Το πανεπιστήμιο ως μέρος της κρίσης
Της Μ. Α. Μιμίκου (Καθηγήτριας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου)
Hμερομηνία δημοσίευσης: 02-07-10
Η παρακμιακή πορεία των ελληνικών ΑΕΙ είναι πλέον ορατή διά «γυμνού οφθαλμού». Δεν χρειάζονται βαθυστόχαστες αναλύσεις για να τη διαπιστώσεις. Τη βλέπεις παντού (αναφέρω ενδεικτικά και όχι αξιολογικά): Στους μουντζουρωμένους τοίχους. Στις σχεδόν άδειες αίθουσες διδασκαλίας. Στις αλλεπάλληλες εξεταστικές με την ατιμώρητη αντιγραφή να χειροτερεύει (ενίοτε και έξωθεν οργανωμένη). Στις απώλειες ωρών διδασκαλίας από «καταλήψεις» και άλλες αναίτιες αφορμές. Στο ακαδημαϊκό ημερολόγιο που αλλάζει συνεχώς κατά τη βούληση των μειοψηφιών που προκαλούν τις απώλειες των διδακτικών ωρών. Στην παρεμπόδιση της λειτουργίας και στην «ομηρία» των οργάνων (Γ.Σ. Σχολών, Σύγκλητος), όπου υπάρχουν «απαγορευμένα» (από τις μειοψηφίες) θέματα που δεν μπορούν να συζητηθούν ελεύθερα και κάθε τέτοια προσπάθεια διακόπτεται βίαια. Στις πελατειακές σχέσεις που εξαργυρώνονται κυρίως στις εκλογές των διοικητικών οργάνων, θέμα που αν δεν το προκαλεί τουλάχιστον το χειροτερεύει το παρόν νομικό καθεστώς. Στην αγανάκτηση της πλειοψηφίας των φοιτητών που θέλουν να σπουδάσουν και να πάρουν πτυχία με αντίκρισμα. Στο αίσθημα εγκατάλειψης πολλών μελών ΔΕΠ που πνίγονται στην ευνοιοκρατία, στην ισοπέδωση και στη γραφειοκρατία ενός δαιδαλώδους και μη αποδοτικού διοικητικού συστήματος. Στις «αναρχοαυτόνομες» και αμφισβητούμενες εκλογές διοικητικών οργάνων, όπου συστηματικά παραβιάζεται η εφαρμογή του νόμου. Στην αδυναμία (και άρα απουσία!) μιας ακαδημαϊκής αρχής που να μπορεί να επιβάλει την ακαδημαϊκή τάξη και ευνομία. Στα πανεπιστήμιά μας δηλαδή δεν εφαρμόζονται τα αυτονόητα που εφαρμόζονται σε όλα τα άλλα πανεπιστήμια εκτός Ελλάδος.
Όλα αυτά, πολλοί από εμάς τα συζητούμε εντός των τειχών. Σπανιότατα ακούγονται οι φωνές μας προς τα έξω. Φόβος; Εγκατάλειψη; Αίσθηση ματαιότητας; Ανοχή; Συνήθεια; Ομερτά; Ισως όλα μαζί. Καταλαβαίνω ότι η κοινωνία που στέλνει με τόσο κόπο και χρήμα τα παιδιά της σ’ εμάς αξιώνει να βγάλουμε όλη αυτή την παθογένεια προς τα έξω, αλλά και να προτείνουμε λύσεις που εμείς οι ίδιοι πρέπει να είμαστε αποφασισμένοι να εφαρμόσουμε.
Το Ελληνικό Πανεπιστήμιο είναι μέρος της κρίσης που περνάμε γιατί, εκτός των άλλων, το κύριο «προϊόν» που παράγουμε, δηλαδή οι απόφοιτοί μας, είναι αυτοί που γίνονται βουλευτές, αρχηγοί κομμάτων, διοικητές οργανισμών, με άλλα λόγια στελεχώνουν όλο τον πνευματικό και διοικητικό ιστό της χώρας. Τι μαθαίνουμε σ’ αυτούς; Ότι οι μειοψηφίες (όχι πάντα φοιτητικές) επιβάλλουν τη θέλησή τους χωρίς καμία αντίσταση και τιμωρία; Ότι μπορείς να αντιγράψεις (κλέψεις) και να διαφύγεις; Οτι οι νόμοι μπορεί να μην εφαρμόζονται; Αν σε αυτό προστεθεί και η εσωστρέφεια που μας διακρίνει να μην προβάλλουμε τα πολλά και σημαντικά ερευνητικά επιτεύγματά μας, να μην αξιοποιούμε προς όφελος όλων τις υποδομές που με τόσο μόχθο έχει πληρώσει ο ελληνικός λαός και να συνεχίσουμε να μην αξιολογούμαστε, τότε καταλαβαίνει κάποιος γιατί αποτελούμε πράγματι μέρος του προβλήματος.
Βέβαια, η διαχρονική ευθύνη της πολιτείας σε όλα αυτά είναι πολύ μεγάλη. Πολυνομία, ίδρυση πανεπιστημίων και τμημάτων στη βάση προεκλογικών παροχών και όχι σχεδιασμού, αστόχαστες και λαθεμένες παρεμβάσεις. Μερικές φορές, πιστεύω ότι μας αφήνουν στην τύχη μας. Μας βλέπουν σαν πηγή προβλήματος και δεν θέλουν τίποτα από εμάς. Αλλά και οι δικές μας ευθύνες είναι πολύ μεγάλες. Τα μέλη ΔΕΠ και η πλειοψηφία των φοιτητών πρέπει να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας και να προχωρήσουμε συντεταγμένα σε αλλαγή ρότας, με στόχο την αξιοκρατία και όραμα την αριστεία. Η κοινωνία το περιμένει αυτό από εμάς γιατί στα πανεπιστήμια διαμορφώνονται οι αξίες της. Τα υπάρχοντα προβλήματα δεν μπορεί να αποτελούν δικαιολογία για αδράνεια. Η κοινωνία περιμένει από εμάς να συμβάλουμε ουσιαστικά στην αντιμετώπισή τους, έτσι ώστε να επανακτηθεί η αξιοπιστία των ελληνικών πανεπιστημίων και να αναδειχθεί ο προωθητικός κοινωνικός και πνευματικός τους ρόλος. Γιατί μόνον έτσι, το Ελληνικό Πανεπιστήμιο από μέρος της κρίσης θα γίνει εργαλείο για την υπέρβασή της.
Πηγή: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_02/07/2010_406558
''Για να 'μπορέσουν οι φοιτητές να αποκτήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες και καλύτερες πληροφοριακές δεξιότητες,ώστε να αναζητούν,αξιολογούν και χρησιμοποιούν αποτελεσματικά πληροφορίες,ποιο θα ήταν κατά τη γνώμη σου ένα ιδανικό σενάριο παροχής πληροφοριακής εκπαίδευσης εκ μέρους του πανεπιστημίου;''
ΑπάντησηΔιαγραφήΑφορμώμαι κατόπιν έρευνας της κ.Χριστίνας Κανάκη,υπεύθυνης στη Βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών,και,ευκαιρίας δοθείσης από το συγκεκριμένο δημοσίευμα-παρουσίαση του κ.Ευαγγελίδη,σημειώνω τη σύντομη αλλά και ημιτελή απάντησή μου για το θέμα και χωρίς να λησμονώ την αρχική ερώτηση.Παρέθεσα το ερώτημα και έπεται η συγγραφή μου.
Το αξιόλογο (ελληνικό) πανεπιστήμιο θα 'μπορούσε να δρα στοχευμένα ως εξής:
α.Με εξειδικευμένα σεμινάρια εκμάθησης Η/Υ(βασικές γνώσεις και τυφλό σύστημα γραφής) καθώς και χρήσης από πλευράς των ιθυνόντων του Α.Ε.Ι. σύγχρονων,καινοτόμων πληροφοριακών συστημάτων ικανών να ανταποκρίνονται άμεσα και τελεσφόρα στις αυξημένες σημερινές ανάγκες του φοιτητή για έρευνα και μελέτη.
β.Η ευρεία κατάρτιση των στελεχών μιας ακαδημα'ι'κής βιβλιοθήκης είναι απαραίτητη και επιβαλλόμενη από την εποχή και τις τωρινές συνθήκες καθώς και όχι,όμως,τόσον αυτονόητη,όπως με λύπη παρατηρώ από μεριάς μου σε αρκετές λόγω,προφανώς,προβλημάτων χρηματοδότησης και εξεύρεσης οικονομικών πόρων αλλά και γνωστικής ανεπάρκειας των κατόχων των θέσεων του πανεπιστημίου ή και,αλλού,διοικητικής-εσωτερικής φύσης προβλημάτων.Η επανεκπαίδευση και επανακατάρτιση μέσω εκπόνησης προγραμμάτων από τη διοικητική ηγεσία των πανεπιστημιακών χώρων φαντάζει,λοιπόν,προς τούτο,λίαν ευεργετική για όλους,διδάσκοντες και διδασκόμενους,και βελτιώνει -κοθότι αλλάζει- τόσο την ημερήσια λειτουργία όσο και -βαθμιαίως- την εικόνα του πανεπιστημίου σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο.Το αναβαθμίζει και το καθιστά ελκυστικό από το σημείο της περιθωριοποίησής του από τα κοινωνικά δρώμενα και του ''άσημου'' χαρακτήρα τμημάτων του.
γ.Ιδανικά σενάρια και σχέδια ουδέποτε υπήρξαν και ουδέποτε θα υπάρξουν.Καλυτερεύσεις και ανανεώσεις γίνονται μέσω προσπαθειών που αποδίδουν και άλλων ενεργειών που αποτυγχάνουν ή που είναι ακόμη στα σκαριά,κατά την προετοιμασία.Πραγματισμός επάνω από όλα και σύνεση σε κάθε περίπτωση.Έτσι,η σωστή πληροφοριακή εκπαίδευση προ'υ'ποθέτει σειρά βημάτων του πανεπιστημίου:έγκαιρη και ασφαλή πληροφόρηση των σπουδαστών για τη δυνατότητα πλοήγησης στο διαδίκτυο αλλά και,κυρίως,δυνατότητα εύρεσης στοιχείων από συγγράμματα ταξιθετημένα καλά στα ράφια της βιβλιοθήκης διαμέσου μιας ιντερνετικής αναζήτησης σε κατάλληλα διαμορφωμε΄νη ηλεκτρονική βιβλιοθήκη.Επιπλέον,μια ιδέα πρωτοπόρα αλλά και ένα δυσχερέστατο και τιτάνιο εγχείρημα για όποιον θα το επιχειρούσε -χωρίς να ανατρέπη ή να καμώνεται πως θα ανατρέψη τα μέχρι στιγμής ισχύοντα,το γενικότερο επικρατούν καθεστώς των πραγμάτων στο παραδοσιακό βιβλίο- θα ήταν η εγγραφή του περιεχομένου γνωστών επιστημονικών βιβλίων όλων των επιστημών,όλων των κλάδων της επιστήμης από εγνωσμένους και καταξιωμένους αλλά και διαχρονικούς και πάντοτε επίκαιρους.Φερ'ειπείν Γιουνγκ,Φρόιντ,Φίσερ,Μπερνάνκε,Στίγκλιτζ,Κοντ κ.ά.Η ανάρτησή τους στο διαδίκτυο,ώστε να υπάρχη ανέξοδη και ταχύτατη πρόσβαση από κάθε ενδιαφερόμενο,με τον μελετητή-φοιτητή,αντί να υποχρεώνεται να χάνη σημαντικό χρόνο της ημέρας του ψάχνοντας και άχρηστες πληροφορίες,να επικεντρώνεται στα βασικά,τεκμηριωμένα και τεκμαιρόμενα σποράδην ''κατεβάζοντας'' ό,τι τον απασχολεί για την εργασία του.Το εγχείρημα εδράζεται,βεβαίως,σε έμπειρα και γρήγορα χέρια που θα αναλάβουν να το φέρουν σε πέρας έως τέλους ή και να στοχοθετήσουν να το φέρουν μέσω οικονομικών κινήτρων από την κεντρική διοίκηση του πανεπιστημίου,τον πρύτανη και τους καθηγητές αλλά και το κράτος με τακτικές και έκτακτες επιχορηγήσεις κάθε φορά που διαβλέπεται η αποδοτικότητα φοιτητών,καθηγητών και λοιπών στελεχών (βιβλιοθηκονόμων,καθαριστριών,γραμματειακών υπαλλήλων κ.ά.) στην εφαρμοσμένη έρευνα και όταν χρόνο με το χρόνο ανυψώνεται το κύρος και η επιρροή του Α.Ε.Ι. αυτού στην κοινωνία.
Στον αχρήματο Τύπο (Free Sunday,18.07.2010) διαβάζω άρθρο του Δημήτρη Χρυσικόπουλου τιτλοφορούμενο ''Ψηφιακός ΄΄Εύδοξος΄΄ για τα πανεπιστημιακά συγγράμματα'',όπου προτείνεται -και εφαρμόζεται ήδη,μερικώς,σήμερα- η διαδικτυακή καταχώριση των ακαδημα'ι'κών εγχειριδίων όπως και άλλες (μελλοντικές) ψηφιακές εφαρμογές-υπηρεσίες των Α.Ε.Ι. κατά τη διεθνή πρακτική (ανάπτυξη και διάθεση ηλεκτρονικών μαθημάτων,ζωντανή μετάδοση διαλέξεων,δημιουργία επιστημονικών κοινωνικών δικτύων,τηλεπαρακολούθηση μαθημάτων από άλλα ιδρύματα κ.ά.).
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ψηφιοποίηση είναι εξαιρετικά σημαντική τη σημερινή εποχή και αποδίδει εύχυμους καρπούς για όλους,για όλη την κοινωνία και,ιδίως,για την ερευνητική-επιστημονική κοινότητα,παγκόσμια και εθνοκρατική.Είναι καιρός να έχουμε,πια,προ των οφθαλμών μας ένα παγκόσμιο δίκτυο ψηφιοποιημένων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων(δωρεάν Τύπος ''Athens Voice'',σελ.26,άρθρο της Ελένης ΚΜπιρμπίλη με τίτλο ''Ψηφιοποιημένη Ανδρίτσαινα''),όπου η ευχέρεια ενός εκάστου ενδιαφερόμενου ερευνητή-πολίτη αυτού του τόπου για άμεση πρόσβαση στις πρωτογενείς επιστημονικές και ιστορικές πηγές πληροφόρησης και γνώσης θα είναι εξάπαντος εξασφαλισμένη και όπου θα δίνονται,έτσι,τα χρονικά περιθώρια για σοβαρή,απερίσπαστη επιστημονική έρευνα και συγγραφή.Η σάρωση συγγραμμάτων αναδεικνύεται αξιόπιστη λύση αλλά απαιτεί,βεβαίως,δυνατούς χρηματοδότες και ειδικούς συμβούλους που θα εκπαιδεύσουν το ακαδημα'ι'κό προσωπικό και θα το εξοικειώσουν με την πληροφορική εις τρόπον ώστε να έχη βεβαιωθή η γνωστική επάρκειά των αφενός και η δυνατότητα μεταδοτικότητας αυτών των γνώσεων πληροφορικής που απεκόμισαν στους φοιτητές μέσω της διοργάνωσης σεμιναρίων και διαλέξεων στον πανεπιστημιακό χώρο.
Στην Ελλάδα χρειάζεται,ασφαλώς,να έχουμε τον ανάλογο σκεπτικισμό και τη νηφαλιότητα κατενώπιον των οφθαλμών της ψυχής μας για να κρίνουμε και να προσπαθούμε από τα ''ταπεινά'' και ''΄μικρά'' να αρχίζουμε μια σ υ ν ο λ ι κ ή ανάνηψη και ανασυγκρότηση στη Χώρα αθόρυβα και χωρίς τυμπανοκρουσίες ότι κάνουμε και κάτι σπουδαίο και μεγαλοπιανόμαστε προκειμένου να μη γίνουμε υπερόπτες χωρίς βαθύτερο,ουσιαστικό περιεχόμενο,ώστε,αφενός,να αποφεύγεται μια ανιαρή και δίχως πρακτικό,εμφανές αποτέλεσμα και αντίκρισμα προοπτικής,εκτεταμένη δεοντολογία ψευδοδιδασκαλικής και απατηλής φύσης μεταπτυχιακού φοιτητή και,αφετέρου,να υπερβαίνεται η αδυναμία για νέες,ακομμάτιστες και ποιοτικές ελληνικές ιδέες καθώς και ο αναμηρυκασμός και η αναπαραγωγή παρωχημένων γνώσεων άλλων εποχών.Ακόμη και η απάντησή μου με αυτό τον τρόπο πρέπει να εκλαμβάνεται από τους αναγνώστες,τολμώ να 'πώ,εφόσον έχουμε να κάνουμε με αληθινά προοδευτικούς Έλληνες πολίτες και ελευθερόφρονες ανθρώπους και ό χ ι με καταστάσεις απλώς καταγραφής μουσειακής και αρχειακής μορφής ή υπομνημάτισης-υπενθύμισης!Η αλλαγή μ α ς αποζητεί ριζοσπαστισμό και γενναιότητα,ισχύ και διαύγεια και μεστότητα νου και λόγων καθώς και εντατικότητα,δηλαδή συνέπεια και σταθερότητα,παρεμβατικών πράξεων!Οι καρποί προ'υ'ποθέτουν κλάδους και δένδρα,ό χ ι θάμνους και χόρτο!
Μια αναγκαία συμπλήρωση:
ΑπάντησηΔιαγραφή''......εις τρόπον ώστε να έχη βεβαιωθή η γνωστική επάρκειά των αφενός και η δυνατότητα μεταδοτικότητας,αφετέρου,αυτών των γνώσεων πληροφορικής που απεκόμισαν στους φοιτητές μέσω της διοργάνωσης σεμιναρίων και διαλέξεων στον πανεπιστημιακό χώρο.''