...Αραγε, γνωρίζει ο κ. Τραϊανός για τις παραστάσεις του θεάτρου σκιών με θέμα το 1821; γνωρίζει άραγε πως κάποτε τα θέατρα του καραγκιόζη ήταν γεμάτα, και οι κινηματογράφοι παντελώς άδειοι; Από τη μια, έργα στη γλώσσα μας, στη νοοτροπία, έργα με θέματα και ιδέες της δικής μας ζωής, μια μορφή λαϊκής έκφρασης με μέσα διαθέσιμα στο καθένα. Και από την άλλη..., ο κινηματογράφος. Άλλη γλώσσα, άλλα ήθη, άλλοι καϋμοί και ιδέες, μια μορφή τέχνης που απαιτεί τεχνική υποδομή και γνώσεις όχι διαθέσιμες στο καθένα. Ο Σπαθάρης, νομίζω, αναφέρει μια ιστορία για ένα καραγκιοζοπαίχτη, που λίγο πριν την έναρξη της παράστασης ανακάλυψε πως έλειπε μια από τις φιγούρες. Πως θα βγάλει παράσταση με ένα πρόσωπο του έργου να λείπει; Θυμωμένος, κάτι που το συνήθιζε πολύ, έτσι κι αλλιώς, έστειλε τους βοηθούς του να του αγοράσουν τσίρους από το μπακάλη παραδίπλα. Αν σωστά κατάλαβα, αυτοί οι τσίροι είναι κάποιο είδος ψαριού. Πήρε ένα, έκοψε με το ψαλίδι την ουρά στα δύο, κι έφτιαξε τα σκέλη της φιγούρας!...".

Δηλαδή, η αποθέωση της κουτοπονηριάς των νεοελλήνων, που αντί να φροντίσουν να είναι προετοιμασμένοι, σεβόμενοι πρώτα απ' όλα τον εαυτό τους, βρίσκουν εύκολα "αρπακολλατζήδικες" λύσεις, οι οποίες μάλιστα επαινούνται ως απόδειξη του "πολυμήχανου του Έλληνα", της "εξυπνάδας και ευστροφίας του" και άλλα τέτοια εθνωφελή.
Στέκομαι στην πεμπτουσία του άρθρου του κ. Τραϊανού, στην σύγκριση των δύο προτύπων, του ομηρικού Αχιλλέα και του ραγιάδικου Καραγκιόζη:

"...Όταν μια κοινωνία μεγαλώνει τα παιδιά της με ήρωα τον Αχιλλέα, ελληνική θα γίνει. Γιατί; Γιατί θα τα κάνει όμοια μ' αυτόν. Θα τα κάνει να σκέφτονται όμοια μ' αυτόν. Θα τα κάνει να επιθυμούν και να εχθρεύονται τα ίδια πράγματα μ' αυτόν. Τι ήταν ο Αχιλλέας; Ένας ισχυρός άνθρωπος. Ένας φιλόδοξος άνθρωπος. Ένας άνθρωπος, ο οποίος αγωνιζόταν για τη δόξα μέχρι θανάτου. Ένας άνθρωπος, ο οποίος μπορούσε να θυσιαστεί για έναν κοινό στόχο. Ένας άνθρωπος, ο οποίος μπορούσε να θυσιαστεί για τον φίλο του και άρα και για τον συνάνθρωπό του. Ένας άνθρωπος, ο οποίος δεν θα δίσταζε να σηκώσει το ξίφος του ακόμα και απέναντι στην ίδια την εξουσία, αν θεωρούσε ότι αδικούνταν από αυτήν. Ένας άνθρωπος, ο οποίος στεκόταν πάντα "όρθιος" σε όλες τις περιστάσεις. Ένας άνθρωπος, ο οποίος, ως "όρθιος", δικαιούνταν να είναι πανέμορφος και ρωμαλέος ως θεός [...]

Αυτός ήταν ο υπέρτατος στόχος του Καραγκιόζη. Να φάει και να πιεί πάση θυσία. Κανένας άλλος ανώτερος στόχος. Για καμία δόξα δεν αγωνίζεται. Για κανένα κοινωνικό δίκαιο. Για κανέναν κοινό αγώνα δεν θυσιάζεται. Δεν έχει φίλους παρά μόνον ευκαιριακούς συμμάχους σε μια σκληρή "σκυλομαχία" για το πιάτο της ημέρας. Η οικογένειά του δεν είναι μια πραγματική οικογένεια, παρά μια συμμορία συγγενών, που αγωνίζονται για το πιάτο της ημέρας. Ο Καραγκιόζης δεν στέκεται ποτέ όρθιος. Παίρνει το σχήμα που θέλει ο Αγάς. Δεν είναι πανέμορφος σαν τον Αχιλλέα, αλλά πανάσχημος, γιατί η ομορφιά γοητεύει τους ανθρώπους και αυτό απειλεί την εξουσία του Αγά. Δεν είναι ρωμαλέος σαν τον Αχιλλέα, αλλά καμπούρης, γιατί ο Αγάς θέλει να "στρέψει" τους πάντες μακριά από κάθε σκέψη σύγκρουσης. Η επιλογή του σωματότυπου του Καραγκιόζη δεν είναι τυχαία. Μόνον οι πλούσιοι και οι ισχυροί είναι όμορφοι και ρωμαλέοι και γι' αυτό πρέπει να τους φοβούνται οι φτωχοί. Οι φτωχοί είναι καμπούρηδες, κοντοί και άσχημοι. Οι φτωχοί είναι σαν τον βρομιάρη Καραγκιόζη και τα παιδιά του. Ζέχνουν από τη βρόμα, εφόσον, μόλις κατορθώσουν να φάνε με τις πιο απίθανε γυφτιές και απατεωνιές, θα κρυφτούν, είτε στα κεραμίδια είτε στους βόθρους, για να μην τους βρουν αυτοί τους οποίους ξεγέλασαν...".

ΔΕΕ