Ο Λόγος του Μ. Αλεξάνδρου και ο «Όρκος» στην Ώπιδα

«Όρκος του Μεγάλου Αλεξάνδρου»

Ένα μοναδικό κομμάτι της Παγκόσμιας Ιστορίας, το αυθεντικό κείμενο από την Αλεξάνδρου Ανάβαση του Αρριανού, ο «Όρκος του Μεγάλου Αλεξάνδρου». Χειροποίητη κορνίζα διαστάσεων 31,5 Χ 40,5 εκ. από ξύλο πεύκου Σουηδίας. Έχει υποστεί επεξεργασία Fill και Join (χωρίς ρόζους) και επεξεργασία για το σαράκι και το σκέβρωμα. Παρέχεται γραπτή εγγύηση ότι θα παραμείνει αναλλοίωτη εφ' όρου ζωής. Στο κέντρο του φόντου περιέχει ένα Μετάλλιο κεφαλής του Μεγάλου Αλεξάνδρου από ορείχαλκο. Προσφέρεται σε πολυτελή συσκευασία.

Ο Λόγος του Μ. Αλεξάνδρου 

και ο «Όρκος» στην Ώπιδα

Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης

Ένα κείμενο, που επιχειρεί να βάλει τέλος στην απάτη του διαβόητου «Όρκου» του Μ. Αλεξάνδρου, που κυκλοφορεί μάλιστα και σε διακοσμημένο πλαίσιο (βλ. παραπάνω Εικόνα και σχετικό διαφημιστικό κείμενο) στα καταστήματα τουριστικών ειδών από διάφορους ελλαδέμπορους! Επειδή σίγουρα θα προσκομιστούν κάποια «επιχειρήματα» από οπαδούς «μη-συμβατικών» παραληρημάτων, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να μας πείσουν για την ύπαρξή του, παραθέτω συγκεκριμένα στοιχεία και πληροφορίες, για το τι υπάρχει στην πραγματικότητα και τι συνέβη και είναι ιστορικώς καταγεγραμμένο (βλ. Ιστορία Ελλ. Έθνους ΕΚΔΟΤΙΚΗ Αθηνών 1973 Τόμ. Δ΄σελ. 206-207):

Τον Αύγουστο του 324 π.Χ. στην πόλη Ώπιδα (και όχι Ιόππη!) της Βαβυλωνίας, οι στρατιώτες του Μ. Αλεξάνδρου στασίασαν. Αφορμή υπήρξε το γεγονός της αποστράτευσης των παλαιμάχων, στους οποίους χάρισε πλουσιότατα δώρα «ώστε να τους ζηλεύουν όλοι όταν γυρίσουν στην πατρίδα», όπως επί λέξει τους είπε ο Μακεδόνας στρατηλάτης, αποχαιρετώντας τους, στην διάρκεια μιας γενικής συνέλευσης του στρατού (=το Κοινόν των Μακεδόνων). Αυτό παρεξηγήθηκε από τους στρατιώτες του, οι οποίοι πίστεψαν ότι ο Αλέξανδρος ήθελε να τους «ξεφορτωθεί» επειδή τους αντιπαθούσε (μετά την άρνησή τους να συνεχίσουν την εκστρατεία στις Ινδίες) και τους θεωρούσε ανίκανους πλέον να πολεμήσουν. Επί πλέον είχαν πληροφορηθεί ότι μόλις είχαν φθάσει στα Σούσα οι νέες πολεμικές μονάδες από τους λεγομένους «Επιγόνους», δηλ. από εκπαιδευμένους στην πολεμική τακτική των Μακεδόνων, νέους αριστοκρατικών οικογενειών Περσών, Μήδων, Βακτριανών κ.λπ. Ξέσπασε τότε οχλαγωγία και εκτοξεύθηκαν προσβλητικά λόγια από τους στρατιώτες εναντίον του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος εξεμάνη και αφού υπέδειξε 13 από τους υποτιθέμενους πρωτεργάτες της ανταρσίας διέταξε να εκτελεστούν. Νεκρική σιγή έπεσε στην Συνέλευση και ο Αλέξανδρος εξαγριωμένος τους τα είπε «έξω από τα δόντια»:
«...Αυτός ο λόγος μου, Μακεδόνες, δεν θα εκφωνηθεί για να σταματήσει την επιθυμία σας για επιστροφή στην πατρίδα - γιατί μπορεί ο καθένας σας να φύγει όπου θέλει με την έγκριση μου - αλλά για να καταλάβετε τι λογής είμαστε εμείς και τι λογής γίνατε εσείς και φεύγετε.
Και θα αρχίσω πρώτα την ομιλία μου με αναφορά στον πατέρα μου Φίλιππο, όπως είναι φυσικό, ο Φίλιππος λοιπόν, αφού σας παρέλαβε περιφερομένους και φτωχούς, που βοσκούσατε τα λίγα σας πρόβατα στα βουνά ντυμένοι με προβιές και που πολεμούσατε με δυσκολία γι’ αυτά εναντίον των Ιλλυριών και των Τριβαλλών και των γειτόνων Θρακών, σας αξίωσε να φορέσετε χλαμύδες αντί για τα δέρματα και σας κατέβασε από τα βουνά στις πεδιάδες, καθιστώντας σας αξιωματούχους (αντιπάλους) απέναντι των γειτόνων βαρβάρων, έτσι που να στηρίζετε τη σωτηρία σας πια όχι στην οχυρότητα της τοποθεσίας αλλά στην προσωπική σας ανδρεία, και σας κατέστησε πολίτες πόλεων και σας εκπολίτισε με νόμους και χρηστά ήθη. Και απέναντι αυτών των βαρβάρων, από τους οποίους υποφέρατε εσείς και τα υπάρχοντας σας, σας ανέδειξε σε ηγεμόνες από δούλους και υπηκόους και πρόσθεσε τα περισσότερα μέρη της Θράκης στην Μακεδονία και, καταλαμβάνοντας τα πιο επίκαιρα σημεία των παραθαλασσίων περιοχών, ανέπτυξε το εμπόριο στη χώρα και εξασφάλισε για εσάς την χωρίς κινδύνους (εξωτερικούς) εκμετάλλευση των μεταλλείων και σας κατέστησε κυρίαρχους των Θεσσαλών, που παλιότερα πεθαίνατε από τον φόβο σας, και ταπεινώνοντας το έθνος των Φωκέων άνοιξε διάπλατα και ευκολοδιάβατο το δρόμο για την Ελλάδα αντί του αρχικά στενού και αδιάβατου, και τους Αθηναίους και Θηβαίους, που ταλαιπωρούσαν πάντα την Μακεδονία με τις επιδρομές τους, τους ταπείνωσε σε τέτοιο βαθμό, και με δική σας ήδη συμμετοχή σ’ αυτά, ώστε αντί να πληρώνετε φόρους στους Αθηναίους και να είστε υπήκοοι των Θηβαίων, να εναποθέτουν εκείνοι την ασφάλεια τους σε σας ως επί το πλείστον.
Και αφού κατέβηκε στην Πελοπόννησο, διευθέτησε τις εκεί υποθέσεις και, αφού ανακηρύχθηκε στρατηγός με απεριόριστες αρμοδιότητες όλης της υπόλοιπης Ελλάδας για το στράτευμα εναντίον του Πέρση βασιλιά, πρόσθεσε περισσότερο αυτή τη δόξα όχι στον εαυτό του περισσότερο παρά στο κοινό των Μακεδόνων.
Αυτές τις υπηρεσίες έχει προσφέρει ο πατέρας μου σε εσάς, ώστε να τις εκτιμήσει κανείς σπουδαίες αυτές καθαυτές, αλλά μικρές σε σύγκριση με τις δικές μας.
Γιατί εγώ, παραλαμβάνοντας από τον πατέρα μου ελάχιστα χρυσά και ασημένια σκεύη, ούτε εξήντα τάλαντα στα ταμεία, χρέη του Φιλίππου πάνω από πεντακόσια τάλαντα και, αφού δανείστηκα ο ίδιος επιπλέον άλλα οχτακόσια, ξεκινώντας από τη χώρα μας, που δεν επαρκούσε ούτε για τις βοσκές σας, αμέσως σας άνοιξα τον δρόμο του Ελλησπόντου, ενώ οι Πέρσες τότε ήταν παντοδύναμοι στην θάλασσα, και κατανικώντας με το ιππικό τους σατράπες του Δαρείου, προσάρτησα όλη την Ιωνία στην δική σας επικράτεια και όλη την Αιολίδα και τις δύο Φρυγίες και τους Λυδούς και κυρίευσα την Μίλητο με πολιορκία και όλα τα άλλα μέρη, που προσχώρησαν σε μας με την θέληση τους, τα πήρα και τα παρέδωσα σε εσάς να τα καρπώνεστε και τα αγαθά από την Αίγυπτο και την Κυρήνη, όσα απόχτησα χωρίς μάχη, ανήκουν σε εσάς, και η Κοίλη Συρία και η Παλαιστίνη και η χώρα ανάμεσα στα ποτάμια (Μεσοποταμία) είναι δικό σας κτήμα, και η Βαβυλώνα και τα Βάκτρα και τα Σούσα δικά σας, και ο πλούτος των Λυδών και οι θησαυροί των Περσών και τα αγαθά των Ινδών και η έξω θάλασσα δική σας, εσείς είστε σατράπες, εσείς στρατηγοί, εσείς ταξίαρχοι. Γιατί για μένα τι υπάρχει παραπάνω ύστερα από αυτούς τους κόπους πέρα από αυτή την πορφύρα και το διάδημα αυτό; Προσωπικά δεν έχω τίποτε άλλο και κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για δικούς μου θησαυρούς παρά μόνο γι’ αυτά, δικά σας αποκτήματα η όσα φυλάγονται για εσάς.
Γιατί δεν υπάρχει λόγος να φυλάξω τους θησαυρούς προσωπικά για μένα, που σιτίζομαι το ίδιο με εσάς και προτιμώ τον ίδιο με εσάς ύπνο, και μάλιστα νομίζω ότι ούτε καν τρώω τα ίδια φαγητά με όσους από εσάς έχουν κοιλιόδουλες προτιμήσεις, και ξέρω ότι ξαγρυπνώ για σας, για να μπορείτε εσείς να κοιμάστε ήσυχοι.
Αλλά μήπως απόχτησα αυτά διοικώντας ο ίδιος άκοπα και χωρίς ταλαιπωρίες, ενώ εσείς κοπιάζατε και ταλαιπωρούσασταν; Και ποιος από εσάς αναγνωρίζει ότι κουράστηκε περισσότερο για μένα, από ότι εγώ για εκείνον;
Εμπρός λοιπόν, και οποίος από εσάς έχει τραύματα, ας βγάλει τα ρούχα του και ας τα δείξει, και εγώ θα δείξω τα δικά μου σχετικά, γιατί, από έμενα κανένα μέρος του σώματος μετωπικά και απόμεινε χωρίς τραύματα, ούτε υπάρχει όπλο η από τα χειριζόμενα με το χέρι η από αυτά από εκτοξεύονται, που να μη φέρω πάνω μου τα ίχνη του, αλλά και με ξίφος από χέρι έχω πληγωθεί και τόξα έχω δεχτεί ήδη και με βλήματα μηχανών χτυπήθηκα και με πέτρες πολλές φορές και με καδρόνια βαλλόμενος για εσάς και για δική σας δόξα και για δικό σας πλούτο σας οδηγώ νικητές ανάμεσα από κάθε στεριά και θάλασσα και από όλους τους ποταμούς και τα όρη και όλες τις πεδιάδες, και τέλεσα τους ιδίους γάμους με σας και τα παιδιά μου. Και απέναντι σε οποίον υπήρχαν χρέη, χωρίς να πολυεξετάσω για ποιόν λόγο δημιουργήθηκαν, ενώ τόσα πολλά εισπράττατε ως μισθό και τόσα πολλά ιδιοποιούντουσαν όταν γινόταν λεηλασία μετά από πολιορκία, όλα τα εξόφλησα.
Και υπάρχουν χρυσά στεφάνια για τους περισσοτέρους από σας, αθάνατα ενθύμια και της δικής σας ανδρείας και της από μένα επιβράβευση σας. Και οποίος σκοτώθηκε, έπεσε ένδοξα, και έγινε μεγαλοπρεπής η ταφή του, και χάλκινοι ανδριάντες έχουν τιμηθεί, απαλλαγμένοι από εκτάκτους φόρους και κάθε οικονομική υποχρέωση, γιατί, πράγματι, κανείς από εσάς δεν σκοτώθηκε υποχωρώντας, όταν εγώ πρωτοστατούσα στις μάχες.
Και τώρα εγώ σκόπευα να στείλω πίσω τους απόμαχους από σας αξιοζήλευτους από τους συμπατριώτες σας, αλλά αφού θέλετε να επιστρέψετε όλοι σας, φύγετε όλοι και στην επιστροφή ανακοινώστε ότι το βασιλιά σας Αλέξανδρο, που κατανίκησε τους Πέρσας και τους Μήδους και τους Βάκτριους και τους Σάκες, που κυρίευσε τους Ουξίους και Αραχωτούς και Δραγγιανούς, που υπόταξε τους Παρθυαίους και τους Χορασμίους και τους Υρκανίους μέχρι την Κασπία θάλασσα, που πέρασε τον Καύκασο πέρα από τις Κασπίες πύλες, που διάβηκε τον Ώξο ποταμό και τον Τάναϊ, ακόμη και τον Ινδό ποταμό που δεν πέρασε κανένας άλλος εκτός από τον Διόνυσο και τον Υδάσπη και τον Ακεσίνη και τον Υδραώτη, και που θα περνούσε και τον Ύφαση, αν εσείς δεν αντιδρούσατε, και που προχώρησε στη μεγάλη θάλασσα και από τα δύο στόμια του Ινδού, και που διέσχισε την έρημο της Γεδρωσίας, απ’ όπου κανείς ποτέ νωρίτερα δεν πέρασε με στρατό, και που στο πέρασμα του κατέκτησε την Καρμανία και τη χώρα των Ωρειτών, και που τον εγκαταλείψατε και φύγατε, παραδίδοντάς τον στους κατανικημένους βαρβάρους να τον φυλάγουν. Ίσως αυτά θα είναι για εσάς δόξα εκ μέρους των ανθρώπων και (θεωρηθούν) όσια βέβαια, όταν θα τα αναγγείλετε.
Φύγετε...».
Οι Μακεδόνες τελικά συμφιλιώθηκαν με τον Βασιλιά τους και ακολούθησε ένα μεγάλο συμπόσιο που παραβρέθηκαν 9.000 συμπολεμιστές του Αλεξάνδρου μαζί με υψηλόβαθμους αξιωματούχους Πέρσες και άλλους «βαρβάρους».
Όλα τα παραπάνω κατεγράφησαν (και έτσι τα γνωρίζουμε) από τον ελληνικής καταγωγής, αλλά Ρωμαίο πολίτη (είχε μάλιστα αναδειχθεί σε συγκλητικό), τον περίφημο ιστορικό Λεύκιο Φλάβιο Αρριανό (περίπου 87 – 145 μ.Χ.), από την Νικομήδεια της Βιθυνίας, στο πασίγνωστο έργο του «Αλεξάνδρου Ανάβασις», στο Βιβλίο Ζ΄ κεφ. 8-11. Ο παραπάνω Λόγος του Αλεξάνδρου καταλαμβάνει τα κεφάλαια 9 και 10. Όσο για την πόλη Ώπιδα (στην ακκαδική γλώσσα, Upa ή Upija) της Βαβυλωνίας (και όχι της Ασσυρίας, όπως την αναφέρουν κάποιοι αγεωγράφητοι), αυτή βρισκόταν στην ανατολική όχθη του ποταμού Τίγρη, κοντά στην συμβολή με τον μεγάλο παραπόταμό του, Ντιγιάλα (Diyala), μνημονευόμενη ήδη από τις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. Αργότερα, απετέλεσε ένα σημαντικό διοικητικό κέντρο της Περσικής αυτοκρατορίας και έναν από τους βασικούς σταθμούς της περίφημης «Βασιλικής οδού» που ξεκινούσε από τις Σάρδεις (την παλιά πρωτεύουσα του βασιλείου των Λυδών) και έφθανε στα Σούσα και την Περσέπολη, δύο από τις πρωτεύουσες των Αχαιμενιδών αυτοκρατόρων. Από την Ώπιδα μάλιστα ξεκινούσε ο κλάδος της «Βασιλικής οδού», που έφθανε στα Εκβάτανα (την παλιά πρωτεύουσα της Μηδικής αυτοκρατορίας) και από εκεί στις ανατολικές επαρχίες της αχανούς αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών. Η Ώπις κατελήφθη από τους Μακεδόνες μάλλον τον Σεπτέμβριο του 331 π.Χ. λίγο μετά την μάχη των Γαυγαμήλων και παρέμεινε ένα σημαντικό πολιτικό κέντρο. Μετά την ίδρυση της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών από τον Σέλευκο Α΄ τον Νικάτορα, αποφασίσθηκε η δημιουργία μιας νέας πρωτεύουσας, η οποία κτίσθηκε στην άλλη όχθη (την δυτική) του Τίγρη, ακριβώς απέναντι από την Ώπιδα. Η νέα πρωτεύουσα ονομάσθηκε Σελεύκεια επί του Τίγρητος, προς τιμήν του ιδρυτή της. Όταν τον 2ο αιώνα π.Χ. οι Πάρθοι κατέλαβαν την περιοχή, αρχικά έκαναν πρωτεύουσά τους την Σελεύκεια, αλλά σύντομα έκτισαν μια νέα πρωτεύουσα δίπλα στην Ώπιδα, την γνωστή Κτησιφώντα, η οποία παρέμεινε και πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Σασσανιδών (γνωστών μας από τους πολέμους με το Βυζάντιο), της νέας Ιρανικής δυναστείας που εξεδίωξε την Παρθική.
(βλ. παρακάτω Χάρτη και λεπτομέρειες στα λήμματα Πάρθοι, Πέρσες του «Λεξικού των Λαών του Αρχαίου Κόσμου»)

Χάρτης της "Βασιλικής οδού" που διέσχιζε την Περσική αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών

Όσο για τον κυκλοφορούντα «Όρκο του Μ. Αλεξάνδρου», αυτός αναφέρει τα εξής:
«...Σας εύχομαι τώρα που θα τελειώσουν οι πόλεμοι να είστε ευτυχισμένοι μέσα σε ειρήνη. Όλοι οι θνητοί από εδώ και πέρα να ζήσουν σαν ένας λαός μονιασμένος για την κοινή προκοπή, να έχετε την οικουμένη για πατρίδα σας, με νόμους κοινούς, όταν θα κυβερνούν οι άριστοι ανεξάρτητα απ’ τη φυλή. Δε χωρίζω τους ανθρώπους, όπως κάνουν οι στενόμυαλοι, σε Έλληνες και βάρβαρους. Δεν μ΄ ενδιαφέρει η καταγωγή των πολιτών ούτε η ράτσα που γεννήθηκαν, τους καταμερίζω με μοναδικό κριτήριο την αρετή, για μένα κάθε καλός ξένος είναι Έλληνας και κάθε κακός Έλληνας είναι χειρότερος από βάρβαρο. Αν ποτέ σας παρουσιαστούν διαφορές, δεν θα καταφύγετε στα όπλα, παρά θα τις λύσετε ειρηνικά. Στην ανάγκη θα σταθώ διαιτητής σας. Τον Θεό δεν πρέπει να τον έχετε σαν αυταρχικό κυβερνήτη, αλλά σαν κοινό πατέρα όλων, ώστε η διαγωγή σας να μοιάζει με τη ζωή που κάνουν τ’ αδέλφια μέσα στην οικογένεια. Απ’ τη μεριά μου όλους σας θεωρώ ίσους, λευκούς και μελαψούς και θάθελα να μην αισθάνεστε μόνο σαν υπήκοοι της κοινοπολιτείας μου, αλλά να νοιώθετε όλοι σαν μέτοχοι και συνέταιροι. Όσο περνά απ’ το χέρι μου, θα προσπαθήσω να γίνουν πραγματικότητα αυτά που υπόσχομαι. Αυτόν τον όρκο που δώσαμε απόψε με σπονδές κρατήστε τον σαν σύμβολο αγάπης...»
Πρόκειται για μια καθαρή περίπτωση λογοτεχνικής λαθροχειρίας και δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα ο Μ. Αλέξανδρος να εκστόμισε αυτά τα γλυκανάλατα, αν λάβουμε υπόψη όχι μόνον το περιβάλλον που μεγάλωσε, αλλά κυρίως τους δασκάλους του.
Είναι μια γνωστή ιστορία που κρατάει δυστυχώς πολλά χρόνια και "σέρνεται" εδώ κι εκεί με διάφορες παραλλαγές. Το φαιδρό της όλης υπόθεσης και αφορμή  για να υποψιασθούμε, είναι το γεγονός ότι ο «Όρκος» κυκλοφορεί μόνον στην Δημοτική και δεν υπάρχει πουθενά αρχαίο κείμενο! 
Ο «Όρκος» λοιπόν, όπως αποδεικνύεται, δεν είναι τίποτα άλλο από μια συγγραφική δημιουργία που την συνέθεσε ο γνωστός πεζογράφος Χρήστος Ζαλοκώστας, «λογοτεχνική αδεία», το 1951. Πήρε αφορμή πιθανότατα από ένα κείμενο του Στράβωνος, αναφερόμενο στον Ερατοσθένη και έγραψε αυτόν τον «όρκο», που τον απέδωσε στον Μ. Αλέξανδρο. Ο Ζαλοκώστας αναφέρει τον όρκο στο έργο του "ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ: Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ".
Σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι ο «Όρκος» καταγράφεται στο ανυπόληπτο (λόγω επεμβάσεων και προσθηκών εν ψυχρώ από κάποιους καλόγερους αντιγραφείς) κείμενο (που αποδίδεται λανθασμένα – γι’ αυτό επισήμως αναφέρεται ως Ψευδο-Καλλισθένης – στον Καλλισθένη τον Ολύνθιο, ο οποίος συνέγραψε το έργο «Αλεξάνδρου πράξεις», απ’ όπου διασώζονται μόνον αποσπάσματα, μικρανηψιό του κορυφαίου φιλοσόφου Αριστοτέλη), το οποίο πρωτοεμφανίσθηκε γύρω στον 3ο αιώνα μ.Χ. και είναι γνωστό ως «Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου» ή «Αλεξάνδρου βίος», εκεί αναφέρονται τα παρακάτω:
«...Θεέ των Θεών και κυρίαρχε ολόκληρης της κτίσης, εσύ που δημιούργησες με τον Λόγο σου το σύμπαν, τον ουρανό και την γη. Τίποτα δεν είναι αδύνατο για εσένα, αφού όλα υποτάσσονται δουλικά στον λόγο του προστάγματός σου, γιατί μίλησες και δημιουργήθηκαν, έδωσες εντολή και γεννήθηκαν, εσύ μόνο είσαι αιώνιος, άναρχος, αόρατος, μοναδικός Θεός και δεν υπάρχει άλλος εκτός από εσένα, γιατί με το όνομα και το θέλημά σου έκανα και εγώ όσα θέλησες, και έδωσες στο χέρι μου ολόκληρο τον κόσμο, παρακαλώ λοιπόν το πολυύμνητο όνομά σου και τούτη την δέηση μου εκπλήρωσε και ας θελήσεις να κατέβω σύντομα για δεύτερη φορά στην χθόνα, και να βοηθήσω ξανά την ανθρωπότητα γιατί σίγουρα με έχει ανάγκη, και μην παραβλέψεις έμενα τον άθλιο που έχω τολμήσει να ξεστομίσω τέτοια λόγια, γιατί γνωρίζω την φροντίδα σου για μένα και την τέλεια αγαθότητά σου...»
«Ψευδο-Καλλισθένης, «Αλεξάνδρου Βίος» 26, 29, 41 Εκδόσεις Κάκτος, σελ. 463»

Καμιά σχέση λοιπόν με τον φανταστικό «Όρκο».
Και για να τελειώνω ώστε να μη κουράζω. Ουδείς αρχαίος συγγραφεύς (επικαλούνται κατά περίπτωση διάφορους) ανέφερε κάποιον «όρκο». Ούτε ο Πλούταρχος στα έργα του "Περί Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής" και "Αλέξανδρος - Καίσαρ", ούτε ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, που είχε αφιερώσει μάλιστα 4 από τα 19 βιβλία του της περίφημης παγκόσμιας ιστορίας του (Βιβλιοθήκη Ιστορική) στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου, ούτε βέβαια ο μεγάλος γεωγράφος και αστρονόμος Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (385-294 π.Χ.), τρίτος κατά σειράν διευθυντής της ανεπανάληπτης Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας, αναφέρουν το παραμικρό. Ειδικώς ο τελευταίος (και απορώ μάλιστα ποιος άσχετος τον σκέφτηκε), ποτέ δεν έγραψε ιστορικά κείμενα και από το έργο του σχεδόν κανένα χειρόγραφό του δεν έχει σωθεί, εκτός από κάποια αποσπάσματα. Το μοναδικό σωσμένο κείμενο (σε επιτομές) που έχουμε στα χέρια μας είναι "Οι καταστερισμοί" και μερικά αποσπάσματα από το έργο "Ακροθεσία", που καμιά σχέση δεν έχουν με «όρκους», αλλά είναι καθαρά αστρονομικά βιβλία - εγχειρίδια. Εικάζω ότι γίνεται σύγχυση με τα αναφερόμενα από τον σπουδαίο Γεωγράφο Στράβωνα ("Γεωγραφικά" Ι. 4.9), που έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ. - 1ο αιώνα μ.Χ. στην κριτική του για τον Ερατοσθένη, ο οποίος διέσωσε μ’ αυτόν τον τρόπο και το σχετικό κείμενο από χαμένο πια έργο του Ερατοσθένους. Παραθέτω το κείμενο (μεταφερμένο στην νεοελληνική) του Στράβωνος:
“Στο τέλος της (γεωγραφικής) αναφοράς του (ο Ερατοσθένης) μη ασπασθείς τη γνώμη εκείνων που διαιρούν την ανθρωπότητα σε Έλληνες και βαρβάρους, και εκείνων που συμβούλευαν τον Αλέξανδρο να συμπεριφέρεται προς μεν τους Έλληνες ως εις φίλους προς δε τους βαρβάρους ως εις εχθρούς, διατυπώνει την άποψη ότι είναι καλύτερα να διακρίνουμε τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς. Διότι πολλοί από τους Έλληνες είναι κακοί ενώ πολλοί από τους βαρβάρους είναι πολιτισμένοι, όπως συμβαίνει με τους Ινδούς και τους Αριανούς και επίσης με τους Ρωμαίους και Καρχηδονίους που τόσο θαυμάσια πολιτεύονται. Για τον λόγο αυτόν βέβαια ο Αλέξανδρος, μη δίνοντας βαρύτητα σε τέτοιες προτροπές, προτιμούσε να αποδέχεται και να ευεργετεί τους επιτυχημένους (ικανούς) άνδρες όποιοι και αν ήσαν αυτοί. Όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση, οι διαχωριζόμενοι με αυτόν τον τρόπο, ετίθεντο άλλοι μεν σε ευμένεια άλλοι δε σε δυσμένεια. Διότι σε άλλους επικρατούσε η νομιμότητα και η παιδεία και η λογική και σε άλλους τα αντίθετα. Έτσι λοιπόν ο Αλέξανδρος δεν αγνόησε τους συμβουλάτορες αλλά αποδεχθείς το σκεπτικό των συμβουλών, έκανε αυτά που ήταν συνεπαγόμενα μάλλον παρά αντίθετα, στοχεύοντας στη λογική αφετηρία των μηνυμάτων που έπαιρνε”. 

Tο τμήμα με τα κόκκινα γράμματα πιστεύεται ότι είναι το αυθεντικό απόσπασμα του Ερατοσθένη. Δεν νομίζω ότι η κριτική του Στράβωνος ή το απόσπασμα του Ερατοσθένους μας επιτρέπει να υποθέσουμε για την ύπαρξη κάποιου "όρκου" ή κάτι παρόμοιου. 
Πάντως, για όσους δεν πείθονται, μπορούν να ψάξουν και στο πασίγνωστο TLG (Thesaurus Lingue Graecae) http://www.tlg.uci.edu/ το εκπληκτικό και μοναδικό ερευνητικό αποτέλεσμα δεκαετιών, μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων πλήρους κειμένου, που περιλαμβάνει όλα τα σωζόμενα αρχαία ελληνικά κείμενα από τον 8ο αι. π.Χ. μέχρι και το 600 μ.Χ., καθώς και ιστοριογραφικά και λεξικογραφικά κείμενα, και κείμενα σχολιαστών της περιόδου 600 μ.Χ. έως 1453 μ.Χ.
Δ.Ε.Ε.