Oι εγκαταστάσεις των προσφύγων
στον Νομό Πέλλας

Το 1928 εκδόθηκε στην Θεσσαλονίκη ένας επίσημος «Κατάλογος των προσφυγικών Συνοικισμών Μακεδονίας με τας νέας ονομασίας» από την Γενική Δ/νση Εποικισμού Μακεδονίας.
Ο Κατάλογος αυτός περιέχει αλφαβητικά όλους τους οικισμούς της Μακεδονίας όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες (με τις νέες ονομασίες που είχαν δοθεί πλέον από το ελληνικό Κράτος) και παρουσιάζει κατά την άποψή μου ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι καταγράφει όχι μόνον τις παλιές ονομασίες των οικισμών, αλλά το σπουδαιότερο, διότι αναφέρονται οι αριθμοί των οικογενειών και ο αριθμός των ατόμων που εγκαταστάθηκαν εκεί. Επί πλέον σε κάθε συγκεκριμένο οικισμό υπάρχει η ένδειξη «μ» ή «α» δηλ. μικτός ή αμιγής προσφυγικός οικισμός.
Από τον παραπάνω «Κατάλογο» απομόνωσα τους οικισμούς του Νομού μας που ήσαν καταγεγραμμένοι στα αντίστοιχα Γραφεία Εποικισμού «Εδέσσης» και «Γιανιτσών» (sic) και τους παρουσιάζω με την αλφαβητική σειρά της νέας ονομασίας τού κάθε οικισμού όπως εμφανίζονται στον «Κατάλογο». Σε παρένθεση αναφέρω την σωστή προφορά και ορθογραφία σύμφωνα με τις δικές μου γνώσεις και αντιλήψεις.

Α
Νέα ονομ. - Παλαιά - Γραφ. Εποικ. - Οικογένειες - Άτομα

Αρχοντικό Αλάρ Γιανιτσών 71 245 α
Αγροσυκιά Γκούρμπες « 118 438 α
Αθύρας (Άθυρα) Μπόζιτς (Μπόζετς) « 313 1130 α
Άνυδρο Νεδίρ « 128 463 α
Ασβεσταριό Ραδομίρ « 43 137 μ
Αραβυσσός Όμπαρ « 408 1454 α
(Αραβησσός)
Άνδρος Τσιγάροβον « 14 35 α
Άνω Λιποχώρι (Δεν αναφ.) (Λιμπόρ) Εδέσσης 34 133 α
Άσπρο Πράχνα « 31 115 μ
Αρσένιος (Αρσένι) Αρσέν (΄Αρσεν) « 103 401 μ
Άψαλος Δραγουμάνιτσα (Δραγομάντσι) « 299 1210 α
Άρνισσα Όστροβον « 80 357 μ
Άλωρον Ρούδινον (Ρούντιν) « 121 489 α
Αγάθη Ράνισλαφ « 49 192 α
Αρδέα (Αριδαία) Σούμποσκον « 204 840 μ
Αετοχώρι Τούσιανη « 10 32 μ
Αετοχώρι Τρέστενικ « 121 466 α

Β
Βαλτολίβαδο Γρόπινον Γιανιτσών 28 120 α
Βρυτά (Βρυττά) Γκούγκοβον Εδέσσης 14 61 μ
Βορεινό Σέβρενη (Σέβερν) « 177 659 α

Γ
Γυψοχώρι Γύψοβον (Γκιούπτσεβο) Γιανιτσών 13 37 α
Γυμνά Γκόλο Σέλο « 31 105 α
Γιανιτσά (Γιαννιτσά) Γενιτσέ « 1390 4877 μ
Γαλατάδες Καδίνοβο « 98 368 α
Γαρέφι Τσερνέσοβο Εδέσσης 24 103 μ

Δ
Δαμιανόν Δάμιανη Γιανιτσών 100 373 α
Δροσερόν Ασάρ-βέη « 75 264 α
(Δεν αναφ.) Δρένοβον Εδέσσης 38 135 μ
Δροσιά Δρούσκα « 14 47 μ
Δωροθέα Γαύριστα « 106 434 μ

Ε
Ελευθεροχώρι (Δεν αναφ.) Γιανιτσών 50 148 μ
Ελεούσα Δαούτσα « 53 178 α
Έλλη Μεντεσλή « 45 205 α
Έδεσσα Βοδενά Εδέσσης 116 543 μ
Επισκοπή - « 131 493 μ
Εξαπλάτανος Καπίνιανη « 412 1554 μ

Θ
Θεοδωράκι Τούδορτσι (Τούντορτσε) Εδέσσης 6 27 μ

Ι
Ίδα Στράϊτσα Εδέσσης 30 112 μ

Κ
Καρυώτισσα - Γιανιτσών 244 823 α
Καλλίπολις Καράμζα (Καραχαμζά) « 74 279 α
Καλή Καλλίνιτσα (Καλλίνιστα) « 200 814 α
Κρύα Βρύση Πλάσνα « 35 120 α
Κουφάλια - Γιανιτσών 956 3342 α
Καλύβια - « 41 167 α
Καισαριανά Κουτούγερη Εδέσσης 38 134 α
Κάτω Λιποχώρι (Δεν αναφ.) (Λιμπόρ) « 101 365 μ
Κερασιές Κρο(υ)ντσέλοβο « 39 170 μ
Κωνσταντεία Κωστελούπ « 165 741 α
Κλησοχώρι Τσερκόβιανη « 32 143 μ

Λ
- Λιτοβόϊ Γιανιτσών 132 471 α
Λειβαδίτσα - « 20 62 α
Λύκοι Βουλκογιάνοβο Εδέσσης 23 96 μ
Λουτροχώρι Μπάνια « 42 115 α
Λιθαριά Γενήκιοϊ Ενωτίας « 19 72 μ
Λυκόστομο Στρούμπινο « 66 250 μ
Λαγκαδιά Λούγγουστα « 19 65 μ

Μ
Μυλότοπος Βούδριστα Γιανιτσών 226 825 α
Μανδαραί Κισσαλάρ « 136 596 α
Μικρό Μοναστήρι Ζορμπάς « 79 312 α
Μεσσιανό Τσαουσλή « 39 140 α
Μάνδαλος Μανδάλοβο (Μανδάλ) « 89 275 α
Μελίσσι Μπαλίτσα (Μπαλίντζα) « 4 12 α
Μαργαρίτα Πότσεπ Εδέσσης 6 20 μ
Μαυρόλακος Καρά-δερέ Εδέσσης « 9 32 α
Μεγαπλάτανος Μπίζοβο « 47 150 μ
Μοναστηράκι Μοναστηρδζίκ « 62 241 α
(ο) Μηλιάς (Μηλιά) Καρλάτ « 169 508 μ
Μεταμόρφωσις Δροζίλοβο « 13 48 α
Μικροχώρι Γενή Μαχαλέ « 19 66 α
Μαυροβούνι Τρέμπολιτς « 43 178 μ

Ν
Νέα Πέλλα - Γιανιτσών 213 880 α
Νερόμυλος Νοβοσέλτσι Εδέσσης 54 229 α
Νιχώρι Νιβώρ « 121 439 α
- Νώτια « 184 694 α
- Νέα Ζωή « 71 272 α

Ξ
Ξιφώνεια Κουστούργιανη Εδέσσης 107 426 μ

Ο
Όρμα Τρέσινο Εδέσσης 49 181 μ
- Ορυζάριον « 59 247 μ

Π
Παλαίφυτον Λωζάνοβο Γιανιτσών 213 759 α
Πυλωρύγι (Πενταπλάτανος) Πυλωρίκ « 45 180 μ
Παλαιόν Εσκιδζέ « 267 904 α
Πέλλα Άγιοι Απόστολοι « 162 603 μ
Πλαγιάρι Ισπερλίκ « 82 243 α
Παρθένος (;) Τσοχαλάρ « 17 44 α
Προάστειον Εδέσσης Πατσαρέσκιοϊ Εδέσσης 13 56 μ
- Προφήτης Ηλίας « 108 451 μ
Πολλά Νερά Φέτσιστα « 33 82 α
Πετριά Κάμενικ « 89 396 μ
Παναγίτσα Όσλοβο « 180 761 α
Πολυκάρπη Πόλιανη « 301 1123 μ
Πιπεριές Μπίτζο Μαχαλέ « 134 579 α
- Πρόδρομος « 53 202 α
Πολυπλάτανος Βέτσιστα (Άνω) « 45 149 μ
Πλεύρωμα Γενή-κιοϊ Εδέσσης « 27 114 μ

Ρ
Ραχώνα Ράμελ Γιανιτσών 122 454 α
Ριζό Ρίζοβο Εδέσσης 86 382 μ
Ριζοχώρι Ρούζινο « 74 264 μ
Ροδωνιά Τουρμανλή « 65 261 α

Σ
Σανδάλι Σινδέλ (Σενδέλ) Γιανιτσών 24 78 α
Στίβα Κονίκοβο « 120 402 μ
Σκύδρα Βερτεκόπ Εδέσσης 72 286 μ
Σωτήρα Λούκοβιτς « 22 82 μ
Σάμαρι Σάμαρ « 7 35 μ
Σεβαστιανά Βάγγενη « 106 471 μ
Σωσάνδρα Πρεμπόδιστα « 148 628 μ

Τ
Τριφύλλι Τριφούλκοβο Γιανιτσών 62 213 α
Τσάκωνες Τσάκω-Μαχαλά Εδέσσης 98 418 α
Τρία Έλατα Λέσκοβο « 23 90 μ

Υ
Υδρέα Βούλτσιστα Εδέσσης 37 149 μ

Φ
Φιλώτεια Κουζούσιανη Εδέσσης 87 315 μ
Φλαμουριά Πόδος « 13 39 μ
- Φούστανη « 249 1042 μ

Χ
Χαλκηδόνα Γιαλαδζίκ (Γιαϊλατζίκ) Γιανιτσών 247 922 α
Χρύσα Τσάκω-Τσιφλίκ Εδέσσης 42 177 μ
Χρυσή Σλάτινο « 159 664 μ


Μερικές παρατηρήσεις που θα μπορούσαμε να κάνουμε σε πρώτη ανάγνωση είναι οι παρακάτω:
α. Ορισμένοι οικισμοί που σήμερα δεν ανήκουν διοικητικά στον Νομό μας (Κουφάλια, Χαλκηδόνα κλπ) περιλαμβάνονται στον παραπάνω Κατάλογο διότι αναφέρονταν στο Γραφείο Αποικισμού Γιαννιτσών και ως εκ τούτου έκρινα ότι δεν έπρεπε να αλλοιώσω την καταγραφή του Καταλόγου.
β. Ο οικισμός όπου εγκαταστάθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός οικογενειών και ατόμων προσφύγων είναι τα Γιαννιτσά με 4877 άτομα συνολικά. Ακολουθεί ο οικισμός Εξαπλατάνου με 1554 άτομα και ο οικισμός Αραβησσού με 1454 άτομα.
γ. Πιστεύω ότι θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον εάν ο Κατάλογος ανέφερε και την γεωγραφική προέλευση αυτών των οικογενειών (Πόντος, Σμύρνη, Πόλη, Θράκη κλπ), αλλά αυτό το κενό θα μπορούσε να συμπληρωθεί και από την σημερινή έρευνα, που είναι δυνατόν σχετικά εύκολα να φέρει εις πέρας κάποιος φορέας (Σύλλογος, Δήμος, Πανεπιστήμιο, ανεξάρτητος ερευνητής κλπ), εφ’ όσον βεβαίως υπάρξει η ανάλογη βούληση.

Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης Έδεσσα, 20 Ιανουαρίου 2006